بیس فسفونات در دندانپزشکی

ایمپلنت ‌های دندانی بهترین روش دندانپزشکی برای جایگزین کردن دندان‌ های از دست رفته هستند. ایمپلنت‌ دندان یک جایگزین موفق، با دوام بالا و ظاهر کاملا طبیعی هستند که جزئی از استخوان فک می ‌شوند و به سلامت آن کمک می‌ کنند. بخش پایه ‌ای ایمپلنت دندانی جایگزین ریشه دندان از دست رفته می ‌شود.

سپس یک تاج دندانی با ظاهر کاملا طبیعی روی آن گذاشته می ‌شود. دندان در اصل از دو بخش تشکیل شده است: تاج (بخش بالای بافت لثه) و ریشه (بخشی از دندان که در استخوان معلق است و توسط لیگامان ‌های پریودنتال اطراف دندان احاطه شده است که دندان را در محل نگه می ‌دارند.)

پایه ایمپلنت دندانی یک جایگزین مناسب برای ریشه دندان طبیعی است اما برخلاف آن، در بخشی از استخوان فک که قبلا توسط دندان یا دندان‌ هایی اشغال شده بود محکم قرار گرفته می‌ شود. نکته جالب در مورد ایمپلنت ‌های دندانی این است که ایمپلنت واقعا در استخوان ادغام شده و جوش می ‌خورد، فرآیندی که یکپارچگی استخوان osseo-integration  نامیده می‌ شود.

بیشتر بخش‌ های ایمپلنت دندانی از تیتانیوم خالص تجاری ساخته می‌ شوند که از سال ‌ها پیش در پزشکی و دندانپزشکی استفاده می‌ شود، چرا که خاصیت استئوفیلی (استخوان دوستی) دارد و توسط بدن به عنوان ماده خارجی شناخته نمی ‌شود. فرآیند واقعی osseo-integration در واقع یک ادغام بیوشیمیایی بین سلول‌ های زنده استخوان و مواد استخوانی با یک لایه اکسید شکل گرفته در سطح تیتانیوم است.

پوکی استخوان

پوکی استخوان یا بیماری استئوپروزیس که در انگلیسی به آن Osteoporosis می‌ گویند به معنی استخوان متخلخل است. این بیماری با تضعیف استخوان‌ ها شما را در معرض خطر شکستگی ‌های ناگهانی و غیرمنتظره قرار می ‌دهد.

در واقع پوکی استخوان به معنی استحکام استخوان کمتر است.  برخی حرکات یا فشارها که در حالت عادی مشکل ‌ساز نیستند مانند زمین خوردن آهسته، خم شدن یا حتی سرفه در این مواقع موجب شکستگی می ‌شوند. نواحی همچون لگن، دنده‌ ها، مچ دست و ستون فقرات بیشتر از سایر مفاصل بدن مستعد شکستگی هستند.

این شکستگی‌ ها معمولا به صورت ترک خوردگی یا فروپاشی کامل استخوان بروز پیدا می‌ کنند. خوب است بدانید پوکی استخوان یا بیماری استئوپروزیس Osteoporosis در مراحل اولیه علامت مشخصی ندارد. در واقع افراد ممکن است سال‌ ها به این بیماری مبتلا باشند اما تا زمان پیشرفت کامل (شکستن استخوان‌ ها به دلایل بسیار جزئی مانند سرفه) متوجه نشوند.

تحلیل استخوان موجود در بدن مستقل از تحلیل استخوان موجود در دهان و فک عمل می ‌کند. تحلیل استخوان ممکن است در دهان افرادی که مشکل پوکی استخوان را در نقاط مختلف بدن خود تجربه می‌ کنند، دیده نشود.

این وضعیت می ‌تواند برعکس نیز رخ دهد. اگر تحلیل استخوان موجود در بدن در دهان یافت نشد به این معنی است که زمینه مناسبی برای درمان‌ های ایمپلنت وجود دارد. پوکی استخوان بیماری است که باعث می ‌شود استخوان‌ های شما شکننده شوند. بیشتر در زنان دیده می‌ شود اما می ‌تواند در مردان نیز رخ دهد. وقتی استخوان‌ های شکننده دارید، فقط روی کمر و استخوان ران شما تأثیر نمی ‌گذارد، بلکه بقیه بدن شما از جمله تراکم استخوان در فک شما را نیز تحت ‌تأثیر قرار می ‌دهد.

بسیاری از بیماران نگران این هستند که اگر پوکی استخوان داشته باشند، این بدان معناست که ایمپلنت دندان برای آن ها امکان پذیر نیست زیرا تراکم استخوان آن ها بسیار ضعیف است. در حالی که این برای تمام بیماران صدق نمی‌ کند برای اینکه ببینیم ایمپلنت دندان برای شما امکان پذیر است یا خیر، متخصص دندانپزشک از شما برای بررسی بیشتر عکس های مخصوص سی ‌تی ‌اسکن فک درخواست می ‌کند.

برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان، موضوع مهم ‌تر این است که آیا از داروهای مشتق شده “بیسفسفونات” که می ‌توان برای درمان این بیماری است، استفاده کرداند یا خیر؟ این داروها در حالی که تحلیل رفتن استخوان‌ های بدن را متوقف می ‌کنند، در صورت انجام هر گونه عمل جراحی و به ‌ویژه در صورت مصرف دارو های داخل وریدی می ‌توانند باعث از بین رفتن استخوان در استخوان‌ های فک بیماران شوند. بیمارانی که این نوع داروها را مصرف می‌ کنند باید قبل از عمل به متخصص دندانپزشک خود اطلاع دهند درباره مصرف این نوع داروها. این مورد در بیماران پوکی استخوان که از این داروها استفاده نمی‌ کنند صدق نمی‌ کند.

علائم پوکی استخوان در فک:

• در صورتی که لثه دچار جراحت شود محل جراحت خوب نشود.
• در فک احساس سنگینی و بی حسی داشته باشید.
• بروز لقی دندان ها
• لثه ها و فک حالت عفونی پیدا کنند و دچار درد و تورم شوند.

روش های تاثیر گذار در بالا بردن سلامت استخوان ها در بیماران مبتلا به پوکی استخوان:

• استفاده از رژیم غذایی مناسب که کلسیم لازم برای بدن را تامین کند.
• داشتن فعالیت های ورزش
• متناسب بودن وزن
• از مصرف دخانیات و الکی خودداری شود.
• مصرف غذاهای دارای مقادیر قابل توجه ویتامین D

ایمپلنت افراد مبتلا به پوکی استخوان

در حالی که بسیاری از افراد کاندیدای مناسبی برای کاشت ایمپلنت دندان هستند، یکی از شایع‌ ترین شرایطی که می ‌تواند جراحی ایمپلنت دندان را پیچیده کند، پوکی استخوان است. پوکی استخوان در ایران در حال افزایش است و هر ساله تعداد بیشتری از بیماران مبتلا به این بیماری تشخیص داده می‌ شوند. پوکی استخوان به طور ذاتی ایمپلنت افراد مبتلا به پوکی استخوان را پیچیده نمی ‌کند، با این حال داروهایی که بیماران برای پوکی استخوان مصرف می‌ کنند می‌ توانند بر بهبود بیماران ایمپلنت دندان تأثیر بگذارند.

دو دسته از داروهای پوکی استخوان وجود دارند، بیسفسفونات ها (مانند فوسوماکس) و دنوزوماب (مانند پرولیا).

اگر بیمار هر یک از این داروها را مصرف می‌ کند، جراح ایمپلنت باید با بیمار مبتلا به بیماری پوکی استخوان مشورت کند و در انتها بهترین اقدام را در برنامه ریزی برای ایمپلنت بیمار مبتلا به پوکی استخوان تعیین کند. این داروها برای کمک به جلوگیری از پیشرفت پوکی استخوان، گردش سلول ‌های استخوانی را کاهش می ‌دهند، اما چرخش سلول ‌های استخوانی سالم برای ترمیم و ادغام استخوان اطراف ایمپلنت ‌های دندانی مورد نیاز است.

عوارض جراحی ایمپلنت برای بیماران پوکی استخوان

شایع‌ترین عارضه جراحی ایمپلنت دندان در بیماران مبتلا به پوکی استخوان استئونکروز فک نام دارد که زمانی اتفاق می ‌افتد که زخم در استخوان فک بهبود نیابد. برای ادامه عمل جراحی، جراح ایمپلنت باید تا حد امکان رویکرد محافظه کارانه‌ ای داشته باشد (که اغلب به معنای برنامه ریزی کمتر ایمپلنت برای بهبود کیفیت زندگی شماست.)

متخصص ایمپلنت شما به تعویق انداختن داروی پوکی استخوان شما را در طول فرایند بهبودی بررسی خواهد کرد که آیا این گزینه برای شما بدون به خطر انداختن سلامت طولانی مدت شما امکان پذیر است یا خیر. با این حال، فقط به این دلیل که شما این داروها را مصرف می ‌کنید به این معنی نیست که نمی‌ توانید جراحی را انجام دهید، بلکه نیاز به برنامه ریزی بسیار دقیق دارید. بسیاری از بیماران مبتلا به پوکی استخوان می ‌توانند جراحی ایمپلنت دندان را با نتایج بلند مدت عالی برای سلامت دندان ‌ها و استخوان‌ هایشان انجام دهند، اما مشورت با جراح و متخصص ایمپلنت بسیار مهم است.

موفقیت ایمپلنت در افراد مبتلا به پوکی استخوان

در صورت ابتلا به پوکی استخوان، چند راه مختلف برای موفقیت ایمپلنت افراد مبتلا به پوکی استخوان وجود دارد. اگر در حال حاضر داروهایی برای پوکی استخوان خود مانند بیسفسفونات ها مصرف می‌ کنید، این داروها در واقع می ‌توانند پیشرفت تحلیل استخوان را کاهش دهند. در حالی که این به طور کلی خوب است، متأسفانه می ‌تواند عارضه جانبی کندی زمان بهبودی فک پس از جراحی را به شما بدهد.

برخی از درمان‌ های شدید بیسفسفونات نیز با عوارض جانبی منجر به شکست ایمپلنت مرتبط شده‌ اند. تعادل تحقیقات بیان می ‌کند که پوکی استخوان نباید مانع از کاشت ایمپلنت شود. برخی به این نتیجه رسیده ‌اند که اگر ایمپلنت‌ های دندانی بلافاصله پس از برداشتن دندان‌ های شما قرار داده شوند، میزان موفقیت بیشتری دارند. اگر پوکی استخوان دارید و می ‌خواهید ایمپلنت‌ های دندانی داشته باشید، بهتر است زودتر اقدام کنید.

چه کسانی نمی ‌توانند ایمپلنت دندان انجام دهند؟

موارد خاصی وجود دارد که در آن بیماران ممکن است واجد شرایط کاشت ایمپلنت دندان نباشند. تصمیم در مورد مناسب بودن ادامه درمان توسط متخصص دندانپزشک و با استفاده از داده‌ های سی‌ تی‌ اسکن گرفته می ‌شود.

اسکن سه بعدی به متخصص دندانپزشک اجازه می ‌دهد وضعیت استخوان فک را از زوایای مختلف مشاهده کند؛ بنابراین، متخصص دندانپزشک می ‌تواند درجه پیشرفت بیماری و آتروفی استخوان را ارزیابی کند تا تعیین کند که آیا استخوان فک بیمار قادر به حمایت از ایمپلنت است یا خیر.

اگر نه، می ‌توان درمان پیوند استخوان و یا ایمپلنت های ساب پریوستئال را برای این بیمار در نظر گرفت. درمان پیوند استخوان، درمانی است که باعث تقویت استخوان ناحیه به منظور آماده سازی آن برای دریافت ایمپلنت می ‌شود.

در چه مواردی جراحی ایمپلنت توصیه نمی شود؟

همان طور که در بالا به آن اشاره کردیم، جراحی ایمپلنت برای افراد مبتلا به پوکی استخوان بلامانع است و این بیماری تاثیر بر ایمپلنت و عمر ایمپلنت ندارد. اما در برخی موارد جراح ایمپلنت کاشت دندان را توصیه نمی کند. ایمپلنت در موارد زیر توصیه نمی شود:

• در صورتی که فرد اخیراً سکته قلبی را تجربه کرده باشد.
• افراد مبتلا به بیماری های حاد کلیوی
• افرادی که اخیراً جراحی دریچه مصنوعی قلب را تجربه کرده اند.
• افرادی که به الکل و یا مواد مخدر اعتیاد دارند.
• افراد مبتلا به اختلالات هورمونی
• افرادی که مصرف دخانیات در آن ها شدید است.
• افراد مبتلا به دیابت مقاوم به درمان.
• افراد مبتلا به نرمی استخوان مقاوم به درمان
• در صورتی که فرد به مدت طولانی داروهای خوراکی بیس فسفونات استفاده کرده باشد.
• در صورتی که فرد از داروهای تزریقی بیس فسفونات استفاده می کند.

بیشتر بخوانید: عوامل تاثیرگذار در انتخاب بهترین زمان برای ایمپلنت دندان

ایمپلنت با وجود استخوان تحلیل رفته

در افراد عادی و افرادی که بیماری یا مشکلات خاصی  ندارند، با کشیدن دندان ها، اگر جایگزینی دندان به موقع انجام نشود، استخوان های فک تحلیل می رود. این تحلیل در اولین سال بیشتر مشاهده می شود. به همین دلیل، زمانی که این افراد تصمیم به ایمپلنت می گیرند، متاسفانه ایمپلنت با وجود استخوان تحلیل رفته امکان پذیر نخواهد شد. در این صورت متخصص دندانپزشک تنها با بازسازی استخوان می تواند جراحی ایمپلنت را انجام دهد و یا در موارد شدید تر از ایمپلنت های ساب پریوستئال استفاده می شود.

آیا تحلیل استخوان فک مانعی برای کاشت ایمپلنت است؟

تحلیل استخوان سبب کاهش توده استخوان می‌ شود. تراکم استخوان فک برای ایمپلنت یکی از مهم ‌ترین مواردی است که برای استفاده از ایمپلنت دندانی باید به آن توجه کنید. تحلیل استخوان می ‌تواند سبب آسیب به فک شود. بنابراین اگر به تحلیل استخوان دچار هستید، برای استفاده از ایمپلنت دندانی باید به متخصص دندانپزشک مجرب مراجعه کنید تا بررسی کامل روی فک و دندان‌ های شما انجام شود.

ماندگاری ایمپلنت در افرادی که به تحلیل استخوان و یا پوکی استخوان دچار هستند، با افراد معمولی تفاوتی ندارد. البته در سال‌ های گذشته این افراد برای استفاده از این روش با محدودیت هایی رو به‌ رو بودند. با پیشرفت علم دندانپزشکی استفاده از ایمپلنت های دندانی برای افرادی که به تحلیل استخوان فک و پوکی استخوان دچار هستند نیز امکان ‌پذیر شده است.

افرادی که به تحلیل استخوان فک دچار هستند، برای موفقیت ‌آمیز بودن ایمپلنت دندانی آن‌ ها باید اقداماتی انجام گیرد. در مرحله اول باید بازسازی استخوان صورت گیرد. با بازسازی استخوان امکان استفاده از روش ایمپلنت دندانی وجود دارد. اگر به این موضوع توجهی نشود، ایمپلنت دندان پس از گذشت چند سال با مشکل رو به ‌رو خواهد شد.

نکات مهم بعد از ایمپلنت دندان برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان

بعد از انجام درمان ایمپلنت دندان‌ ها باید به نکاتی توجه ویژه شود که اهمیت رعایت کردن به آن ‌ها برای افرادی که به پوکی استخوان مبتلا هستند بیشتر می‌ باشد؛ در ادامه چند مورد از نکات قابل اهمیت بعد از انجام ایمپلنت دندان را برای شما شرح داده ایم.

• استفاده از آنتی بیوتیک تجویز شده توسط متخصص دندانپزشک
• رعایت کردن نکات بهداشتی دهان و دندان
• چکاب توسط متخصص دندانپزشک هر 6 ماه الی 1 سال
• قطع مصرف دارو های بیسفسفونات با تجویز پزشک مربوطه
• خودداری کردن از مصرف سیگار و مشروبات الکلی

دلایل شکست درمان ایمپلنت در بیماران مبتلا به پوکی استخوان

برای انجام ایمپلنت دندان مراجعه کردن به یک متخصص دندانپزشک ماهر دارای اهمیت بسیار زیادی می ‌باشد زیرا در صورتی که محل ایمپلنت به خوبی بررسی نشده باشد امکان شکست درمان ایمپلنت وجود دارد. در صورتی که بافت استخوانی اطراف محل ایمپلنت به خوبی تشکیل نشده باشد ایمپلنت دندان با شکست مواجه می شود. بهتر است بدانید که ایمپلنت دندان افرادی که پوکی استخوان دارند با افرادی که سالم هستند تفاوت بسیار زیادی ندارد و می‌ توان با مراجعه به یک متخصص دندانپزشک خوب با خیال راحت به انجام درمان ایمپلنت دندان پرداخت.

سوالات متداول

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران