پست و کور جهت حفاظت از دندان عصب کشی شده

پس از درمان ریشه یا عصب کشی ممکن است مقدار زیادی از تاج دندان تخریب شود. برای ترمیم و حفاظت از دندان پس از عصب کشی از روکشی به نام پست و کور استفاده می شود. در این روش پس از عصب کشی دندان، از فضای داخل ریشه دندان استفاده شده و یک پین درون آن قرار می گیرد که با پرکردگی روی خود به صورت یکپارچه ساخته شده و در محل چسبانده می شود. این ترمیم از آلیاژ های فلزهای نیکل و کروم به صورت ریخته گری یکپارچه ساخته می شود و استحکام بسیار بالایی دارد.

پست و کور چیست؟

همانطور که گفته شد زمانی که از ساختار دندان صدمات جدی دیده باشد و نتوان از درمان‌ های معمول برای ترمیم استفاده کرد دندانپزشکان از روش پست و کور استفاده می‌ کنند. این ترمیم از دو بخش تشکیل شده است:

پست دندان (Tooth post):

پست یک میله کوچک از جنس فلز است که در فظای داخل ریشه قرار می ‌گیرد و سر آن به اندازه 2 میلی ‌متر از دندان بیرون می ‌زند. پست دندان یک نوع پایه برای نگهداری روکش و حفاظت از قسمت‌ های باقی مانده دندان است.

کور( core):

کور در واقع یک روش ترمیمی است که در آن با استفاده از مواد ترمیم ‌کننده مثل کامپوزیت یا آمالگام ساختار آسیب دیده دندان را ترمیم می‌ کند تا دندان برای نصب روکش آماده شود. این مواد به ثابت ماندن روکش دندان و افزایش طول عمر پست و کور کمک می ‌کنند. اگر از کور دندان برای ثابت نگه داشتن روکش استفاده نکنیم با کوچک ‌ترین ضربه (به خصوص از قسمت کناری دندان) روکش جدا می‌ شود. در واقع وظیفه اصلی پست و کور محافظت از روکش دندان است.

مراحل پست و کور دندان

درمان ریشه و یا عصب کشی دندان

در میان مراحل پست دندان این مرحله اهمیت زیادی دارد. متخصص درمان ریشه باید با تمام دقت ریشه دندان را عصب کشی نماید. بیمار کاندید روش پست گذاری به قدری در درمان دندان خود وقفه ایجاد نموده است که تاج از بین رفته است و کانال دندان نیز وضعیت مناسبی ندارد. همین امر سبب می شود که انجام عصب کشی حساسیت بیشتری نیاز داشته باشد.

حتما بخوانید: طول عمر دندان عصب کشی شده چقدر است؟

قالبگیری از ریشه دندان عصب کشی شده

متخصص پروتز از ریشه درمان شده دندان قالبی تهیه می کند و برای لابراتوار ارسال می نماید. این پست است که وظیفه نگهداری از روکش دندان و یا همان کور را به عهده می گیرد و به همین دلیل باید به خوبی در ریشه نصب شود.

نصب پست دندان

بعد از ساخته شدن پست دندان متخصص پروتز آن را به ریشه متصل می نماید. این کار توسط چسب مخصوص انجام می شود. اتصال درست و بدون ایراد این قطعه اهمیت زیادی در ماندگاری دندان دارد. چراکه اگر پست به درستی در جای خود قرار نگیرد نمی تواند در مقابل فشار زیاد فک مقاومت مناسبی داشته باشد. بلافاصله بعد از قرار گرفتن پست متخصص پروتز مجددا از دندان قالبگیری می کند. این قالب برای ساختن روکش و یا همان کور به لابراتوار ارسال می شود.

اتصال روکش به پست

بعد از ساخته شدن روکش متخصص پروتز آن را به دقت به پست اتصال می دهد. این اتصال نیز توسط چسب مخصوص انجام می گیرد. متخصص پروتز باید کور را به درستی و کاملا لبه لثه نصب نماید. تا از لحاظ زیبایی و استحکام تقاوتی با دیگر دندان ها احساس نشود.

حتما بخوانید: آیا دندان من نیاز به عصب کشی دارد؟

انواع پست دندان

انواع مختلفی از پست و کور وجود دارد که متخصص دندانپزشک با توجه به شرایط بیمار مناسب ‌ترین آن را انتخاب می ‌کند. از مهم‌ ترین انواع پست وکور می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-پست ریختگی

پست ریختگی ( فلزی) مقاوم‌ ترین نوع پست در مقابل ضربه و شکسته شدن است. پست ریختگی به صورت اختصاصی برای دندان هر بیمار ساخته می ‌شود.

2-پست فایبرگلاس به همراه کور کامپوزیتی

این نوع پست از فایبرگلاس ساخته می شود. ماندگاری آن نسبت به پست ریختگی پایین تر می باشد. اما جزء مقاومترین انواع پست دندان به شمار می آید. این نوع پست به صورت از قبل آماده استفاده می شود. متخصص دندانپزشک می تواند آن را تنها در یک جلسه روی دندان شما سوار کند.

3-پست تیتانیوم به همراه کور کامپوزیتی

همانطور که می دانید پست در داخل ریشه دندان گذاشته می شود و وظیفه دارد که از تاج دندان پشتیبانی نماید. به همین دلیل باید انعطاف کافی برای فشار وارد آمده از سمت فک را داشته باشد. پست تیتانیومی نسبت به دیگر انواع پست طول عمر پایین تری دارد. این مدل از پیش ساخته شده است و در یک جلسه داخل ریشه سوار می شود.

مزایای پست فلزی:

پست های فلزی سختی و مقاومت خوبی دارند.

معایب پست فلزی:

• پست فلزی ضریب الاستیک بالاترازعاج دندان دارد.

توجه: در صورتی که ساختار پست، ضریب کشسانی بالایی داشته باشد و یا به عبارت دیگر سخت تر باشد، از تغییر شکل الاستیک دندان تبعیت نخواهد کرد و باعث ایجاد استرس موضعی در سطح داخلی ریشه خواهد شد

• نیاز به تراش زیاد کانال ریشه دندان
• گیر کم
• ایجاد شکستگی ریشه

مزایای پست غیر فلزی:

• یکی از مهمترین مزایای فایبر پست ها ( پست های غیر فلزی ) نزدیک بودن ضریب کشسانی آن ها به بافت دندان می باشد. وقتی دو ماده از لحاظ ضریب کشسانی به هم نزدیک باشد توزیع استرس در آن ها مطلوب خواهد بود و در نتیجه ریسک شکستگی ریشه را کاهش می دهند.
• همرنگ بودن پست های غیر فلزی با دندان و عدم تغییر رنگ و تیره شدن آن ها موجب می شود که دندان ها زیبایی بیشتری داشته باشند.
• باعث پخش مناسب تر نیروها در دندان می شوند.
• کاهش تعداد جلسات درمان

چه زمانی از پست فلزی ریختگی استفاده می‌ شود؟

اغلب دندان‌ های عصب کشی شده به دلیل پوسیدگی‌ ها، ترمیم‌ ها، شکستگی ‌ها، پروسه‌ های درمان ریشه و … ساختار تاج بسیار ضعیف شده‌ ای دارند. در مواردی که نیمی از بافت تاج دندان عصب کشی شده از بین رفته باشد، به منظور حفاظت و ترمیم دندان از پست فلزی ریختگی استفاده می شود.

کدام نوع از انواع پست ها بهتر می باشد؟

مطالعات نشان می ‌دهد هر یک از انواع پست ها معایب و مزایای خاص خود را داشته و نرخ موفقیت آن ها برابر است. مثلاً در پژوهشی که در سال 2007 منتشر شد نرخ موفقیت نوع ریختگی، 90 درصد و پیش ساخته (غیر فلزی) 94 درصد گزارش شد. در پژوهش دیگری موفقیت آن ها تا ده سال پس از درمان به ترتیب 83 درصد و 85 درصد گزارش شد.

حتما بخوانید: جدید ترین درمان های زیبایی دندان در سال2023

پست دندان بهتر است یا ایمپلنت ؟

به طور قطعی نمی ‌توان به این سوال جواب داد، چرا که درمان‌ های دندانپزشکی با توجه به شرایط بیمار و هزینه‌ درمان انتخاب می ‌شوند به طور مثال:

در روش پست و کور ابتدا متخصص دندانپزشک عفونت جمع شده در ریشه را از بین برده سپس اقدام به ترمیم دندان می‌ کند. در این روش ترمیمی متخصص دندانپزشک سعی می‌ کند تا جای ممکن دندان را حفظ کند. برای اینکه شما بتوانید از روش ایمپلنت استفاده کنید باید  دندانتان  به طور کامل از بین رفته باشد. طول عمر ایمپلنت 20 سال و عمر پست حدود 13 سال است با این حال همه افراد ترجح می‌ دهند دندان طبیعی خود را نگه دارند. زیرا علاوه‌ بر کاهش هزینه طول درمان کمتری دارد. بنابراین در مقایسه‌ ی پست دندان و ایمپلنت می ‌توان گفت روشی بهتر است که با شرایط شما سازگاری بیشتری داشته باشد.

آیا در همه موارد به استفاده از پست دندان نیاز می ‌باشد؟

در ارتباط با استفاده از پست دندان بایستی به موارد زیر توجه شود:

• در صورتی که بیش از نیمی از تاج دندان از دست رفته باشد، برای اتصال کور و حفاظت از دندان بایستی از پست استفاده شود.
• در صورتی که بیش از نیمی از تاج دندان همچنان وجود داشته باشد، استفاده از کور دندان به تنهایی کافی می ‌باشد.
• پست دندان باعث استحکام دندان های آسیب دیده و شکننده می ‌شود.

میزان ماندگاری پست کور دندان چقدر می‌ باشد؟

بر طبق مطالعات انجام شده، دندان‌ هایی که به شدت دچار آسیب ‌دیدگی شده اند و توسط روکش دندان‌ ترمیم شده ‌اند، با استفاده از پست دندان در حدود 50 سال دارای عملکرد مناسب خواهند بود. تحقیقات و مطالعات زیادی در ارتباط با میزان دوام و ماندگاری پست و کور دندان به انجام رسیده است. بررسی ‌ها نشان می ‌دهند که دندان‌ هایی که ‌ترمیم آن شامل استفاده از پست و کور دندان می‌ باشد (و در نتیجه عصب ‌کشی بر روی آن انجام نشده است) و دندان‌ های وایتال (دندان‌ هایی که دارای عصب زنده هستند و پست ندارند.) دارای میزان ماندگاری مشابهی می ‌باشند. (75 درصد برای دندان‌ های وایتال و 79 درصد برای دندان‌ های عصب‌کشی شده).

حتما بخوانید: روش هاي مختلف درمان بي دنداني

میزان ماندگاری دندان

عدم موفقیت در ارتباط با استفاده از روکش دندان معمولاً شامل از دست رفتن دندان نمی ‌شود، در حالی که میزان عدم موفقیت مرتبط با پست و کور دندان به علت وجود عوارض ناشی از شکستگی دندان بیشتر می‌ باشد. به طور متوسط دندان ‌ترمیم شده توسط پست و کور برای مدت 5/13 سال ماندگار می ‌باشد. بر طبق تحقیقات انجام شده، این میزان ماندگاری نسبتاً کوتاه می‌ باشد. علت کم بودن میزان ماندگاری این است که پست و کور دندان معمولاً برای دندان‌ هایی که دارای بیشترین میزان آسیب ‌دیدگی هستند به کار برده شده ‌اند و در نتیجه دارای دوام کمی می ‌باشند. جهت جلوگیری از بروز عوارض پست و کور دندان نیز بهداشت دهان و دندان بایستی به طور کامل و با دقت رعایت شود.

کسب نتیجه رضایت‌ بخش و بلند مدت در این زمینه به وضعیت و شرایط دندان بستگی دارد. مطالعات نشان می ‌دهند که در زمان تعیین روش مناسب جهت حفظ دندان (از طریق عصب ‌کشی و سپس بازسازی با استفاده از پست و کور دندان و روکش)، امکان دارد انجام اقدامی که از لحاظ عملی امکان‌ پذیر باشد در مقایسه با انتخاب بهترین گزینه درمانی دارای مزایای یکسانی نباشد. به طور کلی پست فقط در مواقعی استفاده می ‌شود که ساختار دندان تا حد زیادی از دست رفته است و امکان قرارگیری کور دندان به شکل مناسب وجود ندارد. در این ارتباط جهت انتخاب بهترین گزینه درمانی بایستی با متخصص دندانپزشک مشورت شود. در ارتباط با هزینه پست و کور دندان نیز بایستی توجه شود که شرایط دندان‌ های افراد با یکدیگر متفاوت می‌ باشد و در نتیجه هزینه پست و کور در هر شخصی با شخص دیگر تفاوت دارد.

خارج کردن پست

خارج کردن پست در موارد زیر انجام می ‌شود:

• شکستگی دندان و یا پست و کور دندان
• پوسیدگی مکرر دندان که با پست و کور دندان مرتبط باشد.

سوالات متداول

پست دندان درد دارد ؟

پست و کور روشی است که در آن ریشه دندان درگیر است بنابراین بیمار بعد از انجام آن دچار درد دندان خواهد شد. این درد در صورت گاز زدن خوراکی‌ های سفت، غذا های داغ یا خیلی سرد تشدید خواهد شد. در صورتی که عفونت جمع شده در داخل دندان به طور کامل تخلیه نشود به مررور زمان بیمار دچار آبسه دندان شده و مشکلات جدی‌ تری از جمله تخلیه کامل ریشه برای او رخ می‌ دهد.

آیا می توان از کورهم به تنهایی استفاده کرد ؟

در مواردی که نیمی از تاج دندان باقی مانده باشد. می توان به تنهایی از کور استفاده کرد. اما اگر بیش از نیمی از تاج دندان از بین برود. باید از پست هم استفاده کرد و کور به تنهایی پاسخگوی دندان نمی باشد .از آنجا که پست در استحکام دندان نقشی ندارد و دندان را ضعیف کرده و آن را در معرض شکستگی قرار می دهد بهتر است که به عنوان تقویت نگه داشتن کور روی دندان استفاده شود که اگر ساختار دندان باقی مانده باشد بهتر است که از پست به هیچ عنوان استفاده نشود .

چگونه می توان طول عمر پست و کور دندان را افزایش داد؟

برای اینکه بتوانید طول عمر پست و کور دندان را افزایش دهید لازم است تا مدت چند روز پس از پایان یافتن مراحل درمان با پست و کور، یک رژیم غذایی نرم را رعایت کنید و از خوردن هر گونه مواد غذایی سفت مانند: تخمه، آجیل، تگ دیگ و … پرهیز کنید. با انجام این کارها و رعایت این مراقبت ها می توانید به سفت شدن سمان در دندان کمک کنید. همچنین از انجایی که پست و کور استفاده شده در دندان محل بسیار مناسبی برای رشد باکتری ها است، باید برای افزایش طول عمر و دوام و ماندگاری آن بهداشت دهان و دندان خود را بعد از پست و کور به خوبی رعایت کنید و دندان های خود را مرتبا مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. از دیگر اموری که به افزایش طول عمر پست دندان کمک می کند نیز پرهیز از فشار آوردن زیاد به دندان است زیرا فشار وارد کردن به دندان به میزان زیاد باعث می شود که عمر پست و کور کاهش پیدا کند.

مدت زمان بهبودی پس از انجام پست و کور دندان چه مقدار است؟

روند بهبودی بعد از پست و کور در دندانپزشکی در صورت عدم ایجاد عوارض جانبی بین 4 تا 8 هفته به طول می انجامد.

طول عمر پست های فلزی بیشتر است و یا پست های غیر فلزی؟

همان طور که می دانید پست دندان در دو نوع فلزی و غیر فلزی ساخته می شود که پست های غیر فلزی بسیار حساس هستند و پست های فلزی محکم تر هستند. به همین دلیل طول عمر پست های فلزی در مقایسه با پست های غیر فلزی بسیار بیشتر است و از دوام و ماندگاری بالاتری برخوردار است.

چه زمانی درمان با پست و کور انتخاب می شود؟

دو فاکتور در انتخاب روش درمان با پست و کور اثر می گذارد:

• نوع دندان (اینکه دندان قدامی است یا خلفی)
• مقدار نسج تاجی باقی مانده از دندان (که مهم ترین فاکتور تعیین کننده ی روش درمان می باشد).

در عصب کشی دندان، بخشی از ساختار دندان و پالپ برداشته می شود و دندان پاکسازی می شود. پالپ حاوی رگهای خونی، بافت همبند و عصب است که در عصب کشی تمامی این بخشها خارج می شوند. گاهی اوقات آسیبی که دندان دیده گسترده است و متخصص دندانپزشک به ناچار بخش زیادی از دندان را برمی دارد بنابراین ساختار باقی مانده ممکن است درحدی نباشد که بتواند فشارهای شدید فک را متحمل شود بدون این که صدمه ببیند. در این موارد پست و کور اجرا می شود تا دندان حفظ شده و بتواند روکش را نگه دارد و بخش از دست رفته بازسازی شود. بازسازی دندان بدون تقویت پی بی فایده است به همین علت با پست و کور، در واقع پایه تقویت می شود.

در چه شرایطی پس از عصب کشی نیاز به پست و کور است؟

معمولا توصیه می شود اگر بیش از ۵۰ درصد ساختار اصلی دندان از دست رفته است، از این روش برای حفظ  دندان استفاده شود. در مواردی که ساختار باقی مانده دندان به حدی است که بتواند روکش را نگه دارد، نباید پست و کور انجام شود.

تفاوت پست و کور با پرکردن معمولی با پین داخل کانال چست؟

تفاوت این دو روش در این است که در روش پر کردن معمولی، پس از قرار دادن پین های پیش ساخته در کانال، مواد ترمیمی جداگانه و متفاوتی در اطراف آن قرار داده شده و پر کردن دندان تکمیل می شود. در حالی که پست و کور با  قالبگیری ساخته می شود و پین آن، مخصوص کانال دندان و به شکل آن ساخته می شود و بنابراین تطابق بسیار بالاتری با ریشه دندان دارد. ضمن اینکه ترمیم روی آن به صورت یکپارچه با پین، ریخته گری و ساخته شده و شکستن آن تقریبا غیر ممکن است. کل مجموعه پست و کور با چسب مخصوص به داخل ریشه و ساختار باقیمانده بیرونی دندان چسبانده می شود و یک زیرساخت بسیار مستحکم برای روکش دندان فراهم می کند.

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران