کشیدن دندان در افراد دیابتی چه شرایطی دارد؟

دیابت چیست؟

دیابت بیماری است که بارها نامش را شنیده ‌ایم. یک بیماری مزمن که روند سوخت و ساز قند در بدن را تحت تاثیر قرار می ‌دهد. بدن ما برای تامین انرژی نیاز به مواد غذایی گوناگونی دارد. این مواد در بدن تبدیل به قند یا گلوکز می‌ شوند که انرژی مورد نیاز ما را تامین می‌ کنند. اگر به هر دلیلی گلوکز از طریق خون وارد سلول‌ ها نشود و در جریان خون فرد باقی بماند، میزان قند خون بالا رفته و فرد مبتلا به دیابت می ‌شود.

آنچه که باعث این عدم جذب قند می ‌شود، کمبود هورمون انسولین است. انسولین از لوزالمعده ترشح می ‌شود و باعث ورود قند به سلول‌ها می ‌شود. در واقع می‌ توان گفت علت بروز دیابت، کمبود انسولین در بدن است. در بررسی این بیماری، پزشکان متخصص دیابت را به دو دسته تقسیم کرده‌اند. دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲. علائم و عوارض دیابت در هر دو نوع، تقریبا یکسان هستند. تفاوت دیابت یک و دو، در زمان ابتلا و نوع ابتلای به آن است.

دیابت نوع 1

دیابت نوع ۱، بیماری ژنتیکی است که معمولا از دوران کودکی فرد آغاز می‌ شود. اما گاهی شروع آن در سنین بالا تر نیز دیده شده است. به ‌طور مثال در دوقلوهای همسان، گاهی هر دو کودک به دیابت مبتلا نمی شوند، لذا می ‌توان نقش محرک‌ های محیطی را نیز در ابتلا به این بیماری در نظر گرفت. پزشکان، بیماری دیابت نوع ۱ را بیماری خود ایمنی می‌ دانند. یعنی فرد با قرار گرفتن در معرض بعضی عوامل، به ‌دلیل تحریک سیستم ایمنی، سلول‌ های تولید کننده انسولین در لوزالمعده را از دست می‌ دهد. که نتیجه آن بیماری دیابت نوع اول است. پیشینه خانوادگی، سن، ژنتیک و حتی موقعیت جغرافیایی زندگی، در بروز این بیماری تاثیر دارد. برای مثال در کشورهایی که از خط استوا فاصله بیشتری دارند، تعداد بیماران دیابت نوع ۱ بیشتر است.

دیابت نوع2

دیابت نوع ۲ زمانی رخ می‌ دهد که فرد نسبت به انسولین مقاومت نشان می‌ دهد. یعنی لوزالمعده انسولین لازم را تولید می ‌کند اما بدن نمی‌ تواند از آن استفاده کند. عوامل زیادی مانند سبک زندگی، عدم تحرک، اضافه وزن و نوع تغذیه در بروز و شدت گرفتن این بیماری نقش دارند. معمولا دیابت نوع ۲ در سنین بالا تر از ۴۰ سال خود را نشان می‌ دهد. نکته مهم در مورد این نوع از دیابت این است که افرادی که در خانواده خود فردی دیابت نوع ۲ دارند، نسبت به دیگر افراد، بیشتر در معرض این بیماری هستند. یعنی به ‌گونه ‌ای می ‌توان گفت که ژن‌ ها و وراثت در این بیماری نقش دارند. از طرفی افرادی که چربی زیادی در قسمت کمر دارند یا دارای تخمدان پلی کیستیک هستند، در معرض ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ قرار دارند.

علائم دیابت

نکته مهم در مورد دیابت، خاموش بودن این بیماری است. یعنی افراد زمانی متوجه وجود آن در بدن خود می‌ شوند، که بیماری علائم بسیار شدیدی از خود نشان می ‌دهد و عوارض دیابت، فرد را درگیر کرده است. هر دو نوع دیابت، علائم تقریبا یکسانی نشان می ‌دهند.

تشنگی زیاد و تکرر ادرار:

به‌ صورت طبیعی هر فرد در طول شبانه روز، بین ۴ تا ۷ مرتبه نیاز به دفع ادرار دارد. افراد مبتلا به دیابت، ممکن است تعداد دفعات دفع ادرارشان خیلی بیشتر از این باشد. دلیل این موضوع عدم جذب گلوکز از کلیه‌ هاست. در واقع، در حالت عادی بدن قند و گلوکز مورد نیاز خود را از کلیه ‌ها می ‌گیرد و وقتی کلیه نتواند تمام گلوکز را از دست بدهد، ادرار بیشتری تولید می ‌کند. در نتیجه فرد همواره احساس تشنگی دارد. به این ترتیب دچار پرنوشی و تکرر ادرار می‌ شود.

احساس خستگی زیاد:

بدن انرژی خود را از سوختن قند و گلوکز به ‌دست می ‌آورد. اگر لوزالمعده نتواند انسولین تولید کند، سلول‌ ها نمی‌ توانند گلوکز جذب کنند. در نتیجه انرژی مورد نیاز بدن تامین نمی‌ شود و فرد احساس خستگی می ‌کند.

احساس گرسنگی بیش از حد:

کمبود انرژی و جذب نشدن قند، حالت گرسنگی دائم برای فرد به‌ وجود خواهد آورد.

خشکی دهان و پوست:

به ‌دلیل دفع آب زیاد هنگام ادرار، فرد همیشه احساس تشنگی و خشکی دهان دارد. این خشکی حتی با خوردن آب هم رفع نمی ‌شود. به علاوه این کم‌ آبی باعث آسیب به دندان ها، خشک شدن پوست و خارش آن نیز می ‌شود.

کاهش وزن:

وقتی بدن قند مورد نیاز خود را به‌ دست نمی ‌آورد، به‌ سراغ چربی‌ ها و سوزاندن آن‌ ها می ‌رود. در نتیجه افراد با وجود غذا خوردن زیاد، وزن کم می ‌کنند.

تاری دید:

بعضی از مبتلایان به دیابت، دچار تاری دید می‌ شوند. این موضوع بیشتر به‌ دلیل کم شدن آب بدن فرد است.

اختلال در روند بهبود زخم ‌ها:

بالا بودن قند خون، می ‌تواند بر عملکرد اعصاب پوست تاثیر بگذارد. به‌ همین دلیل زخم‌ ها در افراد مبتلا به دیابت، دیر خوب می ‌شوند. لذا برای درمان های دندانپزشکی افراد مبتلا به دیابت مانند ایمپلنت و یا کشیدن دندان باید ملاحظات خاصی رو متخصص دندانپزشک در نظر گیرد.

حالت تهوع و استفراغ:

در دیابت نوع ۱، بیمار احساس تهوع و استفراغ هم دارد که به ‌دلیل کمبود انرژی در بدن و سوزاندن چربی‌ ها است. علائم دیابت نوع ۲، علاوه بر مواردی که گفتیم، گاهی به‌ صورت عفونت ‌های قارچی نیز خود را نشان می ‌دهد. این عفونت‌ ها بیشتر در قسمت‌ های مرطوب بدن مانند دهان، زیر سینه‌ ها، بین انگشتان دست و پا، یا در قسمت آلت تناسلی افراد دیده می‌ شود. به‌علاوه افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ، از احساس سوزن سوزن شدن در دست و پای خود شکایت دارند. تاری دید در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲، گاهی به شدید شدن کاهش حس بینایی آن‌ ها نیز می‌ انجامد.

حتما بخونبد: آیا جرم گیری باعث خرابی دندان می شود؟

دیابت و دندانپزشکی

تاثیر بیماری دیابت روی دندان ها :

افرادی که دیابت دارند، در معرض خطر بیشتری از بیماری های دهان و دندان قرار دارند، مثل پوسیدگی دندان ها و بیماری های لثه. اگر از این بیماری رنج می برید، توصیه می کنیم که توجه خاصی به این قضیه داشته باشید، خصوصا دندان ها و لثه هایتان.

عوارض بیماری دیابت بر روی دندان ها

• پوسیدگی دندان
• آبسه لثه
• زخم دهان و زبان
• تغییر ناگهانی در ذائقه
• عفونت های قارچی
• بیماری های خودایمنی پوست مثل لیکن پلان
• خشکی دهان
• بیماری لثه یا پریودنتال

حتما بخوانید:آبسه دندان چیست و چه راههایی برای درمان آن وجود دارد؟

دیابت نوع ۲ و ارتباط آن با سلامت دهان و دندان ها

یک مشکل شایع دیگری که در این بیماری دیده می شود، بیماری لثه و مشکلات دیگر در سلامت دهان و دندان ها می باشد. طبق تحقیقات انجمن دیابت، افرادی که دیابت دارند، در معرض خطر بالا تری از بیماری های لثه، ژنژویت، و پریودنتیت، هستند. در واقع دیابت روی توانایی بدن در مبارزه با باکتری ها تاثیر می گذارد، که همین منجر به عفونت لثه می شود. در ضمن خشکی دهان را در پی دارد. همین می تواند بیماری های دیگر دهانی مثل پوسیدگی دندان، عفونت های دندانی و غیره را در بر داشته باشد.

معمولا چه موارد پرخطری دهان و دندانی افراد دیابتی را تهدید می کند؟

افرادی که دیابت دارند، در معرض خطر جدی تری از مشکلات دهان و دندان قرار دارند. به عنوان مثال، افرادی که نمی توانند قند خونشان را کنترل کنند، بیشتر احتمالش هست که به بیماری لثه دچار شوند. در ضمن اگر سیگار که می کشید و دیابت هم دارید، بیشتر در معرض خطر مشکلات دهان و دندان قرار دارید. طبق مجله ملی سلامت، بیش از ۴۰۰ دارو هست که باعث خشکی دهان می شوند. این داروها شامل داروهایی می شوند که درد های عصبی نوروپاتی دیابت را درمان می کنند و همان طور که گفته شد خشکی دهان یکی از عوامل مهم در پوسیدگی دندان ها می باشد.

علائم پریودنتیت در پی بیماری دیابت

بیماری لثه در افراد دیابتی همیشه علائم و نشانه ای ندارد. به همین دلیل، باید حتما چکاپ های مرتب نزد متخصص دندانپزشک داشته باشید. با این حال می توانید با دیدن این علائم زیر، هرچه سریع تر به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید:

• خونریزی لثه ها، خصوصا در هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن.
• تغییراتی در مدل قرار گیری دندان ها روی هم
• بوی بد دهان، حتی بعد از مسواک زدن
• لثه ها ممکن است از دندان ها فاصله ای گرفته باشند، که ظاهر بدی هم به دندان ها می دهد.
• لقی دندان ها
• لثه های متورم و قرمز

مشکلات لثه در افراد دیابتی

درصورتی ‌که به دیابت مبتلا هستید، احتمالاً می ‌دانید که این بیماری بر روی چشم‌ ها، اعصاب، کلیه‌ ها، قلب و سایر اندام ‌های اصلی بدن تأثیر می‌ گذارد. همچنین بدانید افراد مبتلا به دیابت در معرض ریسک بالا تر ابتلا به بیماری ‌های لثه، دهان و دندان قرار دارند. پلاک لایه نازک و چسبناکی از باکتری ‌ها است که دائماً روی دندان ‌ها و در امتداد خط لثه‌ ها شکل می‌ گیرد. پلاک حاوی باکتری‌ هایی است که باعث پوسیدگی دندان‌ ها و بیماری‌ های لثه می‌ شود. جرم دندان همان پلاک سخت شده است که روی مینای دندان‌ ها و زیر خط لثه می‌ چسبد.

به همین دلیل درصورتی ‌که مبتلا به دیابت هستید، مراقبت از وضعیت دهان و دندان نقش با اهمیت‌ تری در مقایسه با شرایط عادی خواهد داشت. به‌ هرحال این شرایط به معنی این نیست که فرد بیمار لازم است از روش‌ های درمان خاص یا متفاوت دندانپزشکی استفاده کند. در واقع آشنایی با نحوه مراقبت صحیح از دندان‌ ها می ‌تواند یک بخش با اهمیت در زندگی افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا دیابت نوع 2 باشد. به خاطر داشته باشید در صورت ابتلا به دیابت همواره لازم است متخصص دندانپزشک شما از این بیماری مطلع شود.

حتما بخوانید:بیماری پریودنتال لثه چیست؟ آیا قابل درمان است؟

کشیدن دندان در افراد دیابتی چه شرایطی دارد؟

وظایف متخصص دندانپزشک در مقابل بیماران دیابتی :

برای انجام هرنوع عمل جراحی و یا کشیدن دندان در بیماران دیابتیک به چند نکته باید توجه کرد :

• رعایت نکاتی که مانع بالا رفتن قند خون می گردد .
• انتخاب داروهای بی حسی مناسب.
• رعایت اصولی که مانع به وجود آمدن عوارض، پس از عمل می گردد .

در هر حال، انجام هر نوع عمل جراحی و یا کشیدن دندان، در بیماران دیابتیک کنترل نشده باید با مشورت پزشک معالج بیمار انجام شود. و هر نوع درمان باید در نهایت آرامش کامل، و دور از هرگونه اضطراب و تشویش و استرس عصبی انجام گیرد، زیرا در غیراین صورت، ترشح آدرنالین ناشی از استرس سبب بالا رفتن قند خون می گردد. بهترین موقع عمل جراحی و یا کشیدن دندان در افراد دیابتی، هنگامی است که منحنی قند خون سیر نزولی دارد، و البته این به نوع انسولینی که بیمار مصرف می نماید و نیز زمان مصرف آن بستگی دارد.

بهتر است کشیدن دندان برای افراد دیابتی را با بی حسی موضعی طی مدت، یک ساعت و نیم تا سه ساعت بعد ازصبحانه و مصرف انسولین انجام داد و آن هم مشروط براینکه پیش بینی های لازم قبلا انجام شده باشد باید دانست هر چه تعداد دندان های کشیدنی در یک جلسه بیشتر باشد، به همان نسبت امکان ایجاد شوک دیابتی نیز افزوده میگردد. بنابراین بدیهی است که بی حسی موضعی بدون ادرنالین ارجح است و بیشتر توصیه میگردد. نکته دیگر اینکه استفاده از بی حسی های دارای آدرنالین، به علت افزایش آدرنالین خون باعث بالا رفتن قند خون شده که نگران کننده می باشد. کلیه بیماران دیابتیک که احتیاج به بیهوشی برای درمان را دارند باید در بیمارستان بستری شده و با کنترل پزشک معالج، درمان های جراحی انجام گیرد. و از تروماتیزه کردن انساج باید حتی المقدور اجتناب کرد.

سوالات متداول

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران