بهترین روش برای مراقبت از دندان

برخی معتقدند که چشم ها، مو و یا بینی و …. نشان دهنده شخصیت و زیبایی یک فرد است اما در واقع هیچ چیزی به اندازه یک لبخند زیبا، با دندان های سفید، مرتب، یک دست و بدون پوسیدگی نشان دهنده شخصیت افراد است. لبخندی که فرد از خود بجای می گذارد، معمولا در ذهن مردم ثبت می شود. این در حالی است که همین موضوع ممکن است برعکس باشد و بوی بد دهان، دندان های زرد، شکسته و آسیب دیده می تواند تاثیر بدی در ذهنیت فرد مقابل بگذارد.

چندین روش برای مراقبت روزانه دندان ها وجود دارد که با رعایت این نکات میتوانیم دندانهای سالم و زیبایی داشته باشیم.

مهم ترین نکات برای حفظ دندان ها

دندان ها عمدتا از مواد معدنی تشکیل شده اند که با گذر زمان ممکن است پلاک ها که یک لایه نازک باکتری چسبنده و بی رنگ هستند به سطح دندان‌هایتان بچسبند. این اتفاق زمانی می افتاد که باکتری‌ها از مواد غذایی شیرین تغزیه کنند، زیرا بعد از آن اسیدهایی تولید می‌کنند که مینای دندان را از بین می‌برد. استفاده از توتون یکی از مهمترین عوامل خطرناک مرتبط با بیماری لثه است که باید از طریق روش های محافظت از دندان، اثر مخرب آن را خنثی کنید.

مقاله زیر را بخوانید: راههای تقویت مینای دندان

1-دو بار در روز به مدت دو دقیقه مسواک بزنید:

انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) می گوید: دندان های خود را دو دقیقه در روز و به مدت دو بار در روز، مسواک بزنید. این کار دندان های شما را در بهترین فرم خود نگه می دارد. مسواک زدن دندان ها و زبان با یک مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید باعث پاکسازی غذا و باکتری از دهان می شود. مسواک زدن همچنین ذراتی را که دندان های شما را می خورد و باعث پوسیدگی می شوند، از بین می برد.

2-مسواک صبحگاهی با میکروب ها مبارزه می کند:

دمای داخلی دهان 98.6 درجه فارنهایت (37 درجه سانتیگراد) است. به این معنا که گرم و مرطوب، پر از ذرات غذا و باکتری است. تمامی این موارد منجر به رسوباتی به نام پلاک می شوند. هنگامی که تجمع پیدا می‌کند، روی دندان‌های شما کلسیفیه یا سفت می‌شود و تارتار ایجاد می‌کند که به آن جرم نیز می‌گویند. تارتار نه تنها لثه های شما را تحریک می کند، بلکه می تواند منجر به بیماری لثه و همچنین بوی بد دهان شود حتما صبح مسواک بزنید تا از شر پلاک هایی که در طول شب ایجاد می شود خلاص شوید.

3-بیش از حد مسواک نزنید:

اگر بیش از دو بار در روز مسواک بزنید، در مجموع بیش از چهار دقیقه، می توانید لایه مینای دندان را که از دندان های شما محافظت می کند، از بین ببرید.

وقتی مینای دندان وجود ندارد، لایه ای از عاج را در معرض دید قرار می دهد. عاج دارای سوراخ های ریزی است که به انتهای عصبی منتهی می شود. وقتی این نواجی تحریک می شوند، ممکن است انواع درد را احساس کنید. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، تقریباً 20 درصد از بزرگسالان، درد و حساسیت دندان های خود را تجربه کرده اند.

4-خیلی سفت مسواک نزنید:

مسواک زدن خیلی سخت نیز امکان پذیر است. دندان های خود را طوری مسواک بزنید که انگار آن ها را جلا می دهید. اگر مسواک شما به نظر می رسد که شخصی روی آن نشسته است، فشار زیادی وارد می کنید.

مینای دندان به اندازه کافی قوی است که از دندان ها در برابر هر چیزی که در داخل دهان شما می گذرد، از خوردن و آشامیدن تا شروع فرآیند گوارش محافظت می کند. کودکان و نوجوانان مینای نرم تری نسبت به بزرگسالان دارند و دندان هایشان را بیشتر در معرض پوسیدگی و فرسایش ناشی از غذا و نوشیدنی قرار می دهد.

 5.هر روز از نخ دندان استفاده کنید:

آیا می خواهید در معاینه بعدی خود از حداقل تراشیدن دندان هایتان جلوگیری کنید؟ نخ دندان ذراتی را که مسواک زدن از دست می دهد شل می کند. همچنین پلاک ها را از بین می برد و با این کار از ایجاد تارتار جلوگیری می کند. در حالی که پاک کردن پلاک ها آسان است، برای برداشتن جرم دندان به دندانپزشک نیاز دارید.

6. از کشیدن سیگار جلوگیری کنید:

سیگار کشیدن به خودی خود آسیب مستقیم به دندانهای شما نمی زند. با این حال، می تواند باعث خشکی دهان و تغییر نوع باکتری در دهان شما شود. این ممکن است خطر پوسیدگی و بیماری های لثه را افزایش دهد.

 

چطور مسواک بزنیم؟

روش صحیح مسواک کردن به طور موثری دندان و لثه‌ها را پاک می‌کند. نکات زیر را در ذهن داشته باشید:

• از یک مسواک نرم استفاده کنید: برای جلوگیری از آسیب به مینای دندان، فقط از مسواک نرم استفاده کنید.
• در زاویه 45 درجه مسواک بزنید: زاویه مسواک مهم است، مسواک باید با زاویه 45 درجه در برابر دندان به روی خط لثه قرار داده شود.
• به درستی حرکت دهید: با استفاده از حرکات ملایم عقب، جلو و دایره‌ای کوچک، تمام سطوح دندان به آرامی مسواک زده می‌شود، از چرخش یا تراشیدن جلوگیری کنید.
• زبان را مسواک بزنید: از مسواک خود برای مسواک زدن آرام زبان استفاده کنید.
• بعد از مسواک زدن دهان را تمیز نگهدارید: 30 دقیقه پس از مسواک از غذا خوردن جلوگیری کنید.
• تعوبض مسواک: مسواک باید حداقل هر 3 ماه و همچنین پس از هر گونه بیماری تعویض شود.

غذاهایی که می‌توان خورد و غذاهایی که باید از خوردنشان اجتناب کرد:

شواهد قاطع و زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد قندها بزرگترین ماده‌ی غذایی موثر در بیماری‌های لثه و دندانی هستند. به طور خاص، میزان و فراوانی مصرف شیرینی‌جات، شدت پوسیدگی را تعیین می‌کند.

غذاها و نوشیدنی‌هایی که باید از مصرفشان اجتناب کنید:

از مصرف بیش از اندازه‌ی شکر و آب نبات پرهیز کنید، زیرا باکتری‌های دهان برای تولید اسیدی که مینای دندان را تضعیف می‌کند و به دندان‌ها آسیب می‌زند به شکر نیاز دارند. هر بار که دندان‌ها در معرض شکر قرار می‌گیرند، فرآیند اتلاف مواد معدنی شروع می‌شود و می‌تواند یک ساعت زمان ببرد تا دهان به حالت PH بدون اسیدی طبیعی برگردد. از جمله مواد خوراکی که باید حدالامکان از خوردن آنها بپرهیزید:

• نوشابه
• آب نبات
• شیرینی‌ها و تنقلات شیرین
• شکلات
• کوکی‌ها
• فست فود (فست فودها هم حاوی میزان زیادی مواد قندی هستند)

دیگر کربوهیدرات‌های قابل تخمیر نیز شامل این دسته هستند:

• نان
• کلوچه‌ها
• موز
• غلات صبحانه

مطالعات نشان می‌دهند که مصرف غذاهای اساسی نشاسته دار و میوه‌های تازه، با سطوح پایین‌تر پوسیدگی دندان همراه است، بنابراین خطر آنها به اندازه‌ی شکر و شیرینی‌ها نمی‌باشد. خوردن غذاهای متنوعی با مواد مغذی و اجتناب از آنهایی که حاوی قند و نشاسته هستند، برای حفظ دندان‌ها و لثه‌ها ضروری است.

مراجعه به دندانپزشکی برای چکاپ:

عدم معاینه دندان‌ها به طور مرتب و منظم و چکاپ نکردن دوره‌ای آنها باعث بروز مشکلات عدیده‌ای می‌شود. واقعیت این است که 31 درصد از بزرگسالان دچار پوسیدگی دندان و 66 درصد از آنها دچار پلاک‌های قابل مشاهده می‌شوند، همچنین 29 درصد از افراد از درد دائمی در دهان و دندان خود رنج می‌برند. مراجعه مرتب و منظم به دندانپزشک باید بخشی از برنامه شما باشد.

لثه های خود را سالم نگه دارید:

مواد مضر و بدشکلی به نام پلاک همیشه روی دندان های شما شکل می گیرد. اگر آن را برطرف نکنید، در دراز مدت می‌تواند باعث بروز درد، تورم و حتی خونریزی در لثه شود. پلاک دندان حتی می‌تواند باعث بروز عفونت‌هایی شود که به استخوان فک نیز سرایت کرده و به آن آسیب وارد می‌کند.

این وضعیت موسوم به پریودنتیت است و توسط دندانپزشک شما درمان خواهد شد. اگر برای مداوای پریودنتیت در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه نکنید، احتمال این می‌رود که به زودی دچار درد و عفونت در لثه و دندان شوید. در صورت بروز عفونت، ممکن است لازم باشد که دندان ها برداشته شده یا کشیده شوند.

علائم بیماری لثه عبارتند از:

• خونریزی هنگام مسواک زدن
• عقب نشینی لثه ها
• شل شدن دندان ها
• بوی بد دهان

بهترین راه برای مراقبت صحیح و سالم نگه داشتن لثه ها، مراقبت خوب از دندان های شما است. روزی دوبار مسواک بزنید و از نخ دندان نیز حتما استفاده کنید. برای معاینه و تمیز کردن حرفه ای دندان ها، مرتباً به دندانپزشک خود مراجعه کنید و در نهایت اگر سیگار می کشید، آن را ترک کنید.

اجازه ندهید دهان شما خشک شود:

فرسوده شدن مینای دندان، مشکلات و بیماری های لثه و پوسیدگی دندان ها به مرور زمان و با افزایش سن، همه باعث حساسیت بیشتر دندان‌های شما می‌شوند. دندان های شما ممکن است هنگام نوشیدن چیزی گرم یا سرد یا حتی هنگام دندان قروچه آسیب دیده باشند.

مراقبت خوب از دندان، بهترین را پیشگیری از بروز آسیب های جدی در آینده است. برای اینکه به مرور زمان آسیب جدی به ساختار دندان هایتان وارد نشود مسواک بزنید، نخ دندان بکشید و مرتباً به دندانپزشک خود مراجعه کنید. در صورت داشتن دندانهای حساس، دندانپزشک شما می تواند به شما در مراقبت و نگهداری از دندان های حساس کمک کند.

مراقب اسید باشید:

نوشیدنی های گاز دار، مرکبات و بسیاری دیگر از آب میوه ها حاوی مقادیر مشخصی اسید هستند. علاوه بر این مواد، غذاهای قندی و نشاسته ای نیز باعث می شوند که دهان شما اسیدی شود. یک محیط اسیدی نیز چیزی نیست که مینای دندان تحمل حضور در آن را داشته باشد.

حتی اگر از نوشیدنی های حاوی مواد اسیدی مینوشید سعی نکنید آن ها را در دهان خود بچرخانید. تنها سعی کنید سریع آن ها را قورت دهید.

برای از بین بردن محیط اسیدی در دهان سعی کنید از لبنیاتی مثل شیر یا ماست مصرف کنید. سعی کنید غذاهای شیرین و نشاسته ای را با وعده های غذایی اصلی خود میل کنید، نه به عنوان میان وعده. زیرا همراه با خوردن غذا بدن شما سعی میکند بیشترین مقدار بزاق را ترشح کند. بزاق نیز در تمیز کردن دهان نقش مهمی بر عهده دارد.

مراقب بروز سرطان باشید:

با افزایش سن، احتمال کمی وجود دارد که بتوانید سرطان دهان، گلو، زبان یا لب‌های خود را تجربه کنید. بهترین راه برای جلوگیری از این امر، قطع مصرف سیگار و نوشیدن الکل تنها در حد اعتدال است.

بنابراین باید برای معاینه دهان و دندان خود به طور مرتب به دندانپزشک خود مراجعه کنید. او می تواند بروز هر مشکلی در خصوص دهان و دندان شما را تشخیص داده و درمان کند. برخی از علایم هشدار دهنده در خصوص بروز مشکلاتی مثل سرطان در این نواحی ممکن است شامل بروز زخم ها، لکه های قرمز یا سفید و هرگونه تغییر طولانی مدت در دهان باشد.

غذا و نوشیدنی هایی که باید بخوریم اما با احتیاط:

میوه ها و سبزیجات ترد مانند سیب، گلابی، کرفس وهویج در بین وعده های غذایی مفید هستند زیرا فعالیت جویدن باعث افزایش تولید بزاق می شود و بزاق به محافظت از دندان ها کمک می کند.

مصرف آب آزاد است و هر نوشابه یا آبمیوه (رژیمی و معمولی) باید با احتیاط مصرف شود.

اکثر نوشابه ها حاوی اسید فسفریک هستند که در توانایی بدن در جذب کلسیم دخالت می کنند. آب میوه ها نیز دندان ها را با مایع قندی آسیب زننده می شویند. نوشیدن این مایعات از طریق نی می تواند به کاهش زمان قرار گرفتن دندان ها در معرض اسید کمک نماید.

 

*جویدن آدامس بدون قند به مدت ۱۰ دقیقه بعد از غذا و میان وعده می تواند به کاهش پوسیدگی دندان کمک کند.

 

پوسیدگی دندان:

مشکل پوسیدگی دندان افراد را در هر رده سنی تحت تاثیر قرار می دهد، اما شدت بیماری با افزایش سن بیشتر می شود. پوسیدگی دندان عمدتا شامل این موارد است:

• حفره های دندانی: اینها نواحی آسیب پذیر در سطح سخت بیرونی دندان هستند که به منافذ یا سوراخ های کوچک تبدیل می شوند. حفره ها را پوسیدگی یا خرابی دندان هم می نامند.
• پوسیدگی دندان: این پوسیدگی مستلزم قرار گرفتن دندان در معرض قند است اما به حساسیت دندان، مشخصات باکتریایی دهان، کمیت و کیفیت بزاق بستگی دارند و نیز به مدت زمانی که دندان در معرض قند قرار می گیرد.

حفره ها و پوسیدگی دندان یکی از رایج ترین مشکلات سلامتی در کل جهان است. این معضل به ویژه در بین کودکان و نوجوانان و سالمندان شایع تر است. اما هرکسی که دندان دارد از جمله نوزادان هم ممکن است دچار حفره دندان شوند.

بهترین راه برای مراقبت از دندان ها و لثه ها پیروی از عادات غذایی خوب، مسواک زدن و نخ کشیدن روزانه و جرمگیری و معاینه منظم دندان هاست.

 

چند اشتباه در مراقبت از دندانها که باعث از بین رفتن دندانها می شود:

1. نادیده گرفتن بوی بد دهان:

بوی بد دهان شما می تواند نشان دهنده بهداشت ضعیف یا بیماری لثه باشد. بعضی اوقات ما خودمان متوجه بوی نامطبوع نمی شویم اما افرادی که با آنها صحبت می کنید می توانند بو کنند.

2. نوشیدن بعد از مسواک زدن:

بله ، البته ، شما قصد دارید بعد از مسواک زدن دندان های خود صبح به خوردن و نوشیدن بپردازید. اما بسیار مهم است که طعم مسواک شما آخرین عطر و طعم روز باشد. حتی نوشیدن چای درست قبل از خواب می تواند روی دندانهای شما تأثیر منفی بگذارد .

3. بعد از مسواک زدن دندان های خود را بشویید:

بعد از مسواک زدن ، ممکن است دهان خود را با آب بشویید. اما آب زیادی در دهان نکنید بلکه مقدار کمی آب بچشید! این عادت پوسیدگی دندان را تا 25 درصد کاهش می دهد. عطر و طعم مسواک شدید است ، اما به زودی به آن عادت خواهید کرد.

4. مسواک زدن خیلی سفت:

وقتی نوبت به جلا دادن دندان هایتان می رسد ، ممکن است آنها را خیلی سخت پاک کنید . متأسفانه با انجام این کار فقط می توانید به مینای دندان خود آسیب وارد کرده و دندان های خود را حساس کنید. انتخاب مسواک مناسب شما نیز مهم است. بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کنید.

5. مسواک زدن دندان ها بلافاصله پس از غذا:

لطفاً توجه داشته باشید که مسواک زدن دندانهای شما بلافاصله پس از خوردن غذا ممکن است روی مینای دندان شما تأثیر منفی بگذارد ، خصوصاً اگر چیزی اسیدی مصرف کرده اید. باید حدود 30 دقیقه از مسواک زدن خودداری کنید .

6. عوض نکردن مسواک:

به طور معمول ، به گفته محققان ، توصیه می شود هر 3 ماه یکبار مسواک خود را عوض کنید. در غیر این صورت ، باید به محض خراب شدن برس مسواک، این کار را انجام دهید. در این حالت مسواک زدن شما موثر خواهد بود و هر برآمدگی و فرورفتگی تمیز می شود.

7. عدم تغییر مسواک در هنگام بیماری:

مسواک باعث از بین رفتن باکتری ها در دهان نمی شود. وقتی بیمار هستید، کافی است مسواک خود را تغییر دهید تا بعداً برای بار دیگر به بیماری مبتلا نشوید و مطمئن شوید که مسواکتان در روزهای مریضی به سایر مسواک ها برخورد نداشته باشد.

سوالات متداول

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران