اوردنچر چه درمانی است؟

اوردنچر راهکاری است برای درمان بی دندانی کامل. در واقع اوردنچر دست دندانی است که به وسیله دکمه فشاری روی پایه ایمپلنت های کاشته شده در فک قرار می گیرد. اوردنچر دندانی ثابت نیست. میتوان دست دندان کار شده بر روی پایه های ایمپلنت را، شب ها از دهان خارج کرد. از تفاوت های اصلی اوردنچر با دست دندان این است که تکیه اوردنچر بر روی لثه و پایه ایمپلنت است. اما دست دندان تنها بر روی لثه قرار میگیرد. این روش نسبت به پروتز ثابت بر پایه ایمپلنت هزینه کمتری دارد. هم چنین دارای استحکام خوبی است. بسیاری از افراد، اوردنچر را با دندان مصنوعی اشتباه می گیرند. اما در اوردنچر، دست دندان یا همان دندان مصنوعی بر روی پایه های ایمپلنت قرار می گیرد. در واقع دندان های جدید شما به روشی مشابه پروتز ثابت بر پایه ایمپلنت، در استخوان فک سفت می شوند. انگار که پایه های ایمپلنت ریشه های دندان باشد.

در کاشت دندان به روش اوردنچر، به خاطر وجود ریشه های تیتانیومی یا همان پایه های ایمپلنت، لقی دست دندان بسته به تعداد پایه ها کمتر خواهد بود و یا وجود نخواهد داشت. سازگاری تیتانیوم با بدن بسیار بالاست. در واقع به راحتی این ریشه های مصنوعی به استخوان فک جوش می خورد.

در گذشته زمانی که بیماران دندانهای خود را به طور کامل از دست می دادند، چاره ای جز استفاده از دست دندان (دنچر) نداشتند. لقی دست دندان و عدم کارایی جویدن از مشکلات معمول بود.

بیشترین مشکلی که از طرف بیماران در مورد دنچر، دندان مصنوعی یا دست دندان عنوان می شود، عدم وجود گیر یا به اصطلاح لقی دست دندان است. که بیشتر در فک پایین اتفاق می افتد. این مشکل تا حدود زیادی با پایه های ایمپلنت حل می شود. در واقع علت اصلی و تاریخچه ابداع ایمپلنت به تلاش برای حل مشکلات بیماران بی دندانی بر می گردد.

در این روش پس از معاینه دندانپزشک و و بررسی وضعیت فک، پایه های لازم برای ایمپلنت در فک قرار میگیرد. این پایه ها شبیه به مادینگی هستند. سپس دست دندانی که قابلیت قفل شدن در این مادینگی ها را دارد، روی پایه های ایمپلنت قرار می گیرد. میتوان گفت در واقع اوردنچر، ترکیبی از روش ایمپلنت دندان و دست دندان است.

موارد استفاده از اوردنچر

• مواقعی که استخوان فک بیمار دچار تحلیل شود و دست دندان مصنوعی گیر لازم را نداشته باشد یا در مواقعی که در هنگام مکالمه یا خوردن غذا دچار مشکل می شوید. (دقت داشته باشید که تحلیل استخوان آن قدر نباشد که برای جایگیری ایمپلنت مناسب نباشد).
• از آنجا که فک پایین در اغلب بیماران لق است و سبب ایجاد دردسر می شود، برای فک بالا این موارد کمتر پیش می آید. در حالت کلی این روش درمان برای هر دو فک قابل انجام است. همچنین قراردادن حداقل 4 ایمپلنت در فک بالا و 3 ایمپلنت در فک پایین جهت اوردنچر باعث کاهش تحلیل و از بین رفتن بیشتر استخوان در آن ناحیه می شود.
• در مواقع بی دندانی کامل و زمانی که استخوان تحلیل می رود و یا بافت نرم و لثه دچار تغییرات زیادی میشود استفاده از دندان مصنوعی که با پایه ایمپلنت سفت شده و پوشش بیشتری ایجاد کند زیبایی بیشتری نسبت به پروتز ثابت خواهد داشت.
• بیمارانی که دندان های یک یا دو فک را از دست داده اند و به دلیل مشکلات مالی قادر به انجام تعداد بالایی (حداقل 8 ایمپلنت در فک بالا و 7 ایمپلنت در فک پایین) از ایمپلنت برای انجام پروتز ثابت نیستند با اوردنچر می توانند با تعداد کمتری ایمپنت، یک دست دندان کامل و مناسب داشته باشند و حتی در آینده ایمپلنت اضافه کنند و به سمت درمان ثابت پیش بروند.

مزایای اوردنچر یا پروتز متحرک بر پایه ایمپلنت

حفظ زیبایی چهره

استفاده از اوردنچر با جلوگیری از تحلیل بیشتر استخوان باعث می شود که بافت لثه و لب ها کوچک ترین تغییر نداشته باشند و در جای خود قرار بگیرند این کار در نهایت باعث خواهد شد که چهره ای زیبا و جذاب درست مانند زمانی که از دندان های طبیعی برخوردار بودید داشته باشید.

حفظ فاصله اجزای صورت

یکی از مشکلات دندان مصنوعی این است که چهره شما را کمی پیر نشان می دهد علتش این است که فاصله بین چانه و بینی شما کم می شود. علت به وجود آمدن این فاصله تحلیل استخوان های فک است. در صورتی که در روش اوردنچر بر پایه ایمپلنت شما هیچ تغییر خاصی در چهره خود احساس نخواهید کرد و همه چیز عالی خواهد بود.

حفظ سلامت استخوان فک

دندان های مصنوعی می توانند به مرور باعث تحلیل رفتن فک شوند. علتش هم فشاری است. که بر فک توسط پروتز وارد می شود. اما در مورد اوردنچر بر پایه ایمپلنت این مشکل را شاهد نخواهید بود. زیرا ایمپلنتی که در داخل فک شما کار گذاشته شده است مانند ریشه دندان عمل می کند و تحلل استخوان فک اتفاق نخواهد افتاد.

 

هر شی مصنوعی که داخل بدن انسان تعبیه می شود پروتز نام دارد. این پروتز می تواند پروتزهای پا و یا پروتزهای دندانی باشد. انواع پروتز دندانی شامل پروتز متحرک، ثابت و ماگزیلوفیشیال است.

استفاده راحت

یکی از بزرگترین مشکلات استفاده کنندگان از دندان مصنوعی این است که برای نگاه داشتن دندان مصنوعی در دهان خود تلاش زیادی باید انجام دهند. اوردنچر، این مشکل را با ثابت کردن پروتز حل می کند.

از آنجا که اوردنچر به اطراف سر نمی خورد، بنابراین استفاده از آن بسیار راحت تر است. با استفاده از این روش خوردن، حرف زدن، و لبخند زدن برای بیمار راحت تر خواهد بود.

متحرک است

اگر چه این نوع پروتز با ایمپلنت ثابت شده است اما هنوز هم برای سهولت در تمیز کردن قابل برداشتن است. در واقع برای پیشگیری از عفونت یا هر گونه عوارض دیگر، توصیه می شود که هر شب پروتز خود را بیرون بیاورید و کاملا تمیز کنید.

 نیاز کمتری به ریلاین دوره ای دارد

پروتزهای معمولی دندان مصنوعی، پس از مدتی دچار تغییر شکل می شوند. به علاوه، فقدان ریشه دندان در دهان، باعث می شود که فرد دچار تحلیل استخوان فک شود.

تحلیل استخوان فک موجب تغییر شکل و کوچک تر شدن سایز لثه ها می شود. این امر در نهایت باعث می شود که دندان مصنوعی دیگر به خوبی روی لثه سوار نشود و اصطلاحا لق شود. لق شدن دندان مصنوعی از علل رایج مراجعه بیماران برای ریلاین یا حتی تعویض پروتز است.

این امر بیمار را با هزینه های مداوم رو به رو می کند. این در حالی است که در این روش، به دلیل وجود ایمپلنت در فک، بیمار دچار تحلیل استخوان فک و تغییر شکل لثه نخواهد شد. در نتیجه، نیازی به ریلاین دندان مصنوعی و تعویض آن نیست.

آسیبی به بافت نرم وارد نمی کند

به دلیل فقدان تحلیل استخوان فک و عدم تغییر شکل سایز و فرم فک، اوردنچر متکی بر ایمپلنت تناسب خوبی با دهان بیمار دارد. ایمپلنت نیز مانع از آن می شود که دندان مصنوعی فشار بیش از حدی به لثه وارد کند و موجب زخم شدن لثه و یا تحلیل استخوان شود.

این در حالی است که زخم شدن لثه، سایش دندان مصنوعی به لثه در هنگام غذا خوردن، فشار نامناسب آن روی فک و عفونت لثه از مشکلات رایج در بیمارانی است که از پروتز دندان مصنوعی استفاده می کنند. بنابراین، اوردنچر متکی بر ایمپلنت می تواند شما را از بسیاری از این مشکلات نجات دهد.

کمک به جویدن و هضم بهتر غذا

اوردنچرها نسبت به دندانهای مصنوعی سنتی که فقط با چسب در جای خود نگهداشته می شدند، با قرار گرفتن روی اباتمنت های ایمپلنت، پایدارتر هستند. این پایداری، به جویدن بهتر غذا کمک کرده و موجب هضم آسانتر آن در معده می شود. هرچه غذا بهتر هضم شود میزان مواد مغذی که جذب بدن می شود نیز افزایش خواهد یافت.

فرآیند ساخت پروتزهای متکی بر ایمپلنت

روش ساخت پروتزهای متکی بر ایمپلنت به دو مرحله تقسیم می‌شود. فاز اول شامل کشیدن دندان‌های پوسیده یا آلوده و به دنبال آن بهبود محل استخراج و کاشت دندان است که از دندان مصنوعی پشتیبانی می‌کند. در مرحله بعدی، آماده سازی دندان مصنوعی به روش معمول انجام می‌شود. تنها تفاوت این است که این دندان مصنوعی دارای سوکت‌های میله‌ای یا توپی از اتصالات دقیق است.

مشاوره و برنامه‌ریزی درمانی اولیه

همه بیماران دندانپزشکی کاندیدای ایمپلنت نیستند. برای ارزیابی صلاحیت شما، دندانپزشک یک معاینه بالینی دقیق انجام می‌دهد، و سوابق پزشکی و دندانپزشکی شما را مطالعه می‌کند. اگر دندانپزشک به این نتیجه رسید که شما کاندیدای مناسبی هستید، یک برنامه درمانی دقیق برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته شما با اوردنچرهای متکی بر ایمپلنت تهیه می‌کند.

کشیدن دندان  

پس از کشیدن تمام دندانهای باقیمانده، یک دوره بهبودی 2 ماهه برای بازسازی استخوان مورد نیاز است و به دنبال آن سی تی اسکن برای ارزیابی وضعیت استخوان انجام می‌شود. بعد از کشیدن دندان، دندان مصنوعی موقت ساخته می‌شود و تا پایان درمان از آن استفاده می‌شود.

قرار دادن ایمپلنت

مرحله بعدی شامل قرار دادن ایمپلنت توسط جراحی است. دندانپزشک بعد از ایجاد برش بر روی بافت‌های نرم پوشاننده و بالا بردن فلپ جراحی، داخل استخوان فک را سوراخ می‌کند. در مرحله بعدی، با استفاده از نیروهای دقیق و کنترل شده، ایمپلنت به موقعیت خود پیچ ​​می‌شود. هنگامی که ایمپلنت در جای خود قرار گرفت، هیلینگ اباتمنت بر روی آنها قرار می‌گیرد و فلپ جراحی دوباره به جای خود بخیه می‌شود. پس از آن یک دوره بهبودی 2 تا 3 ماهه دنبال می‌شود.

قالب گیری

پس از حدود 10 روز بعد از قرار دادن هیلینگ بر روی پایه ایمپلنت ها، دندانپزشک از شما قالب‌گیری می‌کند و برای ساخت اوردنچر قالب را به لابراتوار ارسال می‌کند. بعد از طی حدود 5 جلسه اوردنچر به شما تحویل داده میشود.

دستورات لازم جهت نگهداری از پروتز های متحرک:

• پروتز خود را بلافاصله پس از استفاده، با یک مسواک نرم و مایع دست شویی تمیز کنید، با این کار ذرات چسبیده جدا شده و هر گونه پلاک تشکیل شده در سطح آن زدوده می ‌شود.
• به خاطر داشته باشید نباید برای تمیز کردن این وسیله از خمیر دندان استفاده کنید چرا که اکثر خمیر دندان‌ها حاوی مواد ساینده هستند و باعث خراشیده شدن سطح پروتز شده و باعث استهلاک آن می‌شوند.
• بهتر است هنگام تمیز کردن پروتزیک ظرف پر از آب در زیر دست تان‌ قرار دهید، تا اگر به صورت اتفاقی از دست تان رها شد به لبه روشویی یا کاشی و سرامیک کف، برخورد نکند و دچار شکستگی و صدمه نشود.
• توصیه می شود هر شب پروتز خود را در بیاورید تا لثه ها استراحت کنند و در طول شب د رد نگیرند وهمچنین از عفونت نیزجلوگیری شود.

 

نگهداری از اوردنچر

نگهداری از اوردنچر مهمترین نقش را در حفظ سلامت لثه ها و دهان فرد دارد، به همین علت باید در رعایت بهداشت مربوط به این پروتزها بسیار دقت کرد. با توجه به این امر که در این روش درمانی از کاشت ایمپلنت در لثه ها استفاده می گردد، عدم توجه به رعایت بهداشت دهان و دندان ممکن است تاثیرات سوئی بر اوردنچر و پایه های ایمپلنت گذاشته و موجب بروز عفونت در لثه ها و دهان شود. در برخی موارد حادتر زیان هایی که عدم رعایت بهداشت بر وضعیت دهان و لثه ها و همچنین استخوان های فک بیمار می گذارد جبران ناپذیر بوده و از همین رو دندانپزشکان همواره بر رعایت بهداشت و اعمال آن به صورت اصولی تاکید دارند.

به منظور جلوگیری از ایجاد عفونت  لثه ها و به دنبال آن به وجود آمدن عفونت در دهان افرادی که از اوردنچر استفاده می کنند باید با نحوه ی مراقبت از آنها و اصول بهداشتی مرتبط با اوردنچر آشنا شوند ودر رعایت این نکات کوشا باشند.

استفاده از مسواک و خمیر دندان مناسب

بیمارانی که از اوردنچر استفاده می کنند نمی توانند با استفاده از مسواک و خمیر دندان های معمولی، ایمپلنت ها و اوردنچر خود را شستشو دهند. این ساختارها نسبت به دندان های معمولی و طبیعی دارای استحکام ضعیف تری هستند و به دلیل این که مسواک ها و خمیر دندان های معمولی برای دندان های طبیعی ساخته شده اند ممکن است برای این سازه ها نامناسب بوده و به ساختار آنها آسیب وارد کنند. مسواک مناسب برای اوردنچر باید نرم بوده و خاصیت سایندگی نداشته باشد. خمیر دندان مورد استفاده نیز باید ملایم بوده و فاقد مواد ساینده باشد و بهتر است از مایع دست شویی استفاده شود.

مسواک زدن پایه های ایمپلنت

علاوه بر اوردنچر باید پایه های ایمپلنت نیز که در داخل فک استخوان کار گذاشته شده و فضای مابین آنها نیز مسواک زده شود. به دلیل این که احتمال تجمع ذرات غذا در این بخش وجود دارد، اگر به هنگام مسواک زدن، این مناطق در نظر گرفته نشوند امکان دارد موجب ایجاد عفونت در لثه ها شده و بوی بدی در دهان ایجاد کنند.  به هنگام مسواک زدن این بخش بهترین روش، استفاده از مسواک های مخصوص ایمپلنت و واترجت می باشد. این کار باعث می شود تا تمام سطح این پایه ها تمیز شود.

 

استفاده از دهانشویه های غیر الکلی

در مواردی که التهاب در لثه ها مشاهده شد، علاوه بر مسواک زدن، می‌ توان جهت کاهش بیوفیلم و پلاک و التهاب دهان از دهان شویه های غیر الکلی استفاده نمود. این روش در نگهداری از اوردنچر نقش موثری داشته و سلامت دهان و ساختار اوردنچر را تضمین می کند. البته باید حتماً به غیر الکلی بودن آنها توجه کنید.

بیشتر بخوانید: نحوه رعایت بهداشت دهان و دندان

انجام معاینات به صورت روتین

یکی دیگر از نکاتی که افراد دارای اوردنچر باید به آن توجه زیادی داشته باشند توصیه های دندانپزشک متخصص است. مراجعه به دندانپزشک و معاینه ی روتین اوردنچر باعث خواهد شد تا در صورت وجود مشکل وی هر چه زودتر نسبت به برطرف نمودن آن اقدام نماید.

 

سوالات متداول

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران