روش هاي مختلف درمان بي دنداني

همه ما احتمالاً زمانی در طول زندگی خود از دست دادن دندان به دلیل پوسیدگی، شکستگی و… را تجربه می کنیم. بنابراین دانستن انواع روش های جایگزینی دندان‌های از دست رفته به ما کمک می کند هنگام از دست دادن دندان، انتخاب بهتری برای پرکردن جای خالی آن داشته باشیم.

بهترین گزینه برای پر کردن جای خالی دندان در هر فردی بسته به شرایط او ممکن است متفاوت باشد. بنابراین باید در مورد هر روش و معایب و مزایای آن و شرایط لازم برای انجام آن درمان اطلاعاتی داشته باشید تا تصمیم درستی بگیرید. در اینجا این اطلاعات در اختیار شما قرار می گیرد.

1- ایمپلنت دندان

ایمپلنت دندانی قطعه‌ای از فلز تیتانیوم است که به شکل پیچ استوانه مخروطی شبیه ریشه دندان فرم داده شده است. استخوان پس از دوره کوتاهی به ایمپلنت متصل می‌شود (اسئواینتگریشن) و قابلیت اتصال دندان را پیدا می‌کند. ایمپلنت‌های دندانی برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته از یک دندان تا کلیه دندان‌ها و بصورت ثابت و متحرک قابل استفاده می‌باشند.

دندانپزشک هنگام ایمپلنت یا کاشت دندان یک پایه تیتانیومی هم اندازه با ریشه دندان بیمار را جایگزین ریشه از دست رفته می‌نماید. این پایه‌های تیتانیومی که با نام فیکسچر نیز شناخته می‌شوند کاملا با سلول‌های بدن سازگار هستند.

حتما بخوانید:

هنگام ساخت روکش ایمپلنت‌ها برای طبیعی به نظر رسیدن آنها به دقت و تمرکز بسیار زیادی نیاز است. همانطور که گفته شد ایمپلنت‌ها بهترین جایگزین ثابت و دائمی دندان‌های از دست رفته می‌باشند. ابتدا دندانپزشک ایمپلنت را درون استخوان فک جایگذاری می‌کند. سپس سلول‌های استخوان ساز شروع به استخوان سازی در سطح ایمپلنت می‌نمایند و پس از ۳ تا ۴ ماه ایمپلنت و استخوان فک با یکدیگر جوش می‌خورند. بعد از مدت زمان ذکر شده و جوش خوردن کامل استخوان فک و ایمپلنت، تاج و روکش دندان آماده شده روی پایه گذاشته می‌شود.

داشتن دندان‌هایی سالم و زیبا در زیبایی چهره و اعتماد به نفس تاثیر چشمگیری دارد. با بهره گیری از مزایای ایمپلنت‌های دندانی علاوه بر زیبایی چهره و لبخند دیگر دچار مشکلات گوارشی حاصل از جویدن ناکافی غذا نیز نخواهید شد.

شباهت ایمپلنت با دندان طبیعی

برای جایگزینی دندان از دست رفته، ایمپلنت دندان بهترین روش درمانی شناخته شده است و دلایل بسیار متعددی برای این نظریه وجود دارد. شاید یکی از مهمترین دلایل انتخاب ایمپلنت، شباهت زیاد آن از نظر ظاهری و از نظر عملکرد با دندان طبیعی می باشد. در واقع شباهت ایمپلنت با دندان طبیعی به میزانی زیاد است که شاید متخصص دندانپزشک نیز برای تشخیص این دو نسبت به هم نیاز به بررسی عکس های رادیوگرافی داشته باشد. به طور کلی دلایل شباهت ایمپلنت و دندان طبیعی را در زیر بررسی می کنیم:

تاج دندان طبیعی

جنس تاج دندانی که روی پایه ایمپلنت دندان قرار داده می شود، سرامیک است که متناسب با شرایط هر بیمار از نظر فرم و یا رنگ مینای دندان به صورت خاص برای بیمار ساخته می شود. سرامیک دارای شفافیتی بسیار مشابه با دندان طبیعی است و به همین دلیل است که تاج ایمپلنت دندان ظاهری بسیار جذاب و طبیعی دارد.

ثبات ایمپلنت دندان

یکی دیگر از مزایای ایمپلنت دندان این است که در استخوان فک قرار داده می شود، به همین دلیل همواره در جای خود ثابت باقی می مانند. بر خلاف دندان مصنوعی که جایگاه ثابتی نداشته و احتمال خارج شدن آن از دهان در زمان غذا خوردن و یا صحبت کردن وجود دارد. این احتمال وجود دارد که در زمان لبخند زدن، دندان مصنوعی در جایگاه درست و منظم خود قرار نداشته باشد و به همین جهت وجود دندان مصنوعی در ظاهر مشخص است. اما ایمپلنت دندان اینگونه نیست و به دلیل اینکه درون استخوان فک کاشته می شود، پایه ایمپلنت همانند ریشه دندان بوده و تاج دندان به خوبی حمایت می شود.

عملکرد مشابه ایمپلنت و دندان طبیعی

در واقع روش های متنوعی برای جایگزین کردن دندان از دست رفته وجود دارد، اما از بین تمامی روش ها ایمپلنت دندان تنها درمانی است که پایه آن درون استخوان فک کاشته می شود و بافت لثه دور آن رشد می کند. بنابراین ایمپلنت دندان با استحکام و ثبات بالا، عملکردی مشابه با دندان طبیعی را برای فرد ایجاد می کند.

2- ساب ‌پریوستئال ایمپلنت ها

ایمپلنت ‌های ساب‌پریوستئال  SPIنوعی از ایمپلنت‌های دندانی محسوب می‌شوند که بر خلاف ایمپلنت‌های دندانی معمول (اندوستال) بجای قرارگرفتن در داخل استخوان فک به وسیله فریمی بر روی استخوان فک و زیر لثه قرار میگیرند. این پروتز‌ها توسط پیچ‌های کوچکی در نقاط مختلف فک کاشته شده و به مرور زمان و از طریق استخوان سازی در اطراف و روی فریم کاملا مستحکم می‌شوند. با استفاده از تکنولوژی جدیدی که در دست داریم می توانیم به بیمارانی که دچار تحلیل شدید استخوانی شده اند در اثر نواقص فکی، تومور، ضربه و یا تروما و… و نمی توانند از ایمپلنت های معمول استفاده کنند این نوید را بدهیم که آنان هم می توانند از زیبایی دوباره لبخندشان و قدرت جویدن بهره مند شوند.

ایمپلنت های SPI پلیت هایی از جنس تیتانیوم مرغوب هستند که استخوان فک و همینطور ایمپلنت های ما رو باز سازی می کنند، این پلیت ها با توجه به شرایط فک و دهان هر فرد به طور اختصاصی برای اون فرد با استفاده از عکس برداری های مخصوص و پرینت سه بعدی ساخته می شوند.

این تکنولوژی جدید به ما این امکان را میدهد که  بدون روش های روتین قدیمی مثل قالب گیری فقط با اسکن پلیت و روش های کاملا دیجیتال، روکش های موقت و دائم بیمارمون ساخته شود و بعد از قرار گیری پلیت بیمار بدون هیچگونه مشکلی به زندگی روتین خود ادامه دهد.

3- بریج دندان

اگر یک یا چند دندان شما کشیده شده و از دست رفته است، یک پل دندان (بریج) می‌تواند شکاف را با یک یا چند دندان مصنوعی پرکند. پل دندان به طور معمول از تاج‌های هر دو طرف دندانِ کشیده شده یا دندان‌های پشتیبان ساخته می‌شود و در جای خود ثابت می‌شود. در صورت کشیدن یا افتادن دندان‌ها می‌توانید از پل‌های دندان استفاده کنید. شایع‌ترین دلایل از دست دادن دندان‌ها پوسیدگی دندان، بیماری لثه و آسیب دیدگی است. برای تهیه‌ی یک پل دندان، به دندان‌های سالم در دو طرف دندان‌های افتاده نیاز دارید.

چرا شما به بریج دندانی نیاز دارید؟

دندان‌های شما با هم کار می‌کنند. اگر یک دندان از بین برود، دندان‌های اطراف می‌توانند به فضای خالی منتقل شوند. دندان‌های فک مقابل شما نیز می‌توانند به سمت بالا یا پایینِ فضای خالی حرکت کنند. این امر مشکلات زیر را به وجود می‌آورد:

• مشکلاتی در گاز گرفتن غذا.
• مشکلات جویدن.
• خودآگاهی در مورد نوع ظاهر یا لبخند خود.

بریج دندانی چه مزایایی دارد؟

یک بریج دندانی می‌تواند:

• به گاز گرفتن کمک کند.
• از جابجایی دندان‌های باقی مانده در جای خود جلوگیری کند.
• توانایی جویدن و صحبت کردن را بازگرداند.
• لبخند شما را بهبود ببخشد.

 حتما بخوانید: راه های افزایش عمر دندان ها

4- دست دندان کامل یا فول دنچر

دندان مصنوعی معمولی خود به دو صورت ست کامل دندان مصنوعی و دندان مصنوعی پارسیل تقسیم می‌شود. کسانی که همه یا بیشتر دندانهای یک قوس دندانی (فک بالا یا پایین) را از دست داده ‌اند از دندان مصنوعی کامل و کسانی که یک یا چند دندان یک فک را از دست داده ‌اند از دندان مصنوعی پارسیل می توانند استفاده کنند. این روش، پروتزی غیر ثابت است یعنی می توانید هر زمانی که می خواهید آن را در بیاورید و دوباره در دهان بگذارید. قاعده دندان مصنوعی از جنس اکریلیک و معمولاً صورتی رنگ (شبیه رنگ داخل دهان) است.

دندان مصنوعی پارسیل معمولاً قلابها یا گیره های فلزی در اطراف دارد که دور دندان های موجود، قلاب می شوند و به کمک آن پروتز در جای خود ثابت می‌ماند.

دندان مصنوعی کامل نیز قاعده آکریلیک صورتی رنگ دارد و روی لثه قرار می گیرد.

حتما بخوانید: بازسازي دهان توسط ایمپلنت و یا دست دندان؟

نکاتی در مورد دست دندان کامل یا فول دنچر

تغییرات طبیعی جسم انسان از یک طرف و تغییرات فیزیکی در قطعه آکریلی، باعث می شود که با گذشت زمان، تطابق دست دندان با فک کم شده و موجب لقی و شکستگی شود. در این صورت باید به درمان جدید فکر کرد، نه بقا بر پروتز مستهلک .

پیشرفت فن‌آوری، هر روزه امکانات و روش‌های جدیدی را فراهم می‌کند که ماندن در روش‌های سنتی، گاهی هزینه‌ اش بیشتر می شود. امروزه ایمپلنت به پروتز کمک زیادی می‌کند.

5- مریلند بریج

روش معمول بریج برای جایگزین کردن دندان کشیده شده شامل تراش دندانهای مجاور و قرار دادن روکش روی آنها و سپس اتصال دندان جایگزین شونده به این روکش ها است. در روش بریج های محافظه کارانه مریلند دیگر دندانهای پایه روکش  نمی شوند  و این یکی از محاسن آنهاست. در این روش برای اتصال دندان اضافه شده به پایه های مجاور می توان از بالچه های فلزی، سرامیکی استفاده کرد. نکته دیگر اینکه این بریج ها برای جایگزین کردن یک یا دو دندان مناسب هستند  ولی استحکام لازم برای جایگزین کردن بیش از دو دندان را ندارند و در این موارد باید از بریج های معمولی  ویا ایمپلنت برای جایگزین کردن دندان استفاده کرد.

این نوع از بریج های محافظه کارانه برای اولین بار توسط پروفسور تامسون در دانشکده دندانپزشکی مریلند طراحی و ساخته شد، به همین دلیل آن را مریلند بریج نامیدند. مریلند بریج که ادهزیو بریج هم نامیده می‌شود. ( از یک روکش در وسط و دو بالچه در طرفین تشکیل شده است. این بالچه‌ها به دندان‌های دو طرف ناحیه بی دندانی باند شده و باعث ثابت شدن روکش به دندان‌های مجاور می‌شود.)

6- اوردنچر

اوردنچر راهکاری است برای درمان بی دندانی کامل. در واقع اوردنچر دست دندانی است که به وسیله دکمه فشاری روی پایه ایمپلنت های کاشته شده در فک قرار می گیرد. اوردنچر دندانی ثابت نیست. میتوان دست دندان کار شده بر روی پایه های ایمپلنت را، شب ها از دهان خارج کرد. از تفاوت های اصلی اوردنچر با دست دندان این است که تکیه اوردنچر بر روی لثه و پایه ایمپلنت است. اما دست دندان تنها بر روی لثه قرار میگیرد. این روش نسبت به پروتز ثابت بر پایه ایمپلنت هزینه کمتری دارد. هم چنین دارای استحکام خوبی است. بسیاری از افراد، اوردنچر را با دندان مصنوعی اشتباه می گیرند. اما در اوردنچر، دست دندان یا همان دندان مصنوعی بر روی پایه های ایمپلنت قرار می گیرد. در واقع دندان های جدید شما به روشی مشابه پروتز ثابت بر پایه ایمپلنت، در استخوان فک سفت می شوند. انگار که پایه های ایمپلنت ریشه های دندان باشد.

در کاشت دندان به روش اوردنچر، به خاطر وجود ریشه های تیتانیومی یا همان پایه های ایمپلنت، لقی  دست دندان بسته به تعداد پایه ها کمتر خواهد بود و یا وجود نخواهد داشت. سازگاری تیتانیوم با بدن بسیار بالاست. در واقع به راحتی این ریشه های مصنوعی به استخوان فک جوش می خورد.

در گذشته زمانی که بیماران دندانهای خود را به طور کامل از دست می دادند، چاره ای جز استفاده از دست دندان (دنچر) نداشتند. لقی دست دندان و عدم کارایی جویدن از مشکلات معمول بود.

بیشترین مشکلی که از طرف بیماران در مورد دنچر، دندان مصنوعی یا دست دندان عنوان می شود، عدم وجود گیر یا به اصطلاح لقی دست دندان است. که بیشتر در فک پایین اتفاق می افتد. این مشکل تا حدود زیادی با پایه های ایمپلنت حل می شود. در واقع علت اصلی و تاریخچه ابداع ایمپلنت به تلاش برای حل مشکلات بیماران بی دندانی بر می گردد.

در این روش پس از معاینه دندانپزشک و و بررسی وضعیت فک، پایه های لازم برای ایمپلنت در فک قرار میگیرد. این پایه ها شبیه به مادینگی هستند. سپس دست دندانی که قابلیت قفل شدن در این مادینگی ها را دارد، روی پایه های ایمپلنت قرار می گیرد. میتوان گفت در واقع اوردنچر، ترکیبی از روش ایمپلنت دندان و دست دندان است.

آیا شما کاندید مناسبی برای درمان اوردنچر هستید؟

به طور کلی اگر فردی به اندازه‌ ای سالم باشد که بتوان دندانش را کشید یا تراکم استخوان کافی جهت کاشت ایمپلنت دندان داشته باشد، کاندید مناسبی برای قرار دادن ایمپلنت های اوردنچر است. کاندید های بالقوه این نوع پروتزها افرادی هستند که از عدم ثبات دندان‌ های مصنوعی خود ناراضی‌ اند، همچنین افراد بی‌ دندان با شرایط دندانی خیلی پیچیده که نمی‌ توانند به طور موفقیت ‌آمیزی پروتزهای ثابت یا متحرک را در دهان نگه دارند. تحقیقات نشان داده که افزایش سن یا پوکی استخوان نیز مانعی برای بهبودی یا اتصال موفقیت‌آمیز ایمپلنت نیست زیرا با روش های مختلفی می توان از موفقیت آمیز بودن کاشت ایمپلنت و داشتن اوردنچر اطمینان حاصل کرد.

رضایت بیماران در این روش جایگزنی دندان به چه میزان است؟

مطالعات، افزایش رضایت بیماران و نیز بهبود کیفیت زندگی آن‌ ها را هنگام استفاده از اوردنچرهای متصل به ایمپلنت نسبت به دندان ‌های مصنوعی معمولی نشان می‌ دهد.

تکمیل فرآیند درمان اوردنچر چقدر طول می ‌کشد؟

مراحل درمان از آغاز تا پایان می‌ تواند طی ۳ تا ۴ ماه کامل شود.

سوالات متداول

آیا دوام ایمپلنت دندان نیز مشابه با دندان طبیعی است؟

با توجه به اینکه عملکرد ایمپلنت همانند دندان طبیعی می باشد، به همین خاطر بعد از کاشت ایمپلنت دندان مانند دندان های طبیعی خود از آن مراقبت کنید. اگر بهداشت دهان و دندان خود را به درستی رعایت کنید و همچنین به تمام دستورالعمل های متخصص دندانپزشک خود توجه نمایید، ایمپلنت دندان می تواند دائمی باشد و تا پایان عمر بدون هیچگونه مشکلی، عملکرد بی نظیر خود را ایفا کند. همچنین تاج دندان ایمپلنت نیز دارای دوامی بین 10 الی 15 سال می باشد که با رعایت بهداشت دهان و دندان طول عمر آن بیشتر نیز خواهد شد.

آیا درمان ایمپلنت دندان در افراد جوان امکان پذیر است؟

به عنوان یک قاعده کلی، انجام درمان ایمپلنت‌ های دندان باید تا سن ۱۸ سالگی به تعویق بیفتد. در واقع این سن مرتبط با زمانی است که رشد فک کامل می ‌شود.

آیا کاشت ایمپلنت دندان در افراد با تراکم پایین استخوان ممکن است؟

از آنجا که موفقیت درمان ایمپلنت دندان تا حد زیادی به استخوانی که ایمپلنت در آن قرار می ‌گیرد بستگی دارد، در افراد با تراکم پایین استخوان احتمالا لازم است پیوند استخوان قبل از کاشت ایمپلنت انجام شود. این عمل معمولا به طور جداگانه و قبل از کاشت ایمپلنت انجام شده که باید به طور کامل بهبود یابد تا بتوان ایمپلنت دندان را قرار داد.

روش ایمپلنت دندانی 4 عددی یا all on four چیست؟

یکی از روش های ایمپلنت دندان که پیشرفت بی نظیری را در این زمینه نشان داده است، ایمپلنت دندانی 4 عددی ( اوردچر ) می باشد. زمانی که دندانی از دست می رود، بافت استخوانی اطراف آن تحلیل می رود و ممکن است که بیمار نیاز به پیوند استخوان داشته باشد. به طور معمول افرادی که نیازمند به روش های پیوند استخوان می باشند، کاندیدای مناسبی برای این روش هستند. در این روش دندانپزشک متخصص زاویه کوچکی را در فک ایجاد کرده و کاشت ایمپلنت در این روش سبب می شود تا مشکلی برای بافت استخوانی ایجاد نشود. در این روش 4 ایمپلنت در هر فک مورد استفاده قرار می گیرد که زاویه ایمپلنت دندان عقب 45-30 می باشد. از مزیت هایی که این روش دارد کاهش هزینه های درمانی و همچنین ساخت زود هنگام پروتز می باشد.

آیا با دندان مصنوعی میتوانم عادی صحبت کنم؟

پس از این که دندان مصنوعی (پروتز کامل ) را در دهان می گذارید، در ابتدا تلفظ برخی کلمات برایتان سخت می شود. با تمرین کلمات با صدای بلند، زود تر یاد می گیرید چگونه با وجود پروتز در دهان، صحبت کنید. اگر هنگامی که صحبت می کنید دندان مصنوعی صدای تلک می دهد، با متخصص دندانپزشک خود تماس بگیرید. گاهی اوقات دندان مصنوعی ممکن است هنگام صحبت کردن، سرفه یا خندیدن بلغزد و از جای خود بیرون بیاید. با ملایمت آن را گاز بگیرید و به جای خود برگردانید. اگر مشکل تلفظ تان پس از مدتی برطرف نشد، با متخصص دندانپزشک خود صحبت کنید.

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران