تحلیل استخوان فک (Bone Loss in Jaw) به شرایطی اطلاق می شود که تراکم استخوان فک کاهش یافته و استخوان فک دچار پوکی شده باشد، در چنین حالتی استخوان فک استحکام و کارایی خودش را از دست داده و علاوه بر ایجاد آسیب برای عملکرد دندان ها، بافت لثه را نیز مستعد عفونت و بیماری می کند. در مقاله پیش رو، دکتر مهناز ارشد، یکی از بهترین متخصص های حوزه دندانپزشکی، اطلاعات جامعی را در زمینه ایمپلنت های ساب پریوستئال در اختیار شما قرار میدهد.
تحلیل استخوان فک یکی از جدی ترین بیماری های دهان و دندان محسوب می شود که باید با داشتن اطلاعات کافی پیرامون این بیماری، مثل دانستن تعریف دقیق، مهم ترین دلایل بروز، انواع مختلف آن، عوارض و علائم تحلیل استخوان فک و …. بتوانید به درستی از تحلیل رفتن استخوان فک تان پیشگیری کنید و یا در صورت درگیر شدن با این عارضه بدون نگرانی برای درمان اقدام کنید، در ادامه تمامی اطلاعات پیرامون این بیماری عنوان شده است با ما همراه باشید.
روند تحلیل استخوان فک چگونه است؟
برای درک علت تحلیل استخوان فک، نیاز به یک فهم مختصر از رشد استخوان ها داریم. استخوان ها با وجود ساختار جامدی که دارند، به صورت مداوم در سطح سلولی در حال رشد و تجزیه هستند. سلول هایی که رشد استخوان را ایجاد می کنند، به نام استئوبلاست شناخته می شوند، و برخلاف آن ها، سلول هایی که استخوان را تجزیه می کنند به استئوکلاست معروف هستند.
کلیک کنید: ایمپلنت دندانی و مصرف بیسفسفونات ها
برای تولید استئوبلاست ها در بدن، نیاز به محرک های فیزیکی در استخوان است. وقتی یک دندان از دست می رود، دیگر فشارهای مربوط به جویدن یا گاز گرفتن برای تحریک استخوان اعمال نمی شود. بنابراین، عدم تحریک به افزایش تولید استئوکلاست ها منجر می شود و در نهایت باعث تخریب و تجزیه استخوان فک زیر دندان از دست رفته می شود. استئوبلاست ها همچنان به تولید استخوان جدید ادامه می دهند، اما سرعت این فرآیند بسیار آهسته تر و کند تر از فرآیند تجزیه استخوان توسط استئوکلاست ها است.
این روند آرام تولید استخوان جدید باعث می شود که استخوان ها به مرور زمان کم تر و کوچک تر شوند. اغلب پس از ۱۸ ماه، تجزیه استخوان فک، زیر دندان شروع می شود، البته سرعت روند تجزیه استخوان فک در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد و برخی ممکن است با سرعت بیشتری نسبت به دیگران به این مشکل دچار شوند.
علت تحلیل رفتن استخوان فک
تحلیل استخوان فک تحت تاثیر عوامل مختلفی ایجاد می شود، مهم ترین دلایل ایجاد این بیماری به عدم درمان سریع بی دندانی، بیماری های دندان و لثه، پوکی استخوان و …. مربوط می شود، تشخیص دقیق علت ایجاد بیماری به عهده متخصص دندانپزشک است. در ادامه به رایج ترین دلایل تحلیل رفتن استخوان فک اشاره می کنیم.
10 علل مهم تحلیل استخوان فک
- از دست دادن یک یا چند دندان
- تحلیل لثه
- عفونت لثه
- پوسیدگی دندان
- عفونت دندان
- عفونت ایمپلنت
- پوکی استخوان
- دندان مصنوعی
- تراز نبودن دندان ها
- تومور
علائم تحلیل استخوان فک
تحلیل رفتن استخوان فک، به صورت نا محسوس بوده و اصولا بیمار بعد از پیشرفت مشکل متوجه این بیماری می شود به همین دلیل پیشنهاد می شود به صورت منظم برای چکاپ دندان ها به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید.
کلیک کنید: درمان ایمپلنت یک روزه به روش کاملا دیجیتال
۱0 علامت مهم تحلیل استخوان فک
- رنگ قرمز روشن، قرمز تیره یا صورتی روشن لثه
- درد و تورم لثه ها همراه خونریزی
- لقی و حساسیت دندان ها
- مشکل در جویدن و تکلم
- درد ناحیه سر، فک و صورت
- چین و چروک اطراف دهان
- سنگینی و درد فک بالا و پایین
- بوی بد دهان
- جا به جایی دندان ها
- فرو رفتن لب ها به سمت داخل
تحلیل استخوان فک چه مشکلاتی برای بیمار ایجاد می کند؟
تحلیل استخوان فک نوعی پوکی استخوان نیز به حساب می آید. استخوان فک که از لثه و همچنین پایدار باقی ماندن دندان ها در فک حمایت می کند، سلامت دهان و دندان شما را تضمین می کند. در صورتی که استخوان فک تحلیل رود مشکلات متعددی از جمله مشکل هنگام جویدن و خوردن غذا، لق شدن و افتادن دندان ها و همچنین بیماری های متعدد لثه و غیره برای شما ایجاد خواهد شد.
یکی از شروط موفقیت ایمپلنت دندان کافی بودن تراکم استخوان فک است که از آن حمایت می کند. اگر بیمار دچار تحلیل استخوان فک شده باشد می تواند تاثیر قابل توجهی روی عدم موفقیت ایمپلنت دندان داشته باشند. بنابراین اگر دچار تحلیل استخوان شده اید بهتر است هرچه زود تر به متخصص دندانپزشک خود مراجعه کرده و اقدام به درمان آن کنید.
عوارض تحلیل و از دست رفتن استخوان فک چیست؟
از دست دادن استخوان فک می تواند عوارض جدی برای سلامت دهان و دندان ها و همچنین برای ظاهر و کیفیت زندگی فرد ایجاد کند. برخی از اصلی ترین عوارض از دست دادن استخوان فک عبارت اند از:
کلیک کنید: چه کسانی امکان ایمپلنت کردن دندان را ندارند؟
ضعف و ناهنجاری ساختار فک ها
با تحلیل استخوان فک، فکین کم تر از قبل محکم و استوار هستند، که این موضوع می تواند به کاهش قابل توجهی در عملکرد معمولی آن ها منجر شود. و ممکن است باعث نا توانی در جویدن غذا، سهولت در گفتار، مشکلات هضم غذا و کاهش کیفیت زندگی شود.
اختلال در تراز دندان ها
وقتی استخوان فک به مرور زمان تخریب می شود، ممکن است دندان ها شروع به جا به جایی و تغییر موقعیت کنند.
تغییر در شکل چهره فرد
تحلیل استخوان فک می تواند باعث تغییر در شکل چهره فرد بیمار شود، به خصوص در منطقه هایی که استخوان فک دارای حجم کم تری هستند. این موضوع ممکن است منجر به افتادگی صورت، چین و چروک پوست و ظاهر نا مناسب شود.
عدم توانایی در استفاده از پروتزهای دندانی
وقتی استخوان فک تخریب می شود، اندازه و شکل مناسبی برای نصب پروتز های دندانی فراهم نیست. این موضوع می تواند باعث کاهش استحکام و کارآیی پروتز های دندانی شود و ممکن است برای فرد ایجاد مشکلات در خوردن و حرکت دهانی کند. به طور کلی، از دست دادن استخوان فک می تواند به طور جدی به سلامت دهان دندان ها و همه اجزای بدن آسیب برساند، بنابراین حفظ سلامت استخوان فک و اقدامات پیشگیرانه می تواند بسیار اهمیت داشته باشد.
چرا در صورتی که به تحلیل استخوان فک دچار باشیم نمی توانیم ایمپلنت دندان انجام دهیم؟
برای کاشت ایمپلنت با درصد موفقیت بالا باید استخوان کافی در محلی که قرار است پایه ایمپلنت قرار بگیرد، وجود داشته باشد تا بتوان فرآیند ایجاد حفره ی مناسب در استخوان و کاشت ایمپلنت را به طور کامل انجام داد.
دلیل اصلی که ایمپلنت های دندانی می توانند به مدت طولانی و تقریباً دائمی در دهان شما باقی بمانند، جوش خوردن آن ها با استخوان فک می باشد. بنابراین اگر دچار تحلیل استخوان شده باشید امکان کاشت ایمپلنت در استخوان فک شما وجود ندارد البته راه حل هایی مانند پیوند استخوان در این شرایط می تواند به شما کمک کند.
چگونه می توان از تحلیل فعال استخوان فک جلوگیری کرد؟
در بیشتر موارد از دست رفتن استخوان فک در نتیجه پریودنتیت یا بیماری های لثه اتفاق می افتد. این فرآیند اغلب هنگامی اتفاق می افتد که پلاک، باکتری و سایر تحریک کننده های التهابی در بافت لثه و فاصله بین لثه و دندان تجمع پیدا می کنند. اگر اقدامات بهداشتی دهان و دندان به صورت نا منظم انجام شود، دهان شما در حالت التهاب مداوم خواهد بود و باعث از بین رفتن استخوان فک می شود.
کلیک کنید: همه چیز درباره لمینیت دندان
نقش سیستم ایمنی بدن در تحلیل فعال استخوان
در مواردی که بیمار دارای دندان و لثه آسیب دیده می باشد، سیستم ایمنی بدن بیش از حد فعال می شود و به باکتری های بیماری زا در دهان حمله می کند. وقتی سیستم ایمنی بدن این حمله را آغاز می کند ، مواد و آنزیم های مخربی تولید می کند که باعث فرسایش و حل شدن استخوان فک می شود.
در نتیجه فعالیت غیرعادی توسط سیستم ایمنی بدن، از دست دادن استخوان اتفاق می افتد. به طور کلی، تمام تلاش شما برای جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان دندان شامل مسواک زدن دندان های شما 2 بار در روز و سپس استفاده از نخ دندان می باشد.
روش های درمان تحلیل استخوان فک
پیوند استخوان فک
پیوند استخوان فک، برای بازسازی قسمتی از استخوان فک که دچار تحلیل رفتگی شده است، صورت می گیرد. پیوند استخوان، به جهت افزایش تراکم و ارتقا کیفیت استخوان فک مورد استفاده قرار می گیرد.
در واقع نقش اصلی پیوند استخوان برای افزایش طول و عرض استخوان، بهبود رشد آن و همچنین جایگزین شدن با قسمت های از دست رفته است. پس از پیوند استخوان، با بهبود روند گردش خون به استخوان، رشد آن تحریک می شود و بعد از پیوند کامل توسط ایمپلنت های دندانی، دندان های بیمار بازسازی می شوند.
پیوند استخوان فک چگونه انجام می شود؟
جراحی پیوند استخوان فک به روش های مختلفی انجام می شود اما در تمامی روش ها متخصص دندانپزشک بعد از تزریق بی حسی و تاثیر کامل دارو بر استخوان فک، روی لثه به میزانی که بافت استخوان به صورت کامل دیده شود برش ایجاد می کند و در قدم بعدی پس از ضد عفونی کامل ناحیه فضای خالی را با مواد پیوند استخوان پر می کند و بعد از گذاشتن غشا لثه بخیه زده می شود، مواد پیوند استخوانی انواع مختلفی دارند که برای هر بیماری مختص به شرایط خودش مواد پیوند استخوان تهیه می شود.
۴ نوع مواد پیوند استخوان فک
- اتو گرافت: استخوان گرفته شده از بدن بیمار
- آلو گرافت: استخوان گرفته شده از بدن اهدا شده
- زنو گرافت: استخوان گرفته شده از بافت حیوانی
- آلو پلاستیک: استخوان با پیوند کاملا مصنوعی
در روش اتو گرافت، پیوند استخوان از کدام ناحیه بدن رایج تر است؟
معمولاً پیوند استخوان از لگن به فک رایج ترین نوع پیوند استخوان فک است، چون امکان برداشت مقدار قابل توجهی از استخوان مناسب در این ناحیه وجود دارد. علاوه بر آن استخوان لگن پس از پیوند دوباره رشد خواهد کرد و بیمار در صورت برداشت مقداری از استخوان دچار مشکل نخواهد شد.
کلیک کنید: کامپوزیت دندان چگونه انجام میشود؟
گاهی اوقات ممکن است نیاز به پیوند استخوان آن قدر زیاد و گسترده باشد که نیاز به پیوند از هر دو طرف ران وجود داشته باشد. در این صورت نیاز است که بیمار یک شب در بیمارستان بستری شود و احتمال احساس درد هم در او وجود دارد.
ساب پریوستئال ایمپلنت ها
ایمپلنت های ساب پریوستئال نوعی از ایمپلنت های دندانی محسوب می شوند که بر خلاف ایمپلنت های دندانی معمول (اندوستال) به جای قرارگرفتن در داخل استخوان فک به وسیله فریمی بر روی استخوان فک و زیر لثه قرار می گیرند. این پروتز‌ها توسط پیچ های کوچکی در نقاط مختلف فک کاشته شده و به مرور زمان و از طریق استخوان سازی در اطراف و روی فریم کاملا مستحکم می شوند.
ایمپلنت های ساب پریوستئال پلیت هایی از جنس تیتانیوم مرغوب هستند که استخوان فک و همین طور ایمپلنت های رو باز سازی می کنند، این پلیت ها با توجه به شرایط فک و دهان هر فرد به طور اختصاصی برای اون فرد با استفاده از عکس برداری های مخصوص و پرینت سه بعدی ساخته می شوند.
این تکنولوژی جدید به ما این امکان رو می دهد که بدون روش های روتین قدیمی مثل قالب گیری فقط با اسکن پلیت روکش های موقت و دائم بیمارمون ساخته شوند و بعد از قرار گیری پلیت بیمار بدون هیچگونه مشکلی به زندگی روتن خود ادامه دهد.
کلیک کنید: آیا جرم گیری باعث خرابی دندان می شود؟
مراحل درمان ایمپلنت ساب پریوستئال
- بعد از معاینات اولیه و تشخیص متخصصین، پروتزی جهت تعیین محل قرار گیری اباتمنت ایمپلنت ها توسط متخصص پروتز ساخته می شود ️با کمک اسکن های ۳ بعدی مخصوص و طراحی توسط متخصص پروتز مراحل ساخت آغاز می شود.
- پس از ساخت، ایمپلنت های ساب پریوستئال توسط جراح، در اتاق عمل داخل فک بیمار کار گذاشته می شود.
- پس از گذشت ۳ الی 6ماه ماه پیوند پلیت با فک بیمار به صورت کامل انجام می شود.
- با در دست داشتن اسکن های مخصوصی که از قبل از پلیت تهیه شده، پروتز بیمار به صورت کاملا دیجیتال ساخته و به بیمار تحویل داده می شود. همین طور در صورت تمایل بیمار می توان پروتز های موقت هم به صورت دیجیتال قبل از جراحی ساخته شده و بعد از عمل پیوند در اتاق عمل داخل دهان بیمار جای داد.
ویژگی ها و قابلیت های ایمپلنت های تیتانیومی ساب پریوستئال چیست؟
ایمپلنت ساب پریوستئال قدیمی که از جنس آلیاژهای کروم – کبالت بودند به دلیل التهاب شدید و تثبیت نا مناسب نتایج مطلوبی را به همراه نداشتند اما ایمپلنت ساب پریوستئال ساخته شده از تیتانیوم به علت خاصیت زیست سازگاری و بافت دوست تر بودن تیتانیوم، نتایج رضایت بخش تر و موفقیت آمیزتری را به همراه دارد. از آن جایی که ایمپلنت های ساب پریوستئال به عنوان راهکاری برای بازیابی دندان ها و فک بیمار ارائه می شوند، باید قادر به مقاومت در برابر نیروهای جویدن باشند.
پس لازم است که تجزیه و تحلیل های لازم برای ارزیابی استحکام ایمپلنت و مقاومت آن در برابر خستگی انجام شود. این تجزیه و تحلیل نشان داده است که این ایمپلنت ها به راحتی می تواند بار اکلوزال را تحمل کنند. بنابراین ایمپلنت های ساب پریوستئال راهکار درمانی موثری برای انسداد نقایص بزرگ فک و بازسازی فک هایی با تحلیل های شدید استخوانی محسوب می شوند که در مورد آنها روش های بازسازی معمول برای بازیابی دندان ها و استخوان فک کارآیی چندانی ندارند.
سوالات متداول
کدام روش درمانی ایمپلنت بهتر است؟
تنها راه تعیین بهترین گزینه ایمپلنت های دندانی مراجعه به متخصص دندانپزشک است. در این جلسه، شرایط خاص و ویژه شما مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا اطمینان حاصل شود شما گزینه مناسبی برای کاشت ایمپلنت های دندانی هستید و یا خیر. برخی بیماران به واسطه برخی مشکلات مانند تحلیل یا پوکی استخوان ممکن است گزینه مناسبی برای ایمپلنت های دندانی نباشند، یا ممکن است از دیگر انواع ایمپلنت مانند ایمپلنت های ساب پریوستئال برای آن ها استفاده شود.
آیا برای ایمپلنت دندان، پیوند استخوان الزامی است؟
در صورتی که بیمار تراکم کافی استخوان نداشته باشد، در این صورت اگر پیوند استخوان انجام نشود، احتمال از بین رفتن ایمپلنت دندان وجود دارد.
چطور از تحلیل استخوان فک پیشگیری کنیم؟
کافی است که حوصله کنید و تغییرات کوچکی در سبک زندگی تان اعمال کنید، انجام اقدامات ساده ای مثل استفاده از مسواک و نخ دندان، شست و شوی دهان با دهانشویه، پرهیز از مصرف دخانیات، داشتن رژیم غذایی سالم، مراجعات منظم به متخصص دندانپزشک جهت چکاپ و …. ریسک مبتلا شدن شما به تحلیل استخوان فک را بیش از ۹۰% کاهش می دهد.
کدام نوع پیوند استخوان فک مناسب تر است؟
تشخیص نوع پیوند استخوان فک برای هر درمانی مربوط به متخصص دندانپزشک است. یکی از پیوند هایی که بسیار خوب شناخته شده، اتو گرفت است، اما خطرات و ریسک های خود را به همراه دارد. امروزه پودرهای استخوانی کاربرد بیشتری دارند، به همین جهت آلوپلاست بسیار شایع تر است و در افرادی که تحلیل استخوان شدید دارند و در بعضی موارد حتی قسمتی از فک خود را از دست داده اند ایمپلنت های ساب پریوستئال تجویز می شود.
آیا پیوند استخوان دندان می تواند شکست بخورد؟
پیوند استخوان فک، نرخ موفقیت قابل توجه و بالایی دارد. با این حال، مانند هر روش دیگری، احتمال شکست و عدم موفقیت وجود دارد، به ویژه در میان افرادی که سیگاری هستند یا شرایط پزشکی خاصی دارند. علائم شکست پیوند استخوان دندان عبارت اند از:
- درد یا تورمی که بعد از هفته اول، رو به بهبودی نمی رود و حتی بد تر هم می شود.
- عفونت و چرک کردن محل پیوند استخوان.
- تحلیل رفتن لثه
- بهبود پیدا نکردن حجم استخوان فک.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
