رعایت بهداشت دهان و دندان باعث افزایش عمر دندان ها شده و از پوسیدگی آن جلوگیری می کند. البته حتماً شما به اندازه کافی در این باره اطلاعات دارید و می دانید بهترین روش برای پیشگیری از مشکلات دندان و لثه، مسواک زدن و کشیدن نخ دندان است. پوسیدگی دندان یکی از رایج ترین بیماری هایی است که انسان در طول زمان به آن مبتلا می شوند. این مشکل علاوه بر اینکه همراه با درد است، ظاهر زیبای دندان را نیز از بین می برد. از سوی دیگر در بسیاری از اوقات پوسیدگی دندان یا عفونت لثه باعث بروز مشکلاتی در قلب و عروق می شوند. از آنجایی که قلب عضو بسیاری حساسی است می خواهیم با بررسی ارتباط ناراحتی های قلبی و دندان، اطلاعات جامعی به شما ارائه دهیم تا با جلوگیری از پوسیدگی دندان ها سلامت قلب خود را نیز حفظ کنید.
پوسیدگی دندان و بیماری های قلبی
پوسیدگی دندان در مراحل اولیه شامل چندین نقطه کوچک سطحی است که کم کم رشد می کنند و عمیق تر می شوند. معمولاً افرادی که به درستی و به میزان کافی مسواک نمی زنند، شاهد پوسیدگی دندان های خود هستند و متاسفانه بسیاری از آن ها درباره درمان پوسیدگی دندان سهل انگاری می کنند. واقعیت این است که درمان پوسیدگی دندان در مراحل اولیه باعث حفظ بیشتر دندان و پرداخت هزینه کمتر می شود. به هر حال وقتی دندان پوسیده به حال خود رها شود، پس از مدتی باید انتظار پوسیدگی وسیع تر و عمیق تری داشته باشیم. وقتی باکتری های عامل پوسیدگی، مینا و عاج دندان را از بین بردند و به اتاق پالپ رسیدند، فرد درد شدیدی احساس خواهد کرد.
ناراحتی های قلبی و دندان
اتاق پالپ، بافت نرم دندان است که شامل تعداد زیادی رگ خونی و عصبی می باشد. بدیهی است که وجود عفونت در این بخش علاوه بر درد، عوارض دیگری هم به همراه دارد. یکی از عوارض عفونت های دندانی، ایجاد یا تشدید بیماری های قلبی است. تعدادی از بیماری های قلبی و عروقی که به نوعی با پوسیدگی دندان مرتبط هستند در ادامه مشاهده می کنید.
1-بیماری سندروم حاد عروق کرونر
پوسیدگی دندان وقتی به اتاق پالپ دندان برسد، باعث عفونت شده و پس از آن باکتری ها به ریشه دندان راه پیدا می کنند. گفته شد که اتاق پالپ شامل تعداد زیادی رگ خونی و رشته عصبی است که با وجود عفونت دچار التهاب می شوند. از آنجایی که بدن برای دفاع از خود با عفونت مبارزه می کند، التهابات شدیدی در قسمت ریشه دندان مشاهده می گردد. اگر عفونت و التهاب در اتاق پالپ شدید باشد، ممکن است باکتری ها و عوامل عفونی از طریق رگ های خونی به سمت قلب و عروق اطراف آن هدایت شوند. بیماری سندروم حاد عروق کرونر از دسته بیماری هایی است که عامل آن می تواند پوسیدگی و عفونت دندان باشد.
2-بیماری فشار خون و تنگی شریان های قلب
اگر باکتری ها و میکروب های موجود در ریشه دندان از طریق رگ های خونی به قلب و عروق و اطراف آن راه پیدا کنند، دیواره های شریان های قلبی را تخریب می کنند. این تخریب در مدت کوتاهی باعث بروز گرفتگی رگ های قلبی و سکته می شود. همچنین باکتری های عامل پوسیدگی از طریق رگ ها به تمام بدن انتقال پیدا می کنند و دیواره رگ را از بین می برند. همین مساله باعث افزایش فشار خون بوده و همان طور که می دانید فشار خون تهدید جدی برای قلب به حساب می آید.
3-اندوکاردیت
باکتری ها و عوامل میکروبی که در پوسیدگی دندان وجود دارند، اگر به اتاق پالپ برسند از طریق رگ های خونی به سمت قلب می روند و می توانند در آنجا باعث بیماری خطرناک اندوکاردیت شوند. اندوکاردیت، بیماری با عامل باکتریایی است که در آن تمام سطح داخلی قلب از عفونت پوشیده می شود. این بیماری در صورت عدم درمان سریع، باعث مرگ می گردد.
آیا درد دندان با سکته قلبی ارتباط دارد؟
در بسیاری از موارد که سکته قلبی اتفاق می افتد، پیش از سکته فرد احساس درد شدیدی در فک پایینی خود دارد که این تجربه شبیه دندان درد است. توجه داشته باشید که این مورد ربطی به پوسیدگی دندان ندارد و تنها در پاره ای موارد نشانه سکته است. اگر فرد دندان ندارد و با این حال در فک پایینی احساس درد شدیدی می کند، او را سریعاً به اورژانس انتقال دهید. می توان گفت درد فک پایینی بدون عامل دندانی یکی از نشانه های مهم سکته قلبی می باشد.
حتما بخوانید: علائم پوسیدگی دندان چیست؟
به طور کلی زمانی که درد دندان امان ما را میبرد خواهان آن هستیم که به سرعت متخصص دندانپزشک فرآیند درمان را آغاز گرداند و در این موارد معمولا متخصص دندانپزشک طی شرح حالی که از مراجعه کننده می گیرد به سابقه بیماری های مختلف در فرد می پردازد و چنانچه فرد دچار بیماری قلبی باشد باید موارد مختلفی در طی فرآیند درمان در نظر گرفته شود. درمان سه سوته دندان درد در افراد معمولی نیز با بیماران قلبی متفاوت است.
از جمله این موارد رعایت جانب احتیاط در استفاده از داروی بی حسی است زیرا به دلیل استفاده از این داروها ممکن است ضربان قلب سریع تر شده و تپش قلب ایجاد شود. علت روی دادن این حالت بالا رفتن فشار خون بیمار است .ماده بی حسی ای که برای این نوع بیمارای قلبی باید استفاده شود با سایرین متفاوت است. از موارد دیگری که در دندانپزشکی بیماران قلبی باید در نظر گرفته شود انجام مراحل مختلف درمان در محیطی آرام و بدون استرس است و همچنین زمان انجام آن باید تا حد ممکن کوتاه باشد .
موارد منع خدمات دندانپزشکی برای بیماران قلبی
قبل از آغاز هر عملیاتی بر روی دندان بیماران قلبی باید فشار خون آن ها کنترل شود و به هیچ عنوان متخصص دندانپزشک مجاز نیست برای افرادی که فشار خون بالایی دارند عملکرد درمانی انجام دهد. همچنین برای افرادی که دچار سکته قلبی شده باشند یا در شش ماه گذشته جراحی قلب داشته اند .
چگونه متخصص دندانپزشک متوجه بیماری قلبی مراجعه کننده شود ؟
یکی از کارهای الزامی قبل از آغاز فرآیند درمان گرفتن شرح حال از بیمار در خصوص بیماری های احتمالی و داروهای مصرفی است اگر برای اولین بار است که بیمار به دندانپزشک مراجعه می کند باید در یک محیط صمیمانه از بیمار در خصوص وضعیت کلی اش سوال شود و همچنین یک دندانپزشک حاذق با در نظر گرفتن علائم ظاهری نیز میتواند به بعضی بیماری ها آن پی ببرد .
چنانچه در حین درمان مشخص شد که مراجعه کننده مشکلات قلبی دارد چه باید کرد ؟
باید بلافاصله پروسه درمان متوقف شده و در صورت وخیم بودن حال بیمار سریعا او را به نزدیکترین بیمارستان ارجاع داد .
توصیه به بیماران قلبی :
از آنجا که عدم اطلاع متخصص دندانپزشک از سابقه بیماری شما میتواند خطراتی جدی برای شما به همراه داشته و از طرفی بر روی فرآیند درمان شما نیز اثر بگذارد حتما شرح حالی از مشکلات قلبی خود و داروهایی که مصرف می نمایید به متخصص دندانپزشک ارائه دهید. همچنین اگر باتری قلب دارید به متخصص دندانپزشک اطلاع دهید زیرا ممکن است تداخلی بین این وسیله و وسایل الکترومغناطیسی داخل مطب وجود داشته باشد و در این صورت باید تمهیداتی اندیشیده شود. توصیه دیگر این است که علاوه بر ارائه شرح حال خود به متخصص دندانپزشک قبل از هر اقدامی با پزشک متخصص قلب خود نیز مشورت نمایید تا چنانچه توصیه ای لازم است به شما ارائه شود . گاهی ممکن است به تشخیص متخصص قلب نیاز باشد فرآیند درمان دندانپزشکی را چندین ماه به تعویق بیندازید .
اگر از داروهایی نظیر وارفارین، آسپرین و پلاویکس که ضد انعقاد خون هستند استفاده می کنید حتما متخصص دندانپزشک خود را در جریان قرار دهید.
حتما بخوانید: علل تیر کشیدن دندان چیست؟
چرا دندان پزشکی بیماران قلبی می تواند خطرناک باشد ؟
یکی از اتفاقاتی که ممکن است در پروسه درمان دندان بیماران قلبی اتفاق بیافتد ورود باکتری ها موجود در خون به دریچه قلب و یا دیگر بافت های قلب است . که می تواند تهدیدی برای زندگی فرد بیمار باشد .اطلاع داشتن دندانپزشک از بیماری قلبی و میزان آن میتواند منجر به تجویز آنتی بیوتیک قبل و پس از درمان شود .اگرچه که همچون همه داروها در این مورد نیز دندانپزشک باید نوع و میزان آنتی بیوتیک و لزوم آن را اعلام کند اما در جهت آگاهی بخشی یادآور می شویم که در مواردی از جمله تزریق داروی بی حسی در بافت هایی که عفونی نیستند، رادیوگرافی از دندان، نصب دندان مصنوعی و نصب ارتودنسی نیازی به آنتی بیوتیک نمی باشد. اما به طور کلی دندانپزشک باید سابقه هر نوع بیماری مراجعه کننده خصوصا بیماری قلبی را بداند.
حالا که موارد عدم نیاز به آنتی بیوتیک را ذکر کردیم مواردی را که معمولا در آنها آنتی بیوتیک توصیه می شود را یادآور می شویم:
- برای بیماران قلبی مادرزادی
- برای بیمارانی که دارای دریچه قلب مصنوعی هستند.
- افرادی که عمل پیوند قلب انجام داده اند.
- بیمارانی که به اندوکاریت عفونی دچار هستند.
(لازم به ذکر است که تجویز متخصص دندانپزشک مقدم بر استفاده از هر دارویی است.)
تجهیزات لازم در حین عمل دندانپزشکی بر روی بیماران قلبی :
- متخصص دندانپزشک باید زمان کار بر روی دندان بیماران قلبی اکسیژن و نیتروگلیسرین در دسترس داشته باشد.
- دستگاه کنترل فشار خون نیز باید حتما در محلی نزدیک به بیمار قرار داشته باشد .
در اینجا اشاره ای کوچک به بیماری های قلبی متداول و شرایط آنها می نماییم :
بیمارانی که سابقه سکته قلبی دارند.
در صورتی که فرد دچار سکته قلبی شده باشد باید برای انجام خدمات دندانپزشکی کمی صبر کند ولی به هر حال اگر شرایط اورژانسی ای برای دریافت این خدمات پیش بیاید حتما باید با متخصص دندانپزشک و متخصص قلب در میان گذاشته شود. یکی از پیامدهای خطرناک انجام امور دندانپزشکی برای این افراد شدت خونریزی در طول جراحی دهان و دندان است که به دلیل استفاده از داروهای رقیق کننده خون اتفاق می افتد. ممکن است متخصص قلب توصیه کنند که از حدود 12 ساعت قبل از عمل دندانپزشکی و 6 ساعت پس از آن مصرف این دارو ها را متوقف نمایید. یکی از مشکلات احتمالی بیمارانی که دچار سکته قلبی شده اند تولید محدود بزاق در دهان است و هنگامی که دندانپزشک از این امر مطلع شود امکان دارد برای بیمار بزاق مصنوعی تجویز کند .
بیمارانی که نارسایی قلبی دارند.
عمل دندانپزشکی برای بیماران قلبی حتما باید در حالت نیمه خوابیده و آرام قرار بگیرند.
بیماران مبتلا به آریتمی
به تجویزمتخصص قلب معمولا توصیه می شود که قبل از جلسه درمان از داروهای ضد اضطراب استفاده کنند. و چنانچه در حین درمان، آریتمی قلب افزایش یابد، باید سریعا درمان متوقف شده و از ماسک اکسیژن استفاده شود و چنانچه درد قفسه سینه ادامه یابد باید به بیمار قرص نیتروگلیسرین داده شود.
بیمارانی که درد قفسه سینه دارند.
برای این بیماران نیز باید اکسیژن و نیتروگلیسرین در دسترس باشد. درد قفسه سینه دو نوع آنژین صدری استیبل و آنزین صدری آن استیبل است یعنی درد با الگوی قابل پیش بینی و درد با الگوی غیر قابل پیش بینی .افرادی که درد قفسه سینه با الگوی غیر قابل پیش بینی دارند منع استفاده از خدمات دندانپزشکی غیر ضروری دارند .
در آخر باید اشاره کنیم که سلامتی قلب، دهان و دندان شما بسیار به هم مرتبط است و هر یک میتواند در حفظ دیگری نقش داشته باشد. برای مثال برخی داروهایی که جهت درمان و کنترل بیماری های قلبی استفاده می شود موجب خشکی دهان می گردد که در پی آن فرد دچار پوسیدگی دندان و بیماری های لثه می شود. از طرف دیگر طبق گفته پزشکان عدم دقت در رعایت بهداشت دهان و دندان موجبات ابتلا به بیماری های قلبی را فراهم می آورد .در نهایت اینکه خدمات دندانپزشکی اگر با علم به شرایط بیمار و در محیطی استریل و آرام و با رعایت جوانب لازم انجام شود نه تنها مضر نیست بلکه قطعا می تواند به ارتقا سلامت فرد کمک کند و این از مواردی است که باید به آن بسیار توجه شود.
سوالات متداول
آیا درد دندان با سکته قلبی ارتباط دارد؟
در بسیاری از موارد که سکته قلبی اتفاق می افتد، پیش از سکته فرد احساس درد شدیدی در فک پایینی خود دارد که این تجربه شبیه دندان درد است. توجه داشته باشید که این مورد ربطی به پوسیدگی دندان ندارد و تنها در پاره ای موارد نشانه سکته است. اگر فرد دندان ندارد و با این حال در فک پایینی احساس درد شدیدی می کند، او را سریعاً به اورژانس انتقال دهید. می توان گفت درد فک پایینی بدون عامل دندانی یکی از نشانه های مهم سکته قلبی می باشد.
آیا مسواک زدن از ابتلا به بیماری قلبی جلوگیری می کند؟
تحقیقات و آمار ثابت کرده اند که هر چقدر میزان بهداشت دهان و دندان بالا تر باشد، ابتلا به بیماری های قلبی کاهش پیدا می کند. به عبارتی با حفظ بهداشت دهان و دندان به خوبی می توانید از بیماری های قلبی جلوگیری کنید و حداقل یکی از عوامل مخرب را از بین ببرید. سعی کنید بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید و حداقل روزی یکبار از نخ دندان استفاده کنید. اگر از نظر ژنتیکی دندان های خوبی داشته باشید، با مسواک زدن می توانید آنها را حتی تا سنین سالمندی نیز حفظ کنید. اگر جنس دندان های شما بنابر دلایل مختلف، چندان مستحکم نیست و با وجود مسواک زدن، پوسیدگی دارد، حتماً در اسرع وقت برای درمان پوسیدگی ها اقدام کنید. لازم است هر ۶ ماه یکبار برای چکاپ به مطب دندانپزشکی مراجعه نموده و اطمینان بیشتری از سلامت دندان های خود داشته باشید.
به چه دلیل نباید دارو های ضد انعقاد خود را متوقف کنم؟
به دلیل مخاطرات احتمالی ترمبوآمبولیسم در اندام های مختلف (کبد و کلیه و..) و سکته های قلبی و مغزی، تنظیم مجدد دوز وارفارین، قطع یا کاهش مصرف وارفارین توصیه نمی شود و فقط با تجویز متخصص قلب مجاز به قطع و یا کم کردن دوز داروی خود را دارید.
آیا در هنگام مراجعه به مطب دندانپزشکی در صورت ابتلا به فشار خون بالا باید دندانپزشک را مطلع سازیم ؟
دادن تاریخچه هر گونه بیماری از جمله بیماری های سیستمیک ( مانند فشار خون بالا ) را باید به اطلاع دندانپزشک خود برسانید تا هنگام درمان با مشکل مواجه نشوید.
آیا معاینات دوره ای دندانپزشکی می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش دهد ؟
معاینات دوره ای دندانپزشکی و درمان بیماری های لثه می تواند در کاهش سطح پروتئین های مرتبط با بیماری های قبلی موثر باشد.
آیا مسواک زدن می تواند خطر ابتلا به سکته قلبی و بیماری های قلبی را کاهش دهد ؟
رعایت بهداشت دهان و دندان که مسواک زدن مهمترین آن است نقش مهمی در گردش خون ایفا می کند و بروز ناراحتی های قلبی – عروقی و سکته قلبی را کاهش می دهد.
آیا فشار خون بالا می تواند سبب دندان قروچه شود ؟
فشار خون بالا مستقیما باعث دندان قروچه نمی شود ولی افزایش اضطراب و فشار عصبی ناشی از فشار خون بالا می تواند علت دندان قروچه شود.
آیا داروهای ضد انقعاد خون که در بیماران قلبی مصرف می شوند می توانند سبب بروز مشکلات پس از درمان های دندانپزشکی شوند ؟
برخی از این بیماران که دارای مشکلات پزشکی دیگر نیز هستند با افزایش خطر خونریزی طولانی مدت بعد از درمان دندانپزشکی مواجه می شوند که لازم است قبل از درمان به دندانپزشک خود اطلاع دهند. همچنین از قطع خوسرانه داروهای ضد انعقاد پرهیز شود و قبل از قطع دارو با متخصص قلب خود مشاوره نمایند.
آیا افراد دارای فشار خون بالا می توانند کاندید ایمپلنت های دندانی شوند؟
این بیماران باید قبل از کاشت دندان ( ایمپلنت ) متخصص دندانپزشک خود را از وضعیت بیماری خود مطلع نمایند تا تمهیدات لازم در درمان آن ها انجام شود.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
