برخی از افراد به دلایل متعددی مانند ژنتیک، افزایش سن، حادثه یا ضربه، یک و یا چند دندان خود را از دست می دهند. جای خالی دندان در دهان علاوه بر تحت تاثیر قرار دادن زیبایی چهره، می تواند مشکلات دیگری را به دنبال داشته باشد. در گذشته افرادی که دچار این مشکل می شدند، از دندان مصنوعی استفاده می کردند که مشکلات زیادی برایشان ایجاد می کرد، اما امروزه روشی در علم دندانپزشکی استفاده می شود که افراد احساس راحتی بیشتری بعد از درمان داشته باشند. در واقع این روزها، ایمپلنت دندان (Dental implant) انقلابی بزرگ در کاشت دندان و جایگزینی دندان های از دست رفته، به پا کرده است. ایمپلنت، علاوه بر زیبایی بیشتر نسبت به دندان مصنوعی، راحتی بیشتری نیز دارد، زیرا همانند دندان مصنوعی از دهان خارج نمی شود، ظاهری مانند دندان های طبیعی دارد و یک روش درمان دائمی برای دندان از دست رفته می باشد.
ایمپلنت دندان چیست؟
دندان در اساس از دو بخش تشکیل شده است: تاج (بخش بالای بافت لثه) و ریشه (بخشی از دندان که در استخوان معلق است و توسط لیگامان های پریودنتال ( اطراف دندان ) احاطه شده است که دندان را در محل نگه می دارند. پایه ایمپلنت دندانی یک جایگزین واقعی برای ریشه دندان است اما برخلاف دندان های طبیعی، در بخشی از استخوان فک که قبلا توسط دندان یا دندان هایی اشغال شده بود محکم قرار گرفته می شود. نکته جالب در مورد ایمپلنت های دندانی این است که ایمپلنت واقعا در استخوان ادغام شده و با استخوان جوش می خورد، فرآیندی که یکپارچگی استخوان (osseo-integration) نامیده می شود. بیشتر بخش های ایمپلنت های دندانی از تیتانیوم خالص تجاری ساخته می شوند که از سال ها پیش در پزشکی و دندانپزشکی استفاده می شود، چرا که خاصیت استئوفیلی (استخوان دوستی) دارد و توسط بدن به عنوان ماده خارجی شناخته نمی شود. فرآیند واقعی (osseo-integration) در واقع یک ادغام بیوشیمیایی بین سلول های زنده استخوان و مواد استخوانی با یک لایه اکسید شکل گرفته در سطح تیتانیوم است.
ایمپلنت برای چه کسانی مناسب است؟
به طور معمول تمام افرادی که به هر دلیل دندان خود را از دست داده اند، می توانند از این روش درمانی استفاده کنند. در واقع ایمپلنت موفقیت 96 درصدی را برای خود ثبت کرده است. تنها در مواردی خاص مانند افراد دیابتی، افراد سیگاری، افرادی که شیمی درمانی انجام می دهند و یا کسانی که از دارو های خاصی استفاده می کنند، بهتر است قبل از انجام ایمپلنت با متخصص دندانپزشک خود در این باره مشورت کنند.
چه افرادی کاندیدای مناسبی برای ایمپلنت دندان نیستند؟
ایمپلنت دندان به عنوان مناسب ترین روش برای جایگزینی دندان شناخته شده است. طبق آمار اعلام شده این درمان در حدود 96% موفقیت آمیز بوده است. با این حال ممکن است همه افراد کاندید مناسبی برای استفاده از آن نباشند و درمانشان با شکست مواجه شود.
در ادامه شرایط افرادی که کاندید مناسبی برای ایمپلنت کردن نیستند را بیان کرده ایم:
نداشتن تراکم کافی استخوان فک
ایمپلنت دندان در واقع در استخوان فک کاشته می شود، به همین دلیل لازمه نگهداری پایه ایمپلنت این است که استخوان تراکم کافی داشته باشد تا بتواند با ایجاد پیوند قوی با پایه، پشتیبانی لازم از آن را فراهم کند. برای تشخیص میزان تراکم استخوان، اسکن های مخصوص فک و صورت برای بیمار تجویز می شود تا بر اساس نتیجه آن وضعیت تراکم استخوان فک بیمار مورد بررسی قرار بگیرد. در صورتی که پس از انجام اسکن و تصویر برداری ها مشخص شود که فک بیمار شرایط لازم برای کاشت ایمپلنت را دارد، بلافاصله مراحل انجام درمان شروع می شود. اما چنانچه فرد تراکم کافی استخوان فک را نداشته باشد، متخصص دندانپزشک با توجه به شرایط بیمار از درمان پیوند استخوان و یا درمان توسط ایمپلنت های مخصوص ساب پریوستئال استفاده می کند.
نداشتن سلامت عمومی خوب
یکی از شرایط مهم ایمپلنت دندان برخورداری از سلامت عمومی کافی است. زیرا این روش نیاز به انجام جراحی کوچک همراه با تزریق داروی بی حسی دارد، به همین دلیل زمانی که فرد از سلامت عمومی کافی برخوردار نباشد، ممکن است در معرض خطرهایی مانند عفونت زخم قرار بگیرد. این عارضه به ویژه در بیمارانی که به دیابت کنترل نشده مبتلا هستند، بیشتر احتمال دارد رخ دهد. همچنین استفاده از داروهای بی حسی برای بیماران با مشکلات قلبی و یا افرادی که تحت درمان هایی مانند پرتو درمانی در ناحیه گردن و صورت قرار گرفته اند، ممکن است عوارضی را به وجود آورد. علاوه بر این احتمال ایجاد خطراتی در حین جراحی برای ایمپلنت برای افرادی که داروهایی از قبیل داروهای استروئیدی یا رقیق کننده خون مصرف می کنند، وجود دارد. بنابراین پیش از انجام ایمپلنت دندان، تمام موارد لازم از جمله نوع و دوز داروهایی که مصرف می کنید و همچنین بیماری هایی که به آن ها مبتلا هستید را به اطلاع ایمپلنتولوژیست خود برسانید.
نداشتن سلامت کافی دهان و دندان
وجود پوسیدگی های دندانی و ابتلا به بیماری های لثه از جمله عفونت لثه از مواردی هستند که نشان دهنده عدم برخورداری از سلامت کافی دهان و دندان است. با وجود این مشکلات ایمپلنت کردن دندان به بیمار پیشنهاد نمی شود، زیرا احتمال دارد این مشکلات وخیم شوند و درمان ایمپلنت، شکست بخورد. به همین دلیل در صورتی که ایمپلنتولوژیست پس از معاینه متوجه وجود این مشکلات شود، به بیمار توصیه می کند ابتدا درمان های لازم را دریافت کند، سپس مراحل ایمپلنت دندان را انجام دهد.
مصرف سیگار و الکل
همان‌طور که می‌دانیم ایمپلنت دندان نیاز به انجام جراحی کوچکی دارد و زخم به وجود آمده باید در شرایط مناسبی باشد تا دچار عفونت نشود و سریع‌تر بهبود یابد. سیگار و الکل موادی هستند که باعث ایجاد اختلال در گردش خون شده و باعث می‌شوند که اکسیژن و سایر مواد مغذی مورد نیاز برای بهبود زخم موجود به مقدار کافی به آن نرسد و بافت نتواند به درستی و سریع خود را ترمیم کند. به همین دلیل توصیه میشود زمانی که برای ایمپلنت دندان اقدام می‌کنید، مصرف سیگار و مشروبات الکلی را متوقف کنید. علاوه بر این سیگار در پوسیده شدن دندان و ایجاد بیماری‌های لثه نقش دارد و با ابتلا به این مشکلات احتمال شکست درمان ایمپلنت دندان وجود خواهد داشت.
رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان عوارض نامطلوبی را برای افراد به وجود می آورد. افرادی که به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت نمی دهند، بیشتر از سایرین در معرض پوسیدگی های دندانی، عفونت لثه و سایر بیماری های مرتبط با آن و در موارد وخیم تر در معرض خطر از دست دادن دندان و حتی تحلیل رفتن استخوان فک قرار می گیرند. ابتلا به این مشکلات سلامت ایمپلنت دندان و سایر درمان ها و ترمیم های دندانپزشکی فرد را به خطر می اندازد. به همین دلیل است که کسانی که بهداشت دهان و دندان خوب و کافی ندارند، نمی توانند کاندید مناسبی برای استفاده از این درمان باشند و در صورت استفاده از این درمان ممکن است درمانشان موفقیت آمیز نباشد.
ابتلا به دندان قروچه
دندان قروچه اختلالی است که افراد مبتلا به آن دندان های خود را هنگام خواب به طور ناخودآگاه بر روی یکدیگر فشار می دهند و این امر باعث وارد شدن فشارهای بیش از حد به دندان ها و ساییده شدن آن ها می شود و در ایجاد مشکلات مربوط به دندان ها و فک نقش دارد. وجود این اختلال در افرادی که کاشت ایمپلنت انجام داده اند، باعث می شود که به مرور تاج ایمپلنت آن ها و یا حتی پایه ایمپلنت آن آسیب ببیند. بنابراین به کسانی که قصد ایمپلنت کردن دندان های خود را دارند، توصیه می شود که در صورت ابتلا به دندان قروچه حتما به متخصص دندانپزشک خود اطلاع دهند تا درمان های مربوطه قبل و بعد از ایمپلنت دندان انجام شوند.
ایمپلنت های دندانی کاربرد زیادی در اصلاح طرح لبخند دارند. با ایمپلنت های دندانی به راحتی میتوانید دندان های از دست رفته خود را جایگزین کرده و زیبایی لبخند خود را چند برابر کنید.
اصلاح طرح لبخند
طبق تحقیقات لبخند زیبا دومین فاکتور مهم زیبایی صورت می باشد. از این رو لبخند زیبا و دلنشین تاثیر عمیق و ماندگاری روی بیننده خواهد داشت. طراحی لبخند حاصل تلفیق اجزا صورت و دندان هاست. این اجزا شامل تناسب کلی شکل و پروفایل صورت با لبخند، رنگ پوست صورت، فرم لب‌ها و گونه ها، فرم و طرح لثه ها، شکل، فرم و رنگ دندان ها می باشد. در واقع ترکیب این اجزا یک منحنی ایجاد میکند که به خط لبخند مشهور بوده و باعث ایجاد چهره دلنشین، شاد، زیبا و مثبت خواهد شد.
در اصل اصلاح طرح لبخند درمانی است برای بهبود ظاهر لبخند و داشتن لبخندی زیبا از طریق یک یا چند روش زیبایی.
کاربرد ایمپلنت دندان در اصلاح طرح لبخند
ایمپلنت از سری درمان های بسیار رایج و کارآمد برای درمان دندان هایی است که در ناحیه خط لبخند از دست رفته اند. این درمان می تواند بهترین جایگزین دندان های کشیدنی و یا پر کردن فضای خالی دندان ها باشد. این روش که به کاشت دندان نیز معروف است به وسیله یک فیکسچر (ایمپلنت) در استخوان و یک روکش انجام می شود.
مزایای ایمپلنت دندانی در اصلاح طرح لبخند
- اولین و مهم ترین مزیت ایمپلنت دندانی شباهت بسیار زیاد آن چه در کاربرد و چه در ظاهر به دندان های طبیعی میباشد. تا آنجایی که حتی شاید خود بیمار نیز نتواند تفاوت چندانی با دندان های طبیعی خود قائل شود. و این دندان ها میتوانند بصورت کامل کاربرد یک دندان طبیعی را داشته باشند.
- جنس پایه ایمپلنت دندانی از تیتانیوم بوده و به استخوان فک متصل می شود و سازگاری کامل با بدن را دارد و میتوانید تا اخر عمر با رعایت نکات بهداشتی و توصیه های دندانپزشک خود از آنها بهره ببرید.
- از بین رفتن استخوان فک زمانی اتفاق می افتد که هیچ ریشه دندان (یا ایمپلنت) در استخوان نباشد و درنتیجه باعث تحریک استخوانسازی فک نشود.
در جایی که دندان وجود ندارد، استخوان فک در فضای خالی به دلیل عدم تحریک، از سمت سینوس ها شروع به خراب شدن می شود. اگر در سال اول از دست دادن دندان هیچ کاشتی (ایمپلنتی) انجام نشود، آن قسمت از استخوان 25٪ از حجم خود را از دست می دهد و از دست دادن استخوان در طول سالها ادامه خواهد داشت.
از آنجا که یک ایمپلنت جایگزین ریشه و همچنین دندان می شود و جویدن در حد طبیعی است، تحریک مورد نیاز برای رشد طبیعی استخوان را فراهم می کند.
- از دست دادن دندان میتواند شکل گفتار شما را نیز تحت تاثیر قرار دهد و همچنین پروتز متحرک (دندان مصنوعی) هم در اکثر مواقع به طور کامل گفتار ما را به حالت اولیه بر نمی گرداند. اما ایمپلنت دندان که بیشترین شباهت را به دندان های طبیعی دارد، میتواند نحوه صحیح بیان کلمات را به ما برگرداند.
- فضای خالی دندان از بین رفته می تواند باعث شود دندان های مجاور کج شوند و به سمت آن حرکت کنند. این مسئله دندان ها را از موقعیت درست خود خارج می کند و می تواند روی ترتیب دندان ها، توانایی جویدن و ظاهر دندان ها تأثیر بگذارد. این تداخل میتواند باعث شود که جایگزینی دندان ها بسیار سخت شود. با استفاده از ایمپلنت های دندانی و پر شدن فضای خالی از این مشکل میتوان جلوگیری کرد.
- یکی از بزرگترین ناراحتی هایی که بعد از، از دست دادن دندان هاخواهیم داشت، جویدن و خوردن غذا و مواد خوراکی است. به همین علت شما با استفاده از این روش می توانید دندان های سالم را به خودتان بازگردانید و بتوانید هر گونه غذایی که می خواهید بخورید.
- حتی اگر فضای خالی بی دندانی با بریج یا روکش ثابت بازسازی شود دندانهای مجاور باید تراشیده شود و آسیب غیر قابل برگشتی به این دندانها وارد می شود. و تمییز کردن دنداهای زیر بریج مشکل است و احتمال پوسیدگی این دندانهای پایه در آینده بیشتر است.
- دندانها به پشتیبانی از ساختار صورت و لب‌ها کمک کرده و چهره را جوان نگه می‌دارند. هنگامی که دندانهای خود را از دست می‌دهید این ساختار پشتیبانی کننده عضلات صورت از دست می‌رود بنابراین شکل صورت تغییر میکند و یک سوم پایینی چهره پیرتر میشود. به کمک ایمپلنمت های دندانی از این اتفاق جلوگیری میشود.
- و…
حتما بخوانید: بریج یا ایمپلنت کدام یک را انتخاب کنیم؟
آنالیز و فرایند اصول طراحی لبخند توسط ایمپلنت های دندانی
متخصص پروتز مولفه‌های زیر را به ترتیب در طراحی لبخند ارزیابی میکند:
- آنالیز صورت
- ارتباط فک پایین و بالا با صورت و ارتباط بین خط میانی (میدلاین) پروتزهای ایمپلنت با صورت
- نسبت بین پروتزهای ایمپلنت و لب‌ها
- ارتباط پروتزها با لثه‌ها (بافت نرم)
- نسبت فرم، موقعیت و رنگ نهایی پروتزهای ایمپلنت
نکته
ویژگی‌های صورت و عضلات هر فردی با دیگری متفاوت است. متخصص پروتز این ویژگی‌ها را با ارزیابی چشمی دقیق و آنالیز سه بعدی عکس‌ها بررسی میکند. در این بررسی به شیوه قرار گرفتن پروتز های نهایی بین لب‌ها هنگام خندیدن، لبخند زدن یا صحبت کردن توجه میشود. اصول مشخصی در ارتباط با فرم و تناسب صورت وجود دارد که طرح درمان را مشخص میکند.
سوالات متداول
چه مراقبت هایی بعد از گذاشتن ایمپلنت دندانی لازم است؟
ایمپلنت های دندانی به مراقبتی بیشتر از دندان های معمولی نیاز ندارند، جز اینکه ایمپلنت ها هیچگاه پوسیده نمی شوند و هیچ کدام از مشکلات مربوط به ریشه دندان طبیعی را ندارند. تنها نگرانی واقعی در مورد ایمپلنت ها، بیماری های لثه یا فشار زیاد به ایمپلنت به دلیل عادت هایی نظیر دندان قروچه کردن و فشار دادن دندان ها روی هم است. اجتناب از بیماری های لثه نیازمند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به صورت روزانه در کنار تمیز کردن تخصصی دندان ها هر سه یا چهار ماه یکبار برای حفظ سلامت بافت لثه اطراف ایمپلنت است. در صورت عادت به فشار دادن دندان ها روی هم یا دندان قروچه کردن، برای حفظ ایمپلنت باید از محافظ های شبانه دندان (نایت گارد) استفاده کنید. متخصص دندانپزشک نیز ایمپلنت های شما را به صورت دوره ای برای اطمینان از سلامت، استحکام و دوام طولانی مدت آن ها بررسی می کند.
آیا امکان عدم موفقیت ایمپلنت وجود دارد؟
به طور کل در هر درمانی امکان عدم موفقیت به دلایل متعددی وجود دارد و ایمپلنت دندان نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد. با این حال کاشت ایمپلنت دندانی یکی از موفق ترین درمان های دندانپزشکی می باشد و طبق بررسی ها و تحقیقات صورت گرفته بالای 96 درصد موفقیت آمیز می باشد.
آیا امکان سفید کردن ایمپلنت دندان وجود دارد؟
این نکته را باید در نظر داشته باشید که بلیچینگ دندان هیچ تاثیری بر ایمپلنت ندارد و ایمپلنت دندانی را نمی توان سفید تر کرد. به همین جهت اگر تصمیم برای بلیچینگ دارید، این کار را قبل از ایمپلنت دندانی انجام دهید تا رنگ آن ها با هم یکی باشد. و در صورتی که بعد از انجام ایمپلنت قصد سفید تر کردن دندانهایتان را دارید باید روکش ایمپلنت خود را نزد متخصص دندانپزشک با توجه به میزان تغییر رنگ مد نظرتان تعویض کنید.
پیوند استخوان چه تاثیری بر طول عمر ایمپلنت دندان دارد؟
برخی از افراد تراکم استخوان کافی برای کاشت ایمپلنت دندان را ندارد، بنابراین دندانپزشک متخصص قبل از کاشت ایمپلنت دندان، برای ایجاد تراکم استخوان کافی، پیوند استخوان را انجام می دهد. این پیوند برای ایمپلنت دندان به روش متفاوتی صورت گرفته و با افزایش میزان موفقیت کاشت ایمپلنت دندان، سبب افزایش ماندگاری و طول عمر آن می شود.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
