ايمپلنت هاي دنداني و انواع درمان هاي وابسته به آن

ایمپلنت های دندانی پین هایی هستند که به نام فیکسچر نیز شناخته میشوند. این پین ها  از تیتانیوم خالص سازگار با بافتهای بدن ساخته شده اند. ایمپلنت ها درون استخوان فک به طریق جراحی قرار داده می شوند. در واقع پایه های ایمپلنت شبیه به ریشه های دندان عمل میکنند وپروتز ها روی این پایه ها قرار میگیرند.

طول درمان ایمپلنت دندان

در صورتی که دندان کشیده شود و همزمان کاشت دندان انجام نشود، حداقل به مدت دو ماه فاصله زمانی لازم است تا در محل دندان کشیده شده استخوان تشکیل شود. ایمپلنت می تواند همزمان با کشیدن دندان جایگزین شود. به این روش ایمپلنت فوری می گویند. ایمپلنت فوری شرایط خاص خود را دارد:

• دندان مورد نظر عفونی نباشد
• قطر ریشه دندان و  تعداد ریشه های دندان مذکور
• استخوان موجود در فک بویژه به صورت طولی
• نزدیک بودن یا نبودن ریشه دندان به سینوس

پس از از دست رفتن دندان در صورت عدم جایگزینی سریع، امکان تحلیل استخوان و کاهش توانایی جویدن و کج شدن دندانهای کناری وجود دارد. زمانی که ایمپلنت با تاخیر گذاشته می شود، بهتر است که از پروتز موقت استفاده شود تا فضای خالی را حفظ کند.

امکان کاشت دندان و نوع سیستم مناسب، تنها بوسیله معاینه ای که متخصص پروتز انجام میدهد امکان پذیر است. پزشک برای بررسی شرایط، باید وضعیت فک و استخوانی بیمار را به طور کامل در نظر بگیرد. میزان حجم و دانسیته استخوان فک، تعداد و موقعیت و استحکام دندانهای طبیعی فرد، شرایط لثه، شرایط و تعداد دندانهای فک مقابل از عوامل مهم حین معاینه است.

پروتز ثابت بر پایه ایمپلنت

پروتز ثابت بر پایه ایمپلنت درمانی است که فرد دندانهایی کاملا طبیعی و شبیه به دندان های اصلی خواهد داشت. در واقع در این روش، پس از بررسی وضعیت فکی بیمار و امکان درمان، پایه های ایمپلنت در فک کار گذاشته میشود. سپس پروتز دندانی بر روی پایه ها قرار می گیرد. این پروتزها بر روی پایه های ایمپلنت فیکس شده و قابل جابه جایی و در آوردن نیست .پروتز ثابت، دندان هایی طبیعی و ظاهری زیبا به شما خواهد داد.

ایمپلنت تمام فک

شما ممکن است دندان های خود را به دلایل مختلفی مانند  پوسیدگی، عدم رعایت بهداشت، کهولت سن، ضربات فیزیکی از دست بدهید. برای جایگزینی دندان‌های ازدست‌رفته دندانپزشک راه‌حل‌های متفاوتی را پیشنهاد می‌کند، یکی از آن راه‌ حل‌ها ایمپلنت فول ماوس یا تمام فک است. ایمپلنت فول ماوس یک پل دندانی بر پایه ایمپلنت کاشته شده در فک است  که کاملا ثابت بوده و بدون هیچ حرکتی مانند دندان طبیعی عمل می کند . طرح انجام ایمپلنت کل دهان برای هر فرد متفاوت می باشد. اما برای مثال می توان گفت:

یک فرد بی دندان کامل فقط با هشت ایمپلنت در فک بالا و هشت ایمپلنت در فک پایین می تواند مانند یک فرد جوان از لحاظ زیبایی و کارایی جویدن باشد. در واقع به ازای هر دندان یک ایمپلنت نیاز نیست و با پانزده الی شانزده عدد ایمپلنت می توان بیست و هشت عدد دندان را جایگزین کرد. به عبارتی دیگر، درمان بازسازی کامل دهان به صورت ثابت بر پایه ایمپلنت زندگی دوباره به فرد می بخشد.

یکی از مشکلاتی که افراد بی دندان با آن روبرو هستند، تغییر شکل فک است. چرا که دندانها باعث حفظ استخوان فکین میشوند و با از دست دادن دندانها استخوان فکین دچار تحلیل میشود، از طرفی دندانها مانند پایه هایی عمل میکنن که ارتفاع عمودی یک سوم تحتانی صورت را حفظ میکنند، با از دست رفتن دندانها یا در مواردی سایش شدید آنها(که آن نیز معمولا در پی از دست رفتن دندانهای خلفی یا آسیا رخ میدهد) فک پایین به سمت بالا میچرخد در نتیجه به سمت جلو میاید و نمای کلاس سه ایجاد میکند و همچنین با کاهش ارتفاع در نتیجه چرخش فک به سمت بالا صورت شخص مسن تر از سن خود به نظر میاید. البته دندانها خود علاوه بر اینکه به حفظ استخوان و در نتیجه نمای پرتر صورت کمک میکنند، خود به علت حجمی که اشغال میکنند نیز باعث زیبایی صورت میشوند.

 اوردنچر بر پایه ایمپلنت

در گذشته زمانی که بیماران دندانهای خود را به طور کامل از دست می دادند، چاره ای جز استفاده از دست دندان (دنچرکامل) نداشتند. لق خوردن و عدم کارایی جویدن از مشکلات معمول بود.

بیشترین مشکلی که از طرف بیماران در مورد دنچر، دندان مصنوعی یا دست دندان عنوان می شود، عدم وجود گیر یا به اصطلاح لق خوردن است. که بیشتر در فک پایین اتفاق می افتد. این مشکل تا حدود زیادی با پایه های ایمپلنت حل می شود. در واقع علت اصلی و تاریخچه ابداع ایمپلنت به تلاش برای حل مشکلات بیماران بی دندانی بر می گردد.

اوردنچر بر پایه ایمپلنت یکی دیگر از روش های درمان بی دندانی است. در این روش پس از معاینه دندانپزشک و و بررسی وضعیت فک، پایه های لازم برای ایمپلنت در فک قرار میگیرد. این پایه ها شبیه به مادینگی هستند. سپس دست دندانی که قابلیت قفل شدن در این مادینگی ها را دارد، روی پایه های ایمپلنت قرار می گیرد. میتوان گفت در واقع اوردنچر، ترکیبی از روش ایمپلنت دندان و دست دندان است. دست دندان به تنهایی لق است و به لثه ها و فک در دراز مدت آسیب وارد می کند. اما در این روش، دست دندان بر روی پایه های ایمپلنت به گونه ای فیکس می شود که دندان ها تکان نخواهند خورد و به لثه ها آسیبی وارد نخواهد شد، همچنین استخوان فکین به دلیل پایه های ایمپلنت حفظ خواهد شد. بنابراین فرد با لقی دندان روبه رو نخواهد بود.  و در عین حال میتواند شب ها، دست دندان را از داخل دهان خود خارج کند.

تعداد ایمپلنت لازم برای اوردنچر:

• حداقل تعدادایمپلنت لازم برای اوردنچر فک پایین دو عدد و حداکثر چهار عدد می باشد.
• حداقل تعدادایمپلنت لازم برای اوردنچر فک بالا چهار عدد می باشد.
• تعداد ایمپلنتهای لازم را میزان استخوان باقیمانده و میزان تحلیل استخوان مشخص می کند.
• هرچه تحلیل استخوان بیشتر باشد، تعداد ایمپلنت بیشتری مورد نیاز خواهد بود.
• هر چه تعداد ایمپلنتها بیشتر باشد گیر پروتز نهایی بیشتر خواهد بود.
• یکی از عوامل تعیین کننده تعداد ایمپلنتها وضعیت فک مقابل یعنی با دندانی و یا بی دندانی فک مقابل است.

مزایای اوردنچر بر پایه ایمپلنت:

یکی دیگر از مزایای پایه های ایمپلنت جلوگیری از تحلیل پیشرونده استخوان است. این مشکل در اثر از دست دادن دندان به وجود می آید. همان طور که می دانید، استخوان در بر گیرنده دندان با از دست رفتن دندانها به تدریج دچار تحلیل می شود. و به همین علت است که توصیه می شود، در اسرع وقت بعد از دست دادن دندان، با ایمپلنت جایگزین شود. از جمله مزایای اوردنچر بر پایه ایمپلنت میتوان به این موارد اشاره کرد:

• در اوردنچر بر پایه ایمپلنت، دست دندان به صورت دگمه فشاری روی ساختارهای ایمپلنت می نشیند و به این ترتیب ثبات و گیر دست دندان بهبود میابد.
• اوردنچر بر پایه ایمپلنت هم برای فک بالا و هم برای فک پایین قابل استفاده است.
• با اوردنچر برپایه ایمپلنت تغذیه بیمار و در نتیجه سطح زندگی او بهبود میابد.

بریج بر پایه ایمپلنت چیست؟

بریج یا پل دندان یک روش درمانی و زیبایی می‌ باشد که جای خالی دندان از دست رفته را پر می‌ کند. همان‌ طور که از نام بریج مشخص است، ساختار آن شبیه به یک پل می‌ باشد. به این صورت که روی دو دندان کناری روکشی قرار می‌ گیرد و یک پایه نیز بین آن‌ ها است که جای خالی را پر می‌ کند.

در صورتی که چند دندان متوالی خود را از دست داده باشید، یکی از روش‌های جایگزینی دندان‌های از دست رفته بریج بر پایه ایمپلنت است که می‌تواند عملکرد و زیبایی را به لبخند و دهان شما بازگرداند. بریج بر پایه ایمپلنت مانند بریج دندان معمولی نوعی ترمیم دندانی است که اختصاصی برای بیمار ساخته می‌شود تا جای خالی دندان‌ها را پر کند. بریج بر پایه ایمپلنت بر خلاف بریج معمولی به دندان‌های طبیعی وصل نمی‌شود بلکه به جای آن به پایه‌ های ایمپلنت متصل می‌شود. ایمپلنت دندان طی یک عمل جراحی در داخل استخوان فک جایگذاری می‌شود.

بیشتر بخوانید: بریج یا ایمپلنت کدام یک را انتخاب کنیم؟

شرایط لازم برای بریج بر پایه ایمپلنت چیست؟

بریج بر پایه ایمپلنت در شرایطی توصیه می‌شود که دو یا چند دندان خود را از دست داده ‌اید و میخواهید جای خالی آنها را پر کنید یا به علت آسیب ‌دیدگی شدید دندانها باید آنها را جایگزین نمایید. دندانپزشک پیش از هر تصمیم، ابتدا وضعیت دندان‌ها و استخوان فک را بررسی می‌کند تا مطمئن شود می‌توانید از این روش بازسازی استفاده کنید.

برای کاشت ایمپلنت دندان، باید تراکم و حجم استخوان فک برای پشتیبانی از ایمپلنت کافی باشد. در غیر این صورت نمی‌توانید ایمپلنت بکارید بلکه باید ابتدا عمل پیوند استخوان انجام دهید تا استخوان فک تقویت شده و حجم آن افزایش پیدا کند. به این ترتیب پایه و فونداسیون محکمی برای پشتیبانی از ایمپلنت ایجاد می‌شود. در بسیاری از شرایط علت تحلیل رفتن استخوان، خالی ماندن جای دندان به مدت طولانی است. چرا که از زمانی که دندان کشیده شده و یا می‌افتد، استخوان فک شروع به تحلیل رفتن می‌کند. کاشت ایمپلنت دندان از تحلیل رفتن استخوان پیشگیری می‌نماید. در مواردی که استخوان به شدت تخریب شده باشد دندانپزشک نوع دیگری از روش بازسازی را به شما توصیه کند.

ساب‌پریوستئال ایمپلنت ها

ساب‌پریوستئال ایمپلنت ها نوعی از ایمپلنت‌های دندانی محسوب می‌شوند که بر خلاف ایمپلنت‌های دندانی معمول (اندوستال) بجای قرارگرفتن در داخل استخوان فک به وسیله فریمی بر روی استخوان فک و زیر لثه قرار میگیرند. این پروتز‌ها توسط پیچ‌های کوچکی در نقاط مختلف فک کاشته شده و به مرور زمان و از طریق استخوان سازی در اطراف و روی فریم کاملا مستحکم می‌شوند.

غالبا در مورد بیمارانی که به دلیل تحلیل شدید استخوانی فک یا موارد دیگر امکان استفاده از ایمپلنت‌های رایج داخل استخوانی وجود ندارد استفاده از این نوع پروتز توسط دندانپزشک تجویز می‌شود.

روند درمان:

به منظور ساخت این پلیت، ابتدا دندانپزشک از فکین قالب گیری می کند و نوعی پروتز جهت تعیین کردن محل قرارگیری دندان ها می سازد و با استفاده از فن آوری های پیشرفته مانند رادیوگرافی و اسکنسه بعدی  اطلاعات بیشتری از شکل فک به دست می آورد. از این اطلاعات برای ساخت ایمپلنت ساب‌پریوستئال که برای بیمار مناسب باشد استفاده می شود.

در مرحله بعدی که جراحی می باشد، لثه برش داده می شود و ایمپلنت روی استخوان قرار می گیرد. پس از آن لثه به جای خود بازگردانده می شود و بخیه می گردد. پس از اتمام دوره بهبودی اباتمنت های تیتانیومی از روی لثه به خوبی دیده می شوند. دوره بهبودی حدود سه الی شش ماه طول می کشد. در این مدت استخوان باقی مانده خود را به پلیت تیتانیومی وصل می کند و آن را به طور دائم نگه می دارد.

ساب‌پریوستئال ایمپلنت ها را می توان برای پوشش یک ناحیه خاص در دهان یا برای کل فک استفاده کرد. اتصال این پلیت به استخوان باقی مانده پایه ای دائمی برای پروتزهایی کاملا شبیه دندان فراهم می کند. این روش برای افرادی مناسب است که دارای تراکم ضعیف استخوانی هستند و امکان قرارگیری تحت جراحی پیوند استخوان را ندارند.

مراقبت های پس از ایمپلنت دندان

اما پس از اینکه ایمپلنت دندان کار گذاشته شد، چگونه میتوان از آن مراقبت کرد؟ آیا ایملپنت نیاز به مراقبت خاصی دارد یا شبیه به دندان های معمولی عمل میکند؟ برای پاسخ به این سوال لازم است درباره موارد زیر بیشتر بدانید:

پوسیدگی ایمپلنت دندان

ایمپلنت پوسیده نمی شود  چون از جنس فلز است. ولی به این معنا نیست که خراب هم نمیشود. ایمپلنت هم حداقل به اندازه دندان بلکه بیشتر نیاز به رعایت بهداشت و رسیدگی دارد. نخ دندان مخصوص superfloss، مسواک بین دندانیproximobrush، و واتر جت همگی علاوه بر مسواک و نخ دندان معمولی در ایمپلنت کاربرد دارند. ایمپلنت در اثر عدم رعایت بهداشت دچار التهاب لثه، عفونت استخوان و تحلیل استخوان می شود. در نتیجه بسیار مهم است که رعایت بهداشت دقیق انجام شود.

جرم گیری ایمپلنت دندان

هر آنچه که داخل دهان قرار گیرد به علت بزاق، مواد غذایی و پلاک موجود در دهان جرم میگیرد. به همین علت دندان کاشته شده نیز مانند دندان طبیعی نیاز به مراجعات دوره ای جهت چک آپ و جرمگیری دارد.

سوالات متداول

آیا کاشت ایمپلنت نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد؟

خیر، کاشت ایمپلنت به جز موارد اندک یک جراحی سرپایی در مطب دندانپزشکی است.

آیا امکان اتصال دندان طبیعی به ایمپلنت (بریج) وجود دارد؟

قطعا خیر. امکان اتصال دندان طبیعی به ایمپلنت به علت تفاوت های ساختاری این دو به هیچ وجه وجود ندارد. در اوایل ابداع ایمپلنت ها چنین کاری انجام میشد. اما دندانپزشکان متوجه شدند که با این عمل هم ایمپلنت و هم دندان به مخاطره میافتند. به این ترتیب که به طور مثال اگر یک فضای بی دندانی به اندازه دو دندان داریم، قطعا باید دو ایمپلنت کاشته شود. و امکان این وجود ندارد که یک ایمپلنت گذاشته شود و فضای بی دندانی بین ایمپلنت و دندان توسط بریج (اتصال این دو بهم) پر شود.

جهت کاشت دندان باید به چه پزشکی مراجعه کنید؟

درمان کاشت ایمپلنت دندان بهتر است توسط تیم پزشکی شامل متخصص جراحی و متخصص پروتز انجام شود. زیرا کاشت دندان شامل دو مرحله درمانی کاشت ایمپلنت در استخوان فک و گذاشتن پروتز روی ایمپلنت کاشته شده، بعد از گذشت چند ماه است. در نتیجه مرحله اول کاشت به دلیل وجود ریزه کاریهای متعدد بسیار اهمیت دارد. این موارد عبارتند از:

• محل ایمپلنت در استخوان
• نحوه قرار گیری ایمپلنت نسبت به دندانهای مجاور
• دندانهای فک مقابل
• جهت و زاویه قرارگیری در استخوان
• محل قرارگیری ایمپلنت نسبت به ارگانهای مهم در هر دو فک از جمله کانال عصبی و سینوسها

همه این موارد صد در صد در نتیجه نهایی تاثیر دارند. بنابراین لازم است موارد گفته شده، توسط یک فرد متخصص جراحی انجام شود. مرحله دوم که پروتز نامیده می شود نیز، در واقع حاصل نهایی صبر و زحمت چندین ماهه تا رسیدن به این مرحله است. در این مرحله دندان ها در دهان نمایان میشوند.

چه مدت بعد از کشیده شدن دندان برای جایگزینی با ایمپلنت وقت داریم؟

تا حدود شش ماه بعد بهترین زمان جایگزینی است. زیرا در صورت طولانی شدن زمان پس از کشیدن دندان، دندانهای اطراف و مقابل به سمت ناحیه بی دندانی حرکت میکنند. و نظم دندانها بهم می خورد. در ضمن استخوان ناحیه که بستر کاشت  است، به دلیل از دست رفتن دندان شروع به تحلیل میکند.

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران