برای از بین بردن فاصله بین دندانها چه کنیم؟

به فاصله‌‌ ی بین دندان‌های پیشین که بیش از 0.5 میلی‌متر باشد،‌ دیاستم می‌گویند. دیاستم در زبان یونانی به معنای از هم جدا بودن و فاصله است. فاصله‌ ای که ممکن است بین دندان ها در هر جایی از دهان به وجود بیاید، اما بیشتر در دندان‌های قدامی بالایی و پایینی اتفاق می‌افتد. درصد وقوع این فاصله در بین دندان های قدامی بالا 14.8 و در بین دندان های قدامی پایین 1.6 درصد است.

با این که عده ای از افراد به فاصله بین دندان های خود عادت می کنند و نیازی به تغییر آن نمی بینند و عده ای دیگر فاصله بین دندان های جلویی خود را نشانه خوش شانسی می دانند و حاضر نیستند تغییری در آن ایجاد کنند، اما واقعیت آن است که تعداد بسیار بیشتری از افراد خواهان آنند که با بستن این فاصله ها  و ایجاد تناسب بیشتر، زیبایی لبخند خود را ارتقاء دهند.

انواع دیاستم دندان

• فاصله میان دندان های کناری و جلو
• بین اطراف دندان های نیش
• فاصله بین دندان های جلو و یا تمام دندان ها

علل ایجاد کننده فاصله بین دندان ها کدامند ؟

• ژنتیک و تاریخچه فامیلی
• فیزیولوژیک: دیاستم میانی و یا فاصله بین دندان های فردی در سن 6 سالگی به میزان 98%، در 11 سالگی 49% و در 12 تا 18 سالگی 7% مشاهده می شود.
• بزرگ بودن زبان

فرنوم غیرنرمال (فرنوم محل چسبندگی عضلات لب به فک بالاست که می توان آن را از داخل لب بالا لمس کرد.)

عدم تناسب اندازه دندان ها و فکین، که در موارد زیر مشاهده می شوند:

• کم بودن تعداد دندان ها به طور مادرزادی
• میکرودنشیا (کوچک بودن اندازه دندان ها)
• ماکروگناتیا (بزرگ بودن اندازه فکین)
• دندان هایی که فرمی کوچک و غیرنرمال دارند. peg-shaped lateral))
• عادات، عادات زیر سبب ایجاد فاصله بین دندان های می شوند:
• Thumb sucking یا مکیدن انگشت
• Tongue thrusting که به معنای جلو آوردن زبان و اعمال فشار بر دندان های جلو به هنگام بلع است.
• مشکلات پریودنتال

هنگامی که فرد مبتلا به مشکلات لثه ای و پریودنتال است، استخوان ساپورت کننده ی دندان ها دچار تحلیل می شود. در نتیجه با ایجاد موبیلیتی یا لقی، دندان ها از جای خود حرکت می کنند. به این ترتیب شاهد خواهیم بود دندان هایی که به هنگام سلامت در تماس با یکدیگر و بدون فاصله بوده اند، با مشکلات پریودنتال از یکدیگر جدا شده و فاصله می گیرند.

حتما بخوانید:ارتودنسی دندان برای چه کسانی است؟

ریفلاکس بلع

در كودكان بزرگتر و بزرگسالان، دیاستما می تواند ناشی از رفلكس‌های نادرست بلع باشد. ریفلاکس بلع، به بلعیدن غذا و هدایت کردن آن به سمت گلو و مری گفته میشود. زمانی که شما یک لقمه را جویده و میخواهید آن را ببلعید، نوک زبان به سمت سقف دهان حرکت کرده و به آن میچسپد. در این حالت لقمه بلعیده میشود.

اما در برخی افراد (بیشتر کودکان) نوک زبان به جای حرکت به سمت کام دهان، به سمت دندان های جلو فشار وارد میکند. به مرور زمان این فشار وارد کردن ها علت فاصله افتادن بین دندان های جلو میشود.

از دست دادن یا ریزش دندان های شیری

در اغلب موارد مشکل فاصله بین دندان ها در کودکان عادی تلقی می شود. زیرا دندان شیری می افتد و دندان دائمی نیز به آرامی سر از لثه بیرون آورده و جایگزین دندان شیری می شود. تا رشد کامل دندان دائمی ممکن است شاهد فاصله بین دندان ها باشیم.

چرا باید علت ایجاد کننده فاصله بین دندان ها را بدانیم ؟

قبل از هر اقدام درمانی، ابتدا باید علت ایجاد کننده ی دیاستم مورد بررسی قرار گیرد. در غیر این صورت این امکان وجود دارد که مجددا این فاصله بین دندان ها ظاهر شود.

به عنوان مثال فواصلی که در اثر بیماری پریودنتال بوجود آمده اند، ابتدا نیاز به درمان های پریودنتال توسط پریودنتیست دارند و سپس در مرحله ی بعد است که بستن فاصله ها و درمان زیبایی انجام می شود.

و یا در مواردی که فرنوم های غیرنرمال و چسبنده وجود دارد، در صورتی که بدون جراحی و برداشت این فرنوم ها فاصله بین دندان ها بسته شود، امکان این که فرنوم فشار آورده و مجددا بین دندان ها فاصله ایجاد شود وجود دارد. مورد دیگری که می توان به آن اشاره داشت زمانی است که عادات بوجود آورنده  فاصله ها همچنان ادامه دارند. در این موارد بستن فاصله ها با هر روش درمانی اتلاف وقت و تحمیل کردن هزینه به فرد است.

با تشخیص علت ایجاد کننده فاصله بین دندان ها، می توان روش درمانی صحیح را انتخاب کرد. این انتخاب شامل هر تکنیک و روشی که باشد، می توان اطمینان داشت که ماندگاری درمان را در پی خواهد داشت.

حتما بخوانید:فاصله دندانها چگونه اصلاح می شود؟

عوارض و مشکلات ناشی از فاصله بین دندان‌ها

متداول‌ترین عوارض ناشی از فاصله بین دندان‌ها عبارت است از:

• مشکلات گفتاری یا دشواری در یادگیری گفتار
• پوسیدگی دندان‌ها و ایجاد بیماری‌های لثه به خاطر قرار گرفتن بیش از حد لثه ‌ها در برابر مواد غذایی
• نا زیبا کردن طرح لبخند
• غذاها به درستی جویده نشده و در لا به لای فضای بین دو دندان گیر می کند.
• فاصله بین دندان‌ ها این تصور را ایجاد می‌ کند که بیمار یک یا چند دندان از دست داده است.
• فاصله زیاد بین دندان‌های قدامی باعث می‌شود فضای کافی برای درآمدن دندان‌های کناری وجود نداشته باشد.
• کاهش اعتماد به نفس بیمار هنگام لبخند زدن

علائم فاصله بین دندان‌ها

تنها نشانه دیاستما، فاصله قابل مشاهده بین دندان ها است. البته، اگر دندان ها به دلیل بیماری لثه شل شده باشند، ممکن است فرد به خصوص هنگام غذا خوردن احساس درد و ناراحتی کند یا علائم زیر را همزمان مشاهده کند:.

• لثه های قرمز روشن، متورم و حساس
• خونریزی لثه و عقب رفتن آن
• بوی بد دهان
• لق شدن دندان ها

جهت بستن فاصله بین دندان ها از چه روش های درمانی استفاده می شود ؟

• درمان ارتودنسی دندان

از ایمن ترین و محافظه کارانه  ترین درمان ها جهت بستن دیاستم های دندانی، روش ارتودنسی است. این درمان در موارد زیر تجویز می شود:

• زمانی که فاصله بین دندان های جلو بیش از 2 میلیمتر است.

در این حالت اگر از درمان های ترمیمی استفاده شود، نسبت طول به عرض دندان ها نامتناسب شده و نسبت طلایی که یکی از اصول طراحی لبخند است به هم می ریزد.

• هنگامی که اندازه دندان ها به طور مادرزادی بزرگ است

با درمان های ترمیمی دندان ها بزرگ تر و حجیم تر شده و از تناسب خارج می شوند. در این موارد روش ارتودنسی درمان انتخابی است.

• در افرادی که علاوه بر وجود فاصله بین دندان ها، به دلایل مختلف مانند:

غیر قرینه بودن فضای بین دندان ها، دندان های بیرون زده، انحراف میدلاین (خط وسط بین دندان ها) نیاز به درمان ارتودنسی دارند.

مزایای بستن فاصله بین دندان ها با ارتودنسی

• محافظه کارانه ترین درمان است.
• بدون هیچ تغییری در دندان ها، تنها با حرکت دادن و هدایت صحیح آن ها، فاصله بین دندان ها بسته می شود.

معایب ارتودنسی دندان

• نیازمند زمان طولانی است.
• هزینه ی بالاتری نسبت به درمان های ترمیمی دارد.

فرنوکتومی

جراحی‌ برداشتن فرنوم لبی فقط در صورتی انجام می شود که ارتودنسی برای بستن فاصله ناشی از فرنوم بزرگ لب نتیجه نداده‌ باشد. البته اگر فرنوم باعث درد گرفتن لثه‌ها و لب بالا در خردسالان شود، فرنکتومی لب انجام می شود.

درمان های ترمیمی و زیبایی

1-لمینت های سرامیکی

زمانی که علاوه بر وجود فواصل جنرالیزه، دندان ها از نظر رنگ و فرم نیز مشکلاتی داشته و نیازمند تصحیح باشند، لمینیت های سرامیکی گزینه ی درمانی مناسبی محسوب می شوند. در واقع با کمک لمینیت های سرامیکی می توان تمامی مواردی را که بر طرح لبخند فرد تاثیر منفی دارند را با یک درمان اصلاح نمود.

مزایای لمینیت های سرامیکی برای بستن فاصله بین دندان ها

• استحکام بالا در مقابل فشار و ضربه
• طول عمر بیشتر (بین ۵ تا ۱۰ سال)
• قابلیت پوشش بیشتر عیوب دندان
• زیبایی بیشتر و شباهت بیشتر به مینای دندان واقعی
• شفاف و طبیعی بودن نمای دندان ها
• عدم رنگ پذیری سرامیک موجب می شود که رنگ لمینیت های سرامیکی در طول زمان ثابت باقی بماند.
• می توان همزمان با بستن فاصله ها، اصلاح طرح لبخند را انجام داد.

معایب لمینیت های سرامیکی

• به علت اضافه شدن هزینه لابراتوار، هزینه ی این درمان بالا تر از درمان کامپوزیت ونیر است.
• در بسیاری از موارد نیاز به تراش دندان ها است، هر چند این تراش بسیار مختصر و در حد چند دهم میلیمتر است.
• نیاز به مدت زمان بیشتر برای تکمیل درمان است. (معمولا دو هفته)
• برگشت پذیر نبودن درمان

2-درمان با کامپوزیت ونیر

با بهبود خصوصیات فیزیکی و مکانیکی کامپوزیت ها، این روش به یکی از رایج ترین درمان ها جهت ترمیم فاصله بین دندان ها تبدیل شده است.  نقطه قوت اصلاح طرح لبخند با کامپوزیت ونیر در محافظه کارانه بودن آن است. چرا که دندان ها هیچگونه تراشی نمی خوردند. استفاده از کامپوزیت‌ ونیر ها برای همه افراد مناسب نیست. اگر دندان‌های شما کج بوده و به اور بایت یا آندر بایت مبتلا هستید، استفاده از این روش درمانی برای شما مناسب نیست. به جای آن با متخصص زیبایی برای تعیین نوع درمان مناسب برای تنظیم بایت و هر گونه ناهنجاری یا فاصله بین دندانی مشورت کنید.

مزایا کامپوزیت ونیر برای بستن فاصله بین دندان ها

• هزینه ی پایین تری نسبت به روش های درمانی دیگر دارد.
• این امکان وجود دارد که در یک جلسه درمان انجام شود.
• در این درمان دندان ها به هیچ وجه تراش نمی خورند.
• برگشت پذیر است یعنی هر زمانی که بخواهید، می توانید به وضعیت سابق برگردید.

معایب کامپوزیت ونیر برای بستن فاصله بین دندان ها

• نیاز به پالیش های دوره ای جهت ثبات رنگ دارد.
• هنگامی که دندان ها تحت استرس و نیروی زیاد قرار دارند، درمانی مناسب محسوب نمی گردد.
• در افرادی که براکسیزم یا دندان قروچه دارند و یا کسانی که عاداتی مانند ناخن جویدن دارند، احتمال شکست درمان کامپوزیت ونیر وجود دارد.
• تغییر رنگ به مرور زمان
• استحکام کمتر
• عمر کوتاه تر

پیشگیری از ایجاد فاصله بین دندان ها

جلوگیری از تمام موارد دیاستم ممکن نیست. هرچند، اگر بیماری لثه یا عادات دلیل دیاستم باشند. رعایت بهداشت دهان می تواند مفید باشد، مانند:

• استفاده از مسواک
• نخ دندان
• مراجعه مرتب به دندان پزشک برای معاینه و تمیز کردن دندان
• دوری از مکیدن انگشت شست و کمک به کودکان برای حذف کردن این عادت
• تصحیح عادات بد قورت دادن

از خود درمانی پرهیز کنید

برخی افراد سعی می کنند با استفاده از نوارهای لاستیکی فاصله بین دندان ها را برطرف کنند.  به گفته کارشناسان ، در واقع هیچ شیوه موثر و مناسبی که خودتان در خانه آن را انجام دهید وجود ندارد. در حقیقت ، برخی از انواع خود درمانی (مانند استفاده از نوارهای لاستیکی) حتی می توانند مضر باشند.

سوالات متداول

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران