چطور دندان خراب را کامپوزیت کنیم؟

ترمیم دندان یا پر کردن دندان درمانی برای بازسازی عملکرد، یکپارچگی و ساختار از دست رفته دندان در اثر عواملی چون  پوسیدگی یا ترومای خارجی می باشد. این درمان ابتدا بوسیله حذف پوسیدگی های موجود در دهان و سپس بازسازی بخش های از دست رفته دندان بوسیله مواد ترمیمی انجام می شود. این مواد می توانند از انواع  آلیاژ فلزی (آمالگام) یا مواد همرنگ دندان (کامپوزیت دندان) باشند.

چه زمانی دندان ها نیاز به ترمیم دارند؟

به طور کلی پوسیدگی دندان ها را به 7 مرحله ی شماره گذاری شده دسته بندی می کنند:

• دندان کاملا سالم
• اولین تغییرات قابل مشاهده مینایی
• تغییرات واضح در سطح مینای دندان
• تخریب مینا بدون درگیری عاج
• عاج درگیر شده بدون حفره دار شدن دندان
• درگیری عاج به همراه حفره
• یک پوسیدگی وسیع با عاج قابل مشاهده

که به طور کلی شماره 5 به بعد دندان نیاز به ترمیم دارد ولی در مورد شماره 3 و 4 دندانپزشک با توجه به شرایط پوسیدگی که آیا یک پوسیدگی فعال و درحال پیشرفت می باشد یا غیر فعال است تصمیم به ترمیم می گیرد.

چرا دندان باید ترمیم شود؟

دندان های پوسیده شده حاوی باکتری ها هستند و این باکتری ها با تکثیر خود باعث گسترش پوسیدگی می شوند. سرعت این گسترش بستگی به میزان رعایت بهداشت دهان و دندان ها مثل استفاده از مسواک و نخ دندان، محل پوسیدگی و ژنیک فرد دارد. در صورتی که هرچه زود تر جهت جلوگیری از گسترش پوسیدگی اقدامی صورت نگیرد، این پوسیدگی عصب دندان را درگیر کرده و نیاز به درمان ریشه جهت زدودن باکتری ها از کانال دندان خواهد بود. همچنین تشکیل آبسه از عوارض گسترش عفونت پوسیدگی دندان می باشد.  پس برداشتن پوسیدگی ها برای جلوگیری از گسترش آن ها و پر کردن محل برداشت پوسیدگی ها جهت جلوگیری از تجمع مجدد باکتری ها در آن محل ضروری است.

موادی که برای ترمیم (پرکردن) دندان استفاده می شوند چه خصوصیاتی دارند؟

آمالگام برای ترمیم دندان

آلیاژی فلزی و غیر همرنگ (نقره ای رنگ) با دندان می باشد که عمدتا از جیوه ، نقره ، قلع و مس ساخته شده است.  شرکت های مختلف تولید کننده درصد های مختلفی از این عناصر را استفاده می کنند. جیوه نزدیک به پنجاه درصد این آلیاژ را تشکیل میدهد.

کامپوزیت

کامپوزیت های دندانی ترکیبی از اجزاء آلی (ماتریکس رزینی) و معدنی (فیلرها) می ‌باشند. کامپوزیت ها قوامی خمیری دارند و با وسایل مخصوص بر روی دندان قرار می ‌گیرند و با تابش نور از دستگاه لایت کیور سفت می شوند. البته این مواد در برابر نور طبیعی هم به مرور زمان سفت می شوند بنابراین این مواد را در بسته های ضد نور تولید و عرضه می کنند.

مزایای کامپوزیت نسبت به ترمیم با آمالگام:

• با رنگ دندان مطابقت دارد. امروزه کامپوزیت ها در رنگ بندی متنوعی عرضه می شوند. حتی برای نواحی مختلف دندان مانند مینا و عاج طبقه بندی متفاوتی از کامپوزیت ها و در رنگ های متنوع وجود دارد.
• به صورت میکرو مکانیکی به بافت و ساختار نسج دندان اتصال می یابد.
• مواد کامپوزیت تحت نور و گرما سفت می شوند و به مقاومت بسیار بالایی می رسند.
• به برداشتن نسج دندان کمتری نیاز دارد چرا که نیازی به ساختن محل هایی برای محکم نگه داشتن مواد ترمیمی ندارد.

معایب کامپوزیت:

• نسبت به آمالگام دوام کمتری دارد .
• ترمیم کامپوزیتی نسبت به آمالگام نیاز به زمان بیشتری دارد.
• به دلیل استحکام فشاری کمتر آن نسبت به آمالگام ممکن است در نواحی تحت فشار دچار پریدگی لبه ای یا chipping شود.
• هزینه پرکردن دندان با کامپوزیت نسبت به آمالگام بیشتر است.

گلاس آینومر

گلاس آینومر ماده ای است که از ترکیب پلی آکریلیک اسید و نوع خاصی از مواد شیشه ای حاصل می شود. این ماده بیشتر برای پر کردن حفراتی که پوسیدگی در آن ها به زیر خط لثه و یا ریشه دندان گسترش پیدا کرده و همچنین برای پر کردن دندان در کودکان خردسال استفاده می شود. یکی از ویژگی بسیار مهم گلاس آینومرها این است که می توانند فلوراید آزاد کنند، که این مسئله می تواند به محافظت بیشتر دندان در برابر پوسیدگی کمک کند. با این حال ، این ماده در مقایسه با کامپوزیت ها از استحکام کمتری برخوردار است و به این دلیل نسبت به سایش و شکستگی مستعد تر است.

ترمیم دندان خراب با کامپوزیت

از آنجا که رزین کامپوزیت از نظر ظاهری کاملا شبیه به دندان‌ های ما است، مواد ترمیمی و پرکننده ساخته شده از آن نیز به راحتی با دندان‌ ها هماهنگ می ‌شوند و به دندان ترمیم شده، ظاهری طبیعی می ‌دهند. مواد پر کننده کامپوزیتی همچنین به عنوان پر کننده‌های سفید یا پر کننده ‌های همرنگ دندان شناخته می ‌شوند. کسانی که مایل هستند همواره دندان‌ هایشان ظاهری طبیعی داشته باشد معمولا از پر کردن دندان با کامپوزیت استقبال بیشتری می‌ کنند.

سایر کاربردهای کامپوزیت دندان در دندانپزشکی چیست؟

کامپوزیت دندان را می ‌توان در بسیاری از پروسه ‌های دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی مانند بیلداپ دندان‌ ها، اینله و آنله، کامپوزیت ونیرها، بستن فاصله بین دندان‌ ها و همچنین چسباندن روکش ‌ها و لمینیت‌ دندان با سمان‌ های با بیس کامپوزیتی مورد استفاده قرار داد. علاوه بر این، برای بهبود رنگ دندان یا ترمیم دندان ‌های شکسته، ترک خورده، لب پر شده، دچار تحلیل مینای دندان و … می‌ توان از مواد کامپوزیت دندان یا باندینگ دندان استفاده کرد.

چه کسانی می ‌توانند دندان خود را با کامپوزیت پر کنند؟

اگر اندازه پوسیدگی دندان شما جزئی تا متوسط است و می ‌خواهید ظاهر طبیعی دندان‌ های خود را حفظ کنید، بهتر است یک پر کننده کامپوزیتی را جهت ترمیم دندان خود در نظر بگیرید. امروزه حتی در بازسازی ‌های وسیع دندان‌ ها یا بیلداپ دندان، کامپوزیت‌ ها به طور معمول استفاده می ‌شوند و مقاومت مناسبی در برابر شکست از خود نشان می‌ دهند. بنابراین اگر دندانتان درمان ریشه شده است، می ‌توانید از متخصص دندانپزشک خود بخواهید به جای روکش کردن دندان، به کمک بیلداپ دندان با مواد کامپوزیتی دندان را بازسازی کند. اگر حساسیت به فلز شناخته شده ‌ای دارید، یا مستعد ابتلا به آلرژی هستید، ممکن است بخواهید یک ماده پر کننده کامپوزیتی را در نظر بگیرید زیرا در ساختار آن هیچ فلزی وجود ندارد.

آنچه بعد از پر کردن دندان با کامپوزیت در انتظار شما خواهد بود؟

بعد از اینکه پروسه پر کردن دندان شما با کمک این مواد به اتمام رسید می ‌توانید فعالیت ‌های عادی و روزمره خود را از سر بگیرید. از آنجا که در طی پروسه پر کردن دندان، مواد کامپوزیتی سخت و سفت می‌ شوند بنابراین هیچ نگرانی از بابت افتادن آن‌ ها یا انتظاری برای سخت شدن آن‌ ها نخواهید کشید و لازم نیست دستورالعمل‌ های خاصی را دنبال کنید. گاهی در صورت عمیق بودن حفره ممکن است تا چند روز بعد از ترمیم دندان با کامپوزیت متوجه شوید که دندان‌هایتان نسبت به سرما و گرما حساسیت دارند. تجربه حساسیت دندان‌ ها چند روز پس از پر کردن آن ‌ها طبیعی است، اما اگر این حساسیت بیش از یک هفته ادامه داشته باشد، برای دریافت اطلاعات بیشتر با دندانپزشک متخصص ترمیمی خود تماس بگیرید.

ماندگاری کامپوزیت چقدر است؟

امروزه با پیشرفتی که در ساختار کامپوزیت ‌ها صورت گرفته، ماندگاری آن‌ ها بسیار طولانی ‌تر  شده است. پر کردن دندان با کامپوزیت معمولاً حدود 8 تا 10 سال ماندگار خواهد بود. که البته اگر به خوبی از آن مراقبت شود، پتانسیل این را دارد که دوام بیشتری داشته باشد.

آیا امکان شکستن و یا افتادن مواد پر کننده کامپوزیتی دندان وجود دارد؟

اگر دندان شما توسط متخصص ترمیمی و با رعایت کلیه اصول ترمیم دندان پر شده باشد، هیچ احتمال و امکانی برای افتادن مواد پرکننده کامپوزیتی وجود ندارد. اما در برخی شرایط امکان پریدگی و یا شکستگی قسمتی از مواد پر کننده کامپوزیتی وجود دارد.

برای مثال گاز گرفتن مواد غذایی سفت و سخت و یا دندان قروچه عواملی هستند که می‌ توانند باعث وارد آوردن نیرو بیش از توانِ مواد کامپوزیتی شده و موجب شکسته شدن قسمتی از این مواد شوند. البته یک مزیت بزرگ مواد کامپوزیتی خاصیت repairable بودن و یا قابلیت تعمیر آن‌ ها است. این شکستگی‌ ها و پریدگی‌ ها را در زمان کوتاهی می ‌توان با همان مواد کامپوزیتی تعمیر کرد.

چه زمانی باید مواد پر کننده کامپوزیتی دندان را جایگزین کرد؟

زمانی که به علت عدم رعایت بهداشت دهان، بین مواد پرکننده و دندان پوسیدگی ایجاد شده باشد، باید مواد کامپوزیتی به طور کامل برداشته شده، پوسیدگی به طور کامل حذف گردد و دندان مجددا ترمیم شود. چنانچه دندانپزشک متخصص ترمیمی با بررسی رادیوگرافی تشخیص دهد که تغییر رنگ‌ های ایجاد شده در لبه و یا توده ‌ی مواد کامپوزیتی به علت پوسیدگی است، ترمیم باید با مواد جدید جایگزین شود. به هنگام شکستگی مواد پرکننده کامپوزیتی ترجیح این است که در صورت امکان، ترمیم تعمیر شود و جایگزین نگردد، زیرا در هر بار تعویض پرکردگی به طور ناخواسته 30% از بافت سالم دندان دست می‌ خورد. اما در صورتی که میزان این شکستگی زیاد باشد گاه نیاز به جایگزین کردن آن است.

لمینیت دندان

لمینت دندان نوعی ونیر دندانپزشکی است که بیشتر جنبه زیبایی دارد و در فرآیند های اصلاح طرح لبخند استفاده می شود. اما در یک موقعیت خاص می توان از لمینیت هم برای ترمیم دندان و هم زیبایی طرح لبخند استفاده کرد. اگر دندان یا دندان های قدامی (جلویی) مراجع دچار آسیب شده باشد و یا اینکه درمان ریشه شده باشند، می توان مستقیما درمان لمینیت دندان را انجام داد. زیرا دندان های قدامی در طرح لبخند قرار دارند و اگر مراجع دغدغه زیبایی شناسی داشته باشد با صلاحدید متخصص پروتز دندان می تواند درمان لمینیت دندان را در دندانپزشکی زیبایی انجام دهد.

آیا مواد ترمیمی دندان را می توان تعویض نمود؟

بله این کار در دندانپزشکی زیبایی و ترمیمی امکان پذیر است، البته دوشرط وجود دارد: یکی اینکه لبه ی حفرات خیلی به زیر لثه گسترش پیدا نکرده باشند و دیگر اینکه دندان ها را بتوان در برابر بزاق دهان ایزوله و خشک کرد، زیرا مواد کامپوزیتی به بزاق و خون فوق العاده حساس بوده و باند یا اتصال مناسبی به دندان پیدا نمی کنند. باید دقت شود هنگام برداشتن امالگام برای جلوگیری از آزاد شدن بخار جیوه از آب زیاد حین کار استفاده شود.

چگونه می ‌توانم بفهمم که پرکردگی دندان من افتاده است؟

اگر علائم زیر را احساس کردید، احتمالاً پر کردگی دندانتان خالی شده است:

• بعد از گاز گرفتن چیزی سخت، جسم کوچک و سختی را در دهان خود احساس کردید.
• وقتی زبانتان را روی دندانتان می ‌گذارید، ترک یا سوراخی احساس می ‌کنید.
• ممکن است متوجه شوید که غذا در داخل یا اطراف دندان گیر کرده است.
• احساس ناراحتی، درد یا حساسیت به غذا های سرد و گرم دارید.

مراقبت ‌های بعد از پر کردن دندان

بعد از پر کردن دندان این نکات مراقبتی را رعایت کنید.

• تقریباً بلافاصله پس از انجام این درمان غذا خوردن مشکلی ندارد. اما در صورتی که از سرامیک و یا کامپوزیت به عنوان ماده پرکننده دندان استفاده شده باشد، باید تا حدود دو ساعت از مصرف غذا ها و نوشیدنی ‌های رنگی پرهیز کنید. اگر چه، مهم است که اگر بی حس کننده موضعی داشته اید، با سمت بی حس دهان چیزی نخورید. زیرا در این صورت احتمال گاز گرفتن زبان یا لب ‌تان بیشتر است.
• همچنین مراقب نوشیدنی ‌های داغ باشید، زیرا ممکن است بافت داخلی دهان خود را بسوزانید.
• بهتر است تا چند روز از خوردن غذا های سفت و چسبناک خودداری کنید.
• اگر عادت به دندان قروچه کردن دارید، حتماً از محافظ دهان یا نایت گارد برای محافظت از پرکردگی خود استفاده کنید.
• اگر برای مدت طولانی احساس حساسیت می ‌کنید فوراً به متخصص دندانپزشک خود مراجعه کنید.
• حداقل روزی دو بار مسواک زدن به صورت اصولی، استفاده روزانه از نخ دندان و دهان‌ شویه مناسب را در برنامه خود قرار دهید.
• به خاطر داشته باشید، یک رژیم غذایی سالم، مسواک زدن منظم و نخ دندان کشیدن و معاینات منظم ۶ماهه می‌ تواند به کاهش خطر ابتلا به پوسیدگی دندان در آینده کمک کند.

سوالات متداول