تیر کشیدن دندان (Throbbing tooth) ممکن است نشانه ای از یک دندان آسیب دیده باشد. پوسیدگی دندان، وجود حفره در دندان و عفونت در دندان یا لثه ممکن است باعث تیر کشیدن دندان شوند. دندان درد یا پالپیت معمولا در اثر عفونت یا التهاب در دندان ایجاد می شود. مایع صورتی درون دندان (پالپ) که حاوی بافت، اعصاب و رگ های خونی است به سالم و زنده نگه داشتن آن کمک می کند.
وجود حفره یا ترک در دندان باعث ورود هوا و میکروب ها به داخل دندان، تحریک اعصاب و درد دندان می شود. معمولا تیر کشیدن دندان با بروز علائم دیگری مانند درد مداوم، درد شدید هنگام جویدن، درد در هنگام خوردن خوراکی های شیرین، دندان های حساس، درد یا حساسیت در دهان یا فک، تورم دهان یا لثه، طعم و بوی بد دهان، چرک یا مایع سفید رنگ و تب همراه است. در ادامه به برخی از دلایل احتمالی تیر کشیدن دندان و درمان های مربوط به آنها می پردازیم.
پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان یا ایجاد حفره در دندان شایع ترین دلیل درد دندان است و زمانی اتفاق میافتد که باکتری ها لایه بیرونی مینای دندان را از بین می برند. باکتری ها بخشی از سلامت طبیعی دهان هستند، اما مصرف مقدار زیاد قند و غذاها باعث ایجاد باکتری های بد بر روی دندان ها می شود. برخی از باکتری ها با تولید اسید منجر به سوراخ شدن دندان و بعضی از انواع دیگر باعث ایجاد پلاک بر روی دندان ها می شوند. پوسیدگی دندان ممکن است به صورت لکه های کوچک سفید، قهوه ای و یا سیاه بر روی دندان ها ظاهر شود. در این حالت متخصص دندانپزشک ترمیمی با ترمیم و پر کردن حفره ی ایجاد شده، تمیز کردن دندان ها و از بین بردن پلاک برای از بین بردن عفونت، پوسیدگی ایجاد شده را درمان می کند.
آبسه دندان
آبسه دندان معمولا در نتیجه عفونت یا التهاب دندان و با از بین رفتن بخشی از پالپ داخل دندان ایجاد می‌شود. در صورتی که دندان آسیب دیده به سرعت درمان نشود، وجود سوراخ یا ترک می تواند باعث ورود باکتری ها و ایجاد آبسه دندان شود. درمان آبسه دندان به روش های زیر انجام می شود:
- استفاده از آنتی بیوتیک برای از بین بردن عفونت باکتریایی
- تخلیه و تمیز کردن آبسه دندان
- تمیز کردن و معالجه لثه ( در صورت وجود بیماری لثه)
- درمان ریشه یا عصب کشی (اگر آبسه دندان در اثر پوسیدگی یا ترک دندان ایجاد شود.)
- کاشت ایمپلنت (جایگزینی دندان با ایمپلنت)
شکستگی دندان
شکستگی دندان، ترک یا شکاف دندان است که با جویدن یک خوراکی سفت مانند یخ اتفاق میافتد. شکستگی دندان ممکن است به دلیل افتادن شخص، ضربه خوردن، تروما و یا به مرور ایجاد شود. در اثر شکستگی دندان ممکن است چیزهایی مانند باکتری ها، ذرات غذا، آب و هوا وارد دندان شده و با تحریک و آلوده کردن پالپ و اعصاب باعث درد شوند.
درمان شکستگی دندان، توسط قرار دادن روکش و یا پرکردن دندان و یا در صورت نیاز با درمان ریشه (عصب کشی) انجام می گردد.
حتما بخوانید:آیا دندان من نیاز به عصب کشی دارد؟
آسیب دندان پر شده
گاز گرفتن، جویدن و یا دندان قروچه ممکن است باعث آسیب به دندان پر شده و تراشیده شدن، ریختن، ترک خوردن و ساییده شدن بخش پر شده و احساس درد شود. متخصص دندانپزشک ترمیمی معمولا با پرکردن و ترمیم بافت دندان و در صورتی که آسیب زیاد باشد، با قرار دادن یک تاج بر روی دندان (روکش دندان) مشکل را برطرف می کند.
عفونت لثه
عفونت یا ورم لثه می تواند منجر به بیماری لثه یا پریودنتیت شود. بیماری لثه دلیل اصلی از دست دادن دندان در بزرگسالان است. در واقع باکتری های لثه آلوده در اطراف ریشه دندان جمع شده و باعث ایجاد عفونت در بافت لثه و دندان درد می شوند.
عفونت لثه معمولا به دلایل زیر اتفاق میافتد:
- رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
- رژیم روزانه نامناسب
- تغییرات هورمونی
- مصرف انواع داروها
- بیماری هایی مانند دیابت و سرطان
- ژنتیک
در بیماری لثه ممکن است لثه ها از روی دندان کنار رفته و استخوانی که دندان ها را در جای خود نگه می دارد را دچار تحیل کند، این موضوع می تواند باعث لق شدن دندان ها شود.
عفونت لثه معمولا با مصرف آنتی بیوتیک و حذف عامل باکتریایی درمان می شود و به تمیز کردن پلاک از روی دندان هم نیاز می باشد. در موارد خفیف استفاده از دهان شویه دارویی هم می تواند به تسکین درد لثه و دندان کمک کند. اما در موارد شدید، از جراحی برای درمان استفاده می شود.
دندان قروچه
ساییدن دندان ها بر روی هم یا دندان قروچه معمولاً در زمان خواب و به دلیل استرس، ژنتیک و رشد بیش از حد عضلات فک اتفاق میافتد. دندان قروچه باعث درد دندان، تحلیل لثه و فک درد شده و با فرسودن و ساییدن دندان ها منجر به ایجاد حفره، درد و شکستگی دندان می شود.
فرسایش دندان ها معمولا با علائم زیر همراه است:
- ترک های کوچک یا زبری در لبه های دندان
- نازک شدن دندان ها (لبه ها کمی شفاف به نظر می رسند.)
- دندان های حساس (خصوصاً به نوشیدنی ها و غذاهای گرم، سرد و شیرین)
- دندان های گرد و کوتاه شده
- لب پر شدگی های دندانه دار
- زرد شدن دندان ها
درمان علت ساییدن و فشردن دندان ها به توقف درد دندان کمک می کند. استفاده از محافظ دهان در هنگام خواب (نایت گارد)، تمرین روش های کاهش استرس یا مشاوره با متخصص بهداشت روان هم می تواند برای جلوگیری از ساییدن دندان ها و دندان قروچه موثر باشد.
حتما بخوانید:دندان قروچه را چگونه از بین ببریم؟
رویش دندان
دندان های در حال رشد جدید می توانند باعث درد در لثه، فک و دندان های اطراف شوند، مانند دندان درآوردن در نوزادان و کودکان و دندان عقل در بزرگسالان. اگر از رشد دندان در لثه به هر دلیلی جلوگیری شود، دندان تحت تاثیر قرار گرفته و ممکن است در جهت نادرستی رشد کند. شرایط زیر ممکن است باعث رشد نامناسب دندان ها و نهفتگی دندان ها شوند:
- تراکم زیاد دندان ها
- دندان ها شیری که به موقع نیفتاده اند.
- کیست در دهان
- ژنتیک
دندان نهفته می تواند به ریشه دندان های کناری آسیب برساند. دندان تازه رشد کرده یا نهفته ممکن است باعث حرکت یا لق شدن دندان های دیگر و ایجاد درد در لثه و دندان ها شود. درد و حساسیت دندان ها در این حالت با استفاده از یک ژل بی حس کننده خوراکی یا داروهای ضد درد برطرف می شود، اما درمان دندان نهفته، با جراحی جزئی برای برداشتن دندان های اضافی و باز کردن فضای مناسب برای دیگر دندان ها انجام می‌شود.
علاوه بر عوامل گفته شده دلایل دیگری هم ممکن است در تیر کشیدن دندان ها نقش داشته باشند:
- باقی ماندن غذا در بین دندان ها
- عفونت سینوس (درد در پشت دندان ها)
- بیماری قلبی، مانند آنژین (درد در اطراف دندان ها و فک)
- خیلی محکم مسواک زدن
بعضی مواقع علت حساسیت و تیر کشیدن دندان ها به مسواک زدن خیلی محکم یا استفاده از مسواک زبر و زمخت مربوط می شود. به مرور زمان این کار لایه های محافظ دندان ها را از بین می برد و کانال یا لوله های توخالی و بسیار ریزی که به عصب‌های دندانی راه دارند را نمایان می سازند. وقتی کانال های عصب دندان در معرض دمای شدید یا مواد غذایی اسیدی و چسبناک قرار می گیرند باعث حساسیت، ناراحتی و تیر کشیدن دندان ها می شوند. ساده ترین راه حل این است که موقع مسواک زدن از نوع نرم و لطیف تر آن استفاده کنید.
خوردن مواد غذایی اسیدی
علت حساسیت دندانی و تیر کشیدن دندان های حساس اگر مسیر‌های منتهی به عصب دندان باز شوند این مواد غذایی اسیدی همچون سس گوجه فرنگی، لیمو، گریپ فروت، کیوی، ترشیجات و شیرینی جات می توانند موجب درد دندان گردند.
حتما بخوانید:20 موردی که باعث خرابی دندان ها می شود
جرم دندان (پلاک بیش ازحد دندان ها)
هدف از نخ دندان کشیدن و مسواک زدن، تمیز کردن جرم دندانی است که بعد از غذا خوردن روی دندان ها تشکیل می شوند. انباشتگی مفرط جرم دندان ممکن است موجب پوسیدگی دندان شود. به همین صورت احتمال دارد با از دست دادن حفاظت بواسطه مینا، دندان ها در معرض حساسیت بیشتر قرار گیرند. راه حل این است که هر روز از دندان هایتان مراقبت خوبی به عمل آورید و هر شش ماه جهت چکاپ به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید.
پوسیدگی در اطراف دیواره دندان پرشده
هرچه سن بالاتر می رود، ممکن است دندان پرشده سست شود و لبه های آن ترک خورده یا سوراخ شود. باکتری ها به راحتی می توانند در این شکاف ها انباشته شوند و به دنبال آن ناحیه مورد نظر را اسیدی کرده و پوسیدگی در دندان ایجاد کنند. در صورت دچار شدن به این نوع پوسیدگی دندان و درد دندان به متخصص دندانپزشک ترمیمی مراجعه کنید.
سوالات متداول
علت درد ضربان دار دندان چیست؟
این نوع از درد دندان که معمولا در هنگام شب افزایش می یابد. ممکن است به علت پوسیدگی دندان شما باشد و حتی امکان دارد پوسیدگی به پالپ دندان رسیده باشد، در این صورت باید سریعا جهت درمان به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید، چنانچه پوسیدگی دندان عمیق نبوده ترمیم و اگر دندانتان به عصب رسیده باشد، جهت درمان ریشه (عصب کشی) اقدام نمایید.
تیر کشیدن دندان چه علتی دارد؟
دلایل زیادی برای تیر کشیدن دندان وجود دارد که شاید پوسیدگی دندان مهمترین گزینه باشد. دندان پوسیده می تواند یک راه عبور ساده برای باکتری، آب و هوا به داخل دندان ایجاد کند و ریشه و عصب دندان را تحریک نماید. به این ترتیب دندان تیر می کشد و درد ایجاد می شود. البته دلایل متعدد دیگری نیز برای این نوع تیر کشیدن دندان وجود دارد که عبارتند از: بیمای های لثه، حساسیت به مواد غذایی سرد و گرم، خوردن مواد غذایی اسیدی، دندان قروچه و…
تیر کشیدن دندان با درد دندان چه فرقی دارد؟
در حین تیر کشیدن دندان، دندان با یک درد ناگهانی روبرو شده و بلافاصله درد التیام پیدا می کند. این روند ممکن است در طول روز چندین بار تکرار شود. چنین حالتی مشابه فرو رفتن سوزن در بدن است، همانطور که سوزن باعث سوزش در ناحیه فرو رفته می شود، تیر کشیدن دندان نیز نقش مشابهی ایفا می کند. در این بین درد دندان به صورت مداوم و ضربانی ادامه دارد.
چه راهکاری برای درمان تیر کشیدن دندان وجود دارد؟
بهترین گزینه برای تسکین تیر کشیدن دندان، مراجعه به متخصص دندانپزشک است. البته گاهی بیمار دسترسی به دندانپزشک ندارد. در این موارد می توان به صورت موقت از درمان های فوری در خانه برای کاهش دندان درد استفاده کرد. از جمله تکنیک هایی که در خانه می توان انجام داد، عبارتند از: کمپرس سرد و گرم، روغن میخک، جوش شیرین و قرص مسکن است.
آیا خوردن غذای سرد یا گرم باعث تیر کشیدن دندان می شود؟
بله، تیر کشیدن دندان می تواند با غذای سرد و گرم تحریک شود.
چه زمانی درد دندان پر شده غیرطبیعی است؟
احساس دندان درد پس از ترمیم دندان (آن هم حین جویدن غذا) اتفاق معمول و رایجی نیست و نمی تواند از عوارض جانبی پر کردن دندان باشد. این موضوع می تواند نشان دهنده استفاده بیش از اندازه مواد پر کننده توسط متخصص دندانپزشک ترمیمی (در حفره) باشد. البته بسیار کم اتفاق میافتد که متخصص دندانپزشک ترمیمی بیش از حد نیاز، از مواد پر کننده استفاده کند. اما گاهی اوقات (و در موارد معدود) به دلیل اینکه دهان بیمار بی حس است، آزمون بایت یا بررسی نحوه قرار گرفتن فک و دندان ها روی هم، با وجود دندان پر شده کمی دشوار می شود. در چنین شرایطی، متخصص دندانپزشک ترمیمی مواد اضافی پر کردگی را برداشته و دوباره نحوه قرار گرفتن دندان ها روی هم را چک می کند. همچنین درد دندان پر شده هنگام جویدن می تواند ناشی از ترک خوردگی دندان نیز باشد. تجربه درد تند و ضربان دار دندان نیز غیر طبیعی است و معمولاً نشان دهنده مشکلات جدی تری در سلامت دهان و دندان است. بنابراین هنگام مشاهده این علائم، همیشه باید به یک متخصص دندانپزشک مراجعه کنید.
درمان درد و تیرکشیدن دندان پر شده چیست؟
اگر در ناحیه دندان پر شده درد زیادی تجربه می کنید و این درد چندین ساعت یا حتی چندین روز متوقف نشده، بهتر است در اولین فرصت به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید. بسیار مهم است که علت اصلی درد دندان پر شده شما تشخیص داده شود و این امر تنها با معاینه حضوری و تفسیر تصاویر رادیوگرافی امکان پذیر است. برای ارائه طرح درمان حتما باید مشخص شود که وضعیت دندان به چه شکل است. بنابراین در اولین قدم اقدامات تشخیصی انجام می شود. سپس بر اساس نوع تشخیص درمان شروع می شود.
در خصوص درد و تیرکشیدن دندان پر شده، تا مراجعه به متخصص دندانپزشک چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
به دلیل وارد شدن آسیب به صورت مستقیم یا غیر مستقیم (در سمت دندان پر شده) ممکن است پر کردگی افتاده یا دچار شکستگی شود. همچنین بعد از گذشت سال‌ها، برخی از پر کردگی ها دچار استهلاک شده و یا کیفیت خود را از دست می دهند. در چنین شرایطی احتمال تجربه درد حین جویدن زیاد است. زیرا در اثر برخورد دندان های مقابل به دندان پر شده آسیب دیده، فشاری به آن وارد می شود که در نتیجه آن بیمار احساس دندان درد می کند. اگر دندان مجددا ترمیم نشود بیمار ممکن است درد زیادی تجربه کند و به دلیل نفوذ باکتری ها به داخل دندان پر شده، احتمال پوسیدگی زیر و اطراف پر کردگی و عفونت پالپ وجود خواهد داشت.
اگر اخیرا دندان خود را ترمیم کرده اید، بهتر است کمی صبر کنید شاید درد خود به خود برطرف شود. برای کمک به تسکین درد و کاهش ناراحتی می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- از ایبوپروفن (یا مسکن‌های ضد التهابی غیر استروئیدی) استفاده کنید چون می تواند درد را تا حدی کنترل کند.
- تا چند هفته پس از پر کردن دندان، از مصرف غذا های خیلی گرم یا خیلی سرد اجتناب کنید
- به طور موقت از مصرف غذا های اسیدی مانند مرکبات، آب مرکبات، ماست و لبنیات ترش، شراب و نوشیدنی‌های الکلی و قهوه خودداری کنید.
- با آن سمتی از دهان که دندان پر شده در آن قرار دارد غذا نجوید.
- مصرف غذاهای سفت و سخت را به طور موقت متوقف کنید.
- دندان‌های خود را با حرکات نرم و به صورت دورانی به آرامی مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
علت درد و تیر کشیدن دندان پر شده بعد از چند سال چیست؟
موارد بالا علت درد و تیر کشیدن دندان بلافاصله یا با فاصله کوتاه بعد از پر کردن بودند اما گاهی اوقات ممکن است بیمار از درد دندان پر شده بعد از چند سال شکایت کند. در چنین مواردی 3 احتمال وجود دارد.
- شکستگی و آسیب به مواد ترمیمی و پر کردگی ها
به دلیل وارد شدن آسیب به صورت مستقیم یا غیر مستقیم (در سمت دندان پر شده) ممکن است پر کردگی افتاده یا دچار شکستگی شود. همچنین بعد از گذشت سال‌ها، برخی از پر کردگی ها دچار استهلاک شده و یا کیفیت خود را از دست می دهند. در چنین شرایطی احتمال تجربه درد حین جویدن زیاد است. زیرا در اثر برخورد دندان های مقابل به دندان پر شده آسیب دیده، فشاری به آن وارد می شود که در نتیجه آن بیمار احساس دندان درد می کند. اگر دندان مجددا ترمیم نشود بیمار ممکن است درد زیادی تجربه کند و به دلیل نفوذ باکتری ها به داخل دندان پر شده، احتمال پوسیدگی زیر و اطراف پر کردگی و عفونت پالپ وجود خواهد داشت.
- پوسیدگی ثانویه زیر ترمیم دندان
یکی دیگر از علل درد و تیر کشیدن دندان پر شده بعد از چند سال ممکن است پوسیگی ثانویه زیر پر کردگی باشد. در چنین مواردی حتی با وجود اینکه ترمیم کاملا سالم به نظر می رسد، اما بنا به دلایلی زیر ترمیم علائم پوسیدگی مشاهده می شود. یکی از علائم پوسیدگی ثانویه دندان درد است. این پوسیدگی ممکن است زمانی ایجاد شود که بین پر کردگی و دندان فضای خالی وجود داشته باشد و یا به دلیل بهداشت نامناسب و وجود پلاک میکروبی، باکتری به ناحیه اتصال پرکردگی و دندان نفوذ کرده و ایجاد پوسیدگی کند.
- پالپیت یا التهاب پالپ دندان
پالپ به بخش نرم دندان گفته می شود که داخل اتاقک پالپ (زیر عاج دندان) و داخل کانال ریشه قرار گرفته است. پالپ جایگاه بافت های زنده و حیاتی دندان است. زمانی که پالپ دچار التهاب و عفونت شود، علامت و شاخصه اصلی آن درد شدید دندان است. اگر ترمیم های قدیمی که دچار مشکل هستند جایگزین نشوند و یا برای درمان پوسیدگی ثانویه دندان اقدام نشود ممکن است با فعالیت هر چه بیشتر باکتری ها و افزایش پوسیدگی، پالپ دندان آلوده یا عفونی شود و بیمار درد شدیدی را تجربه کند. عفونت پالپ اگر شدید باشد در چنین شرایطی نیازمند روت کانال تراپی یا درمان ریشه دندان خواهد بود.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
