دلایل تحلیل رفتن لثه چیست؟

تحلیل لثه یا (Gum recession) به حالتی گفته می ‌شود که در آن لثه (gingiva) یعنی بافتی که اطراف دندان را احاطه کرده عقب‌ نشینی می‌ کند و بخش هایی از ریشه دندان در معرض دید قرار می‌ گیرد. تحلیل رفتن لثه مشکلی بسیار شایع در میان مراجعان به مراکز دندانپزشکی است و ممکن است حتی در سالم ‌ترین افراد نیز مشاهده شود.

علائم تحلیل لثه کدامند؟

بالا رفتن یا به اصطلاح عقب نشینی لثه، از خط لثه در حالت نرمال، معمولا در همان ابتدا قابل تشخیص است اما علائمی نیز دارد که با کمک آن‌ ها می‌ توانید به راحتی آن را تشخیص داده و شدت آن را مشخص کنید. رایج ‌ترین علائم تحلیل لثه عبارتند از:

نمایان شدن ریشه دندان و در نتیجه بلند دیده شدن دندان ‌ها

هرچند که هر یک  از دندان ‌های شما همواره طول مشخصی دارد، اما به طور معمول در افرادی که لثه‌ های سالمی دارند، تنها تاج دندان‌ ها قابل مشاهده است. با تحلیل رفتن بافت لثه و با نمایان شدن ریشه دندان، به نظر می‌ رسد که دندان ‌ها بلند‌تر شده‌اند. وقتی لثه به دلیل بیماری پریودنتال بالا برود، دندان ‌ها حتی بسیار بلند ‌تر از حد طبیعی به نظر می‌ رسند. اگر دندان‌ های جلویی فرد دچار تحلیل لثه شوند، شاید نیاز به اصلاح طرح لبخند با درمان‌ های مختلف باشد.

نمایان شدن ریشه دندان، حساس شدن دندان‌ ها

با تحلیل لثه‌ ها و قرار گرفتن ریشه دندان‌ ها در معرض دید، ممکن است عاج دندان‌ ها در ناحیه‌ ی ریشه به محیط دهان باز شوند و در نتیجه دندان‌ ها بسیار حساس شده و فرد درد ناراحت کننده‌ ای داشته باشد.

لق شدن دندان‌ ها

افرادی که به دلیل بیماری لثه و پریودنتال دچار تحلیل لثه می ‌شوند، ممکن است متوجه شوند که یک یا چند دندان آن ‌ها لق شده است. این مشکل معمولا نشان دهنده ایجاد تجمعات پلاک و جرم در زیر لثه است. هر چه فاصله بین لثه و دندان بیشتر شود باکتری‌ های بیشتری می ‌توانند وارد این فاصله شوند و موجودیت دندان را به خطر بیندازند.

در مواردی که بیماری لثه و پریودنتال وجود دارد، سایر علائم تحلیل لثه عبارتند از:

• خونریزی بعد از مسواک زدن یا نخ دندان
• تورم و قرمزی لثه
• بوی بد دهان
• درد در لثه

علت تحلیل رفتن لثه چست؟

شایع‌ ترین عللی که باعث عقب رفتن و تحلیل لثه ‌ها می‌ شود عبارتند از:

بیماری لثه

بیماری لثه عفونتی باکتریایی است که به بافت لثه و استخوانی که دندان‌ های شما را در جای خود ثابت نگه می ‌دارد آسیب می ‌رساند. بیماری لثه که در مراحل اولیه به آن ژنژیویت (gingivitis)  و در مراحل پیشرفته بیماری پریودنتال (periodontal disease) گفته می ‌شود، علت اصلی تحلیل لثه است. بیماری لثه می ‌تواند ناشی از ایجاد پلاک میکروبی و جرم در اطراف بافت لثه، برخی بیماری‌ های خود ایمنی، داروهایی که باعث خشکی دهان می ‌شوند و یا سیگار باشد. حتی برخی افراد به صورت ژنتیکی با این مشکل مواجه هستند.

ژنتیک

برخی از افراد علیرغم اینکه به بهداشت دهان و دندان خود بسیار اهمیت می‌ دهند اما به دلیل مسائل وراثتی و ژنتیکی به تحلیل لثه دچار می‌ شوند.

وارد کردن فشار زیاد به دندان حین مسواک زدن

ایجاد فشار بیش از حد به دندان ‌ها حین مسواک زدن نه تنها باعث تمیز شدن بیشتر دندان نمی‌ شود بلکه با تحریک لثه و سرانجام التهاب و خونریزی لثه همراه می ‌گردد. اگر مسواک زدن با فشار نامناسب تداوم پیدا کند، باید انتظار این را داشته باشیم که با تحلیل لثه مواجه شویم.

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

عدم استفاده از مسواک و نخ دندان با روش صحیح و در مدت زمان مناسب و یا عدم شستشو با دهانشویه‌ های ضد باکتریایی باعث می شود پلاک‌ های ایجاد شده روی دندان‌ ها، سخت و کلسیفیه شده و تبدیل به جرم‌ های دندانی شوند. شما شاید بتوانید با روش های معمول رعایت بهداشت دهان و دندان، پلاک دندان را از بین ببرید اما از بین بردن جرم در خانه امکان پذیر نیست و تنها باید به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید. با ادامه بی‌ توجهی به بهداشت دهان و دندان، جرم ‌ها به زیر لثه‌ ها نفوذ کرده و باعث عقب راندن لثه ها و در نهایت تحلیل لثه می‌ شوند.

تغییرات هورمونی

اگر شما یک خانم هستید، نوسانات هورمونی در دوران بلوغ، قاعدگی، حاملگی و یائسگی می‌ تواند باعث شود که بافت لثه شما حساس ‌تر شود و منجر به تحلیل بافت آن گردد.

حتما بخوانید: تاثیر یائسگی بر دندان ها

استعمال دخانیات

استعمال دخانیات، سیگار و سایر محصولات دیگر باعث تشکیل پلاک دندانی شده و تحلیل لثه را موجب می ‌گردند.

استرس

استرس در زندگی ما غالباً باعث می ‌شود دندان‌ هایمان را بیشتر به هم بسابیم. سابیدن بیش از حد دندان‌ ها به هم نیز باعث تحریک و ملتهب شدن لیگامان ‌ها و ساختارهای نگهدارنده دندان می ‌شود که در نهایت باعث حساس شدن لثه و تحلیل بافت آن می ‌شود.

عدم هماهنگی فک و دندان‌ ها با هم

تعداد زیادی از افراد جامعه با مشکلات مربوط به بایت دهان مواجه هستند. در این افراد فک‌ یا دندان‌ ها با هم هماهنگ و تراز نیستند. زمانی که دندان‌ ها یا فکین هنگام صحبت کردن یا جویدن به خوبی در موقعیت طبیعی خودشان قرار نگیرند مشکلاتی از جمله وارد شدن آسیب به دندان و لثه و یا دشواری در تمیز کردن دندان‌ ها پیش می آید که هر دو می‌ توانند منجر به تحلیل لثه شوند.

ضربه و تروما

وارد شدن صدمه به دهان، می‌ تواند باعث سوزش، التهاب، عفونت و در مواردی حتی تحلیل رفتن بافت لثه شود.

درمان تحلیل لثه چگونه است؟

بسته به شدت تحلیل لثه، درمان آن نیز متفاوت است. دندانپزشکان بر اساس شدت تحلیل 3 مرحله یا سطح درمانی در نظر گرفته‌ اند که در ادامه توضیح داده شده‌ اند.

سطح 1 درمان: حداقل تهاجمی

درمان سطح 1 تحلیل لثه در واقع بیشتر شامل اقدامات پیشگیرانه است. در این سطح شما باید به صورت منظم به رعایت اصول بهداشت دهان و درمان پرداخته و برای تمیز کردن تخصصی دندان‌ ها به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید. سایر اقداماتی که باید در این سطح انجام دهید عبارتند از:

• روزانه دو بار مسواک بزنید.
• با مسواک نرم دندان‌ هایتان را تمیز کنید.
• اگر دلیل تحلیل رفتن لثه شما دندان قروچه است با متخصص دندانپزشک خودتان صحبت کنید.
• از مصرف سیگار و دیگر مواد دخانیاتی پرهیز کنید.
• و اگر پیرسینگ لب یا زبان دارید آن را در بیاورید.

سطح 2 درمان: نسبتاً تهاجمی

اگر پیشگیری نکنید احتمالا با درجاتی از تحلیل رفتن لثه مواجه خواهید شد. چنانچه تحلیل ملایم باشد متخصص دندانپزشک می ‌تواند به شما در درمان آن کمک کند. از آنجا که مهم‌ ترین علت تحلیل لثه تجمع پلاک در فضای بین لثه و دندان است در این مرحله متخصص دندانپزشک با کمک پروسه جرم گیری دندان و حذف جرم‌ های فوق و زیر لثه ‌ای اقدام به درمان می ‌کند. در این روش تمام پلاک و جرم زیر خط لثه به همراه باکتری ها و عفونت ایجاد شده خارج می‌ شود. بعد از اتمام پروسه، ممکن است جهت حذف کامل باکتری ‌ها نیاز به تجویز آنتی بیوتیک باشد.

سطح 3 درمان: تهاجمی‌ ترین

درمان سطح 3 برای درمان تحلیل لثه شامل جراحی است و بنابراین تهاجمی ‌ترین است. این راه ‌حل آخرین راه حل بوده و در صورتی انجام می‌ شود که پاکِت یا فضای پریودنتال (فضای مابین لثه و دندان ) زیاد باشد و یا اینکه بافت استخوان نیز تحلیل رفته باشد. جراحی فلپ، بازسازی و پیوند بافت مهم ‌ترین روش‌ های جراحی لثه جهت درمان تحلیل لثه هستند.

منظور از تحلیل استخوان فک چیست؟

اگر بافت لثه که دندان ها را پوشانده است، به عقب کشیده شود و یا از بین برود، در این شرایط می گوییم که استخوان فک دچار تحلیل شده است و این به معنی از دست رفتن بافت استخوان فک می باشد. در این زمان بین خط لثه و دندان ها شکافی به وجود می آید که سبب جمع شدن مواد غذایی و باکتری ها می شود و اگر برای درمان اقدامی صورت نگیرد، با آسیب به بافت و ساختار استخوان فک و همچنین ریشه دندان، ممکن است تا دندان به طور کامل از دست برود. باید گفت این بیماری تقریبا در بین همه افراد شایع بوده که بیشتر افراد درباره علت آن اطلاعی ندارند، زیرا وقوع این بیماری به مرور زمان رخ می دهد. اگر فردی به این بیماری مبتلا شود، ممکن است یکی از دندان های طبیعی خود را بلند تر از بقیه دندان هایش ببیند و یا متوجه حساسیت بیش از اندازه دندان های خود شود.

چه افرادی دچار تحلیل استخوان فک می شوند؟

به طور کلی مشکلات و بیماری های دهان و دندان، سبب تحلیل استخوان فک می باشند و افرادی که بیش از سایر افراد دچار این عارضه می شوند، عبارتند از:

• افرادی که بهداشت دهان و دندان خود را به درستی رعایت نمی کنند. این عدم رعایت به مرور زمان سبب از بین رفتن مینای دندان شده و می تواند باعث تحلیل لثه نیز گردد. همچنین افرادی که نحوه صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را نمی دانند، می توانند در معرض خطر قرار داشته باشند. مسواک زدن تهاجمی می تواند تحلیل رفتن لثه و به دنبال آن تحلیل استخوان فک را ایجاد کند.
• افرادی که با توجه به ژنتیک خود مستعد ابتلا به بیماری های لثه می باشند.
• افرادی که یک و یا چند دندان خود را از دست داده اند و برای درمان و جایگزینی دندان از دست رفته خود اقدامی نمی کنند.

علل تحلیل استخوان فک

تحلیل رفتن استخوان فک می تواند به دلایل متعددی ایجاد شود. به طور کلی در هر شرایطی که دندان و یا لثه دچار هرگونه آسیبی شد، می توان گفت که استخوان فک در معرض خطر تحلیل رفتگی وجود دارد. دلایلی که سبب بروز تحلیل استخوان فک می شوند، عبارتند از:

از دست دادن دندان

از دست دادن یک و یا چند دندان یکی از مهمترین و اصلی ترین دلایلی که سبب تحلیل استخوان فک می شود، از دست دادن یک و یا چند دندان است که برای درمان آن ها اقدامی صورت نگرفته باشد و جای خالی دندان در دهان باقی بماند. زمانی که در حال جویدن غذا می باشید، فشاری از طرف دندان ها و ریشه دندان به استخوان وارد می گردد و سبب تحریک و رشد آن می شود. جالب است بدانید که استخوان به مرور زمان قابلیت حل شدن و ورود به جریان خون را دارد. به همین دلیل اگر جای خالی دندان در دهان وجود داشته باشد و درمان نشود، بدن استخوان را جذب می کند. می توان گفت اگر جای خالی دندان بعد از یک سال با روش های درمانی مربوطه که بهترین آن ایمپلنت دندان می باشد، درمان نشود، حدود 25 در صد استخوان فک تحلیل خواهد رفت و اگر باز هم درمانی صورت نگیرد، این تحلیل ادامه خواهد داشت.

ریشه دندان های سالم با تحریک اعصابی که در استخوان است و با ارسال سیگنال هایی به بدن، فرمان حفظ تراکم و نگهداری دندان را به استخوان فک می دهند. زمانی که دندان از دست برود، ریشه های دندان حمایت کننده ای ندارند و رشد استخوان فک در آن قسمت قطع شده و به مرور زمان دچار تحلیل رفتگی می شود. به همین دلیل است که وقتی دندان خود را می کشید، استخوان فک شروع به جمع شدن کرده و یک لخته خون تشکیل می شود. در این زمان گلبول های سفید برای ترمیم و تمیز کردن آن ناحیه از دندان فعالیت خود را شروع می کنند، اما چند ماه بعد، رشد استخوان فک به دلیل نبود دندان برای حمایت از آن قطع می شود و تحلیل رفتن استخوان فک آغاز می گردد. اما ایمپلنت دندان همانند ریشه دندان در استخوان فک قرار گرفته و این مشکل را رفع می کند.

تحلیل لثه

تحلیل لثه، شکاف و فاصله ای بین دندان ها و خط لثه ایجاد می کند که سبب جمع شدن باکتری ها و پلاک ها می شود. در این شرایط خطر عفونت لثه افزایش یافته و دندان با مشکلات جدی رو به رو خواهد شد. در صورت عدم درمان، این عفونت باعث تحلیل رفتن استخوان فک و یا به طور کلی از دست رفتن دندان می شود.

بیماری های لثه

بیماری های لثه بسیار خطرناک و جدی می باشند و اگر درمان به موقع صورت نگیرد، می تواند منجر به از دست دادن دندان شود. معمولا بیماری های لثه سبب جمع شدن باکتری ها در اطراف دندان شده و لثه متورم می شود. در صورت عدم درمان این التهاب و با رشد بیشتر باکتری ها به تدریج استخوان فک دچار عفونت می شود که با پیشرفت این عفونت، استخوان فک دچار تحلیل رفتگی می شود و یا حتی ممکن است دندان های دیگر از دست بروند.

پوکی استخوان

پوکی استخوان نیز با کاهش تراکم استخوان می تواند تاثیراتی بر استخوان فک داشته و سبب تحلیل رفتن آن شود.

تومور

تومور نیز می تواند منجر به بروز تحلیل استخوان فک شود که برداشت تومور برای درمان این نوع تحلیل استخوان فک ضروری می باشد.

روش درمان تحلیل استخوان فک

پیوند استخوان فک

این جراحی برای بازسازی قسمتی از استخوان فک که دچار تحلیل رفتگی شده است، صورت می گیرد. برای پیوند استخوان، متخصص فک وصورت ابتدا به بررسی کامل دهان و دندان و همچنین بررسی عکس های رادیوگرافی و سی تی اسکن، می پردازد. در ادامه با بی حس موضع  مورد نظر، برای دسترسی به ریشه و استخوان فک، لثه از دندان جدا شده و به کمک مواد پیوندی ناحیه مورد نظر را پر کرده و با کمک غشای خاصی آن را می پوشاند و لثه را بخیه می زند.

سوالات متداول