این افتخار رو دارم که برای اولین بار در ایران میتوانم لبخند دوباره رو به بیمارانی که به علت ضربه، تروما، تومور بدخیم و یا خوش خیم، از دست رفتن استخوان فکی، پوکی استخوان و… امکان جایگزینی دندان توسط ایمپلنت های معمولی رو ندارند برگردانم. با پیشرفت علم دندانپزشکی ما میتوانیم استخوان فک ناحیه ی از دست رفته و همزمان دندان های از دست رفته ی فرد رو جایگزین کنیم و لبخند دوباره رو به این عزیزان بازگردانیم.
سابپریوستئال ایمپلنت ها
ایمپلنت های سابپریوستئال نوعی از ایمپلنت‌های دندانی محسوب می‌شوند که بر خلاف ایمپلنت‌های دندانی معمول (اندوستال) بجای قرارگرفتن در داخل استخوان فک به وسیله فریمی بر روی استخوان فک و زیر لثه قرار میگیرند. این پروتز‌ها توسط پیچ‌های کوچکی در نقاط مختلف فک کاشته شده و به مرور زمان و از طریق استخوان سازی در اطراف و روی فریم کاملا مستحکم می‌شوند. با استفاده از تکنولوژی جدیدی که در دست داریم می توانیم به بیمارانی که دچار تحلیل شدید استخوانی شده اند در اثر نواقص فکی، تومور، ضربه و یا تروما و… و نمی توانند از ایمپلنت های معمول استفاده کنند این نوید رو بدهیم که آنان هم می توانند از زیبایی دوباره لبخندشان و قدرت جویدن بهره مند شوند.
ایمپلنت های SPI پلیت هایی از جنس تیتانیوم مرغوب هستند که استخوان فک و همینطور ایمپلنت های ما رو باز سازی می کنند، این پلیت ها با توجه به شرایط فک و دهان هر فرد به طور اختصاصی برای اون فرد با استفاده از عکس برداری های مخصوص و پرینت سه بعدی ساخته می شوند.
این تکنولوژی جدید به ما این امکان رو میدهد که بدون روش های روتین قدیمی مثل قالب گیری فقط با اسکن پلیت روکش های موقت و دائم بیمارمون ساخته شود و بعد از قرار گیری پلیت بیمار بدون هیچگونه مشکلی به زندگی روتن خود ادامه دهد.
معرفی ایمپلنت های سابپریوستئال SPI
ایمپلنت‌های ساب پریوستئال اولین بار در اواسط قرن گذشته در سوئد و ایالات متحده معرفی شدند. این پلیت‌ها فیکساتور‌هایی سفارشی بودند که در زیر لایه پریوست قرار گرفته و از طریق تماس با استخوان زیر آن و به کمک پیچ‌های فیکسیشن و غشا مخاطی که بر روی آن قرار میگیرد ثابت می‌شدند. آن‌ها عموما از جنس‌های کبالت کروم و یا آلیاژهای تتیانیوم ساخته می‌شدند و به صورت پلیت‌هایی که با عبور از بافت مخاط در داخل حفره دهان ظاهر می‌شوند طراحی و استفاده می‌شدند.
در آن زمان تولید و استفاده از این نوع ایمپلنت‌ها از نظر فنی کاری دشوار بود چرا که نیاز بود در مرحله اول جراحی شرایط فیزیکی استخوان‌های باقی‌مانده مورد ارزیابی و ثبت قرار گیرد که این جراحی ابتدایی برای بیماران به شدت آزاردهنده بود. پس از آن، در حین جراحیِ جایگذاری، میزان دقت این ایمپلنت‌ها به شدت پایین بود که این مساله ریسک حصول نتایج غیر‌قابل پیش‌بینی را افزایش می‌داد. در حقیقت نیاز به تطابق این ایمپلنت‌ها با استخوان در طول جراحی می‌توانست منجر به طولانی شدن زمان جراحی شود که این مسئله خطربروز عوارض و عفونت را افزایش می‌داد.
ایمپلنت‌های ساب پریوستال برای سال‌ها مورد استفاده قرار گرفتند اما به دلیل مشکل جایگذاری و نرخ عوارض بالا با ایمپلنت‌های درون‌استخوانی (ایمپلنت‌های امروزی) که توسط پروفسور برنمارک در دانشگاه گوتنبرگ معرفی شدند جایگزین شدند. این نوع ایمپلنت بسیاری از مشکلات ایمپلنت‌های سابپریوستئال را حل کرده و به سرعت جای آن را گرفت.
یکی از شرایط مورد نیاز برای کاشت ایمپلنت‌های درون‌استخوانی کمیت و کیفیت کافی استخوان است. در نبود این شرایط سه گزینه در حال حاضر وجود دارد.
گزینه اول استفاده از مواد بازسازی به وسیله روش‌هایی است که با عناوینی همچون پیوند و آگمنت استخوانی باز و بسته، احیا هدایت‌شده استخوان (از جمله استفاده از مش‌های بازسازی استخوان تحلیل رفته) با استفاده از مواد غیر‌جذبی و یا ممبران‌های جذبی، تکنیک ریج اسپلیت، استخوان‌سازی کششی (دیسترکشن استخوانی) و یا آگمنت سینوس (سینوس لیفت) شناخته می‌شوند. مساله موجود در استفاده از این روش‌ها مدت زمان طولانی درمان، و امکان بروز عوارض حین و پس از جراحی به دلیل پیچیدگی پروسه درمان است. به علاوه هزینه مالی زیادی برای بیمار به همراه دارد.
روش دوم استفاده از ایمپلنت‌های درون استخوانی در مکان‌های نا‌مطلوب از نظر آناتومیک، بدون استفاده از روش‌های احیا استخوان است. از جمله استفاده از ایمپلنت‌های کوتاه (شورت ایمپلنت)، ایمپلنت زاویه دار (تیلتد ایمپلنت)، ایمپلنت زایگوماتیک از جمله این ایمپلنت‌ها هستند که البته در عمل کمتر مورد استفاده قرار میگیرند.
و در روش سوم در مورد برخی بیمارانی که دچار تحلیل شدید استخوانی شده‌اند و تمایلی به استاده از روش‌های بازسازی و احیا استخوانی ندارند، فناوری‌های مدرن دیجیتال روشی قابل اتکا و تایید شده ارائه می‌دهند. در این روش شرایط ساخت ایمپلنت‌های سابپریوستئال شخصی‌سازی شده که در تطابق با مورفولوژی ناحیه مورد نظر و آناتومی بیمار باشند امکان پذیر است. این روش به صورت خاص در مورد افراد مسن و یا کسانی که در اثر سوانح ، عمل های براشت تومور ، تحلیل شدید استخوانی ، ناهنجاری های هنگام تولد و بیماری های مفصل فکی استخوان فکی خود را از دست داده اند و نیاز به درمانی خاص دارند و شرایط انتخاب روند درمانی طولانی و پیچیده جراحی‌های احیا و بازسازی استخوان را ندارند کاربرد بیشتری دارد.
هدف این مطالعه نشان دادن کاربرد درمانی ایمپلنت های پرینت سه‌بعدی شخصی‌سازی‌شده سابپریوستئال تیتانیومی، برای جایگذاری پروتز دندانی ثابت در بیماران است.
بیماران توسط ایمپلنت های سابپریوستئال شخصی‌سازی شده که بر اساس تصاویر CBCT طراحی و از جنس تیتانیوم به روش ساخت افزایشی یا پرینت سه‌بعدی ساخته شده بودند تحت درمان قرار گرفتند. نتایج مورد ارزیابی عبارتند از ثبات و قرارگیری مناسب ایمپلنت ها در محل مورد نظر، مدت زمان جراحی و مداخله، عمرایمپلنت، پروتزو عوارض کوتاه و بلندمدت. همه بیماران به مدت یک سال پس از جراحی فالو شدند.
طراحی پروتز
اطلاعات دایکام به دست آمده از تصاویر CBCT استخراج شده به کمک متخصص پروتز و از طریق نرم‌افزار‌های تخصصی مهندسی پزشکی، آناتومی استخوان باقی‌مانده بیمار به صورت سه‌بعدی بازسازی شد. فایل نهایی در قالب فرمت STL ذخیره گردید. در این مرحله با دقت و در نظر گرفتن موارد مختلف ( از جمله محل عصب الوئول تحتانی) محل قرارگیری سازه پروتز و ایمپلنت ها بر روی استخوان و شرایط استخوان کورتیکال ارزیابی شد و بهترین محل قرارگیری پیچ‌های فیکسیشن پروتز انتخاب شد.
فایل STL مدل نهایی به نرم افزار دیگری منتقل شد تا برای اصلاح لبه‌ها و کنترل کیفی نهایی و تنظیمات نهایی آماده شود. در انتها فایل نهایی بعد از تایید متخصص پروتز آماده و تولید می شد.
جراحی
پس از آماده‌سازی محل قرارگیری ایمپلنت های سابپریوستئال، از بسته‌بندی استریل خارج شده و بر روی محل مورد نظر قرار گرفت تا میزان تطابق آن ارزیابی شده و سپس از به کمک مینی‌پیچ‌های استئوسینتتیک فیکس می شود. سپس بخیه زده شده و از طریق برش جداسازی پریوست شرایط برای ترمیم زخم فراهم شد.
با توجه با نتایج نهایی تحقیق، شرایط قرارگیری و فیت بودن ایمپلنت های سابپریوستئال شدیدا رضایت بخش بوده است. میانگین نمره فیت بودن ۷ از ۱۰ بوده و تنها دو مورد تطابق ناکافی داشتند ( با نمره ۴ و ۵) که دلیل آن وجود آرتیفکت ناشی از تاج دندان‌ها مجاور در طی قرآیند شبیه سازی ۳بعدی بوده است. هر چند این دو مورد در حین جراحی با استخوان بیمار‌ها تطابق داده شدند.
میانگین مدت زمان جراحی ۳/۴۴ دقیقه (انحراف از معیار 4/19± با میانه ۳۷) بوده. هر چند این مقدار به شدت تحت تاثیر دو موردی بود که تطابق آن‌ها با استخوان شرایط مطلوب را نداشت، مواردی که ۸۵ و ۶۷ دقیقه از لحظه بیهوشی تا بخیه زمان بردند.
در فالو آپ یک ساله بیماران هیچکدام از ایمپلنت‌ها از دست نرفت (دچار فیلر یا غیر قابل استفاده نشد) و در نتیجه نرخ ماندگاری یکساله ۱۰۰ درصد بود. با وجود اینکه این تحقیق دارای محدودیت‌هایی از جمله تعداد محدود نمونه‌ها و مدت زمان فالو‌آپ کوتاه‌مدت بود همچنان میتوان نتیجه‌گیری مثبتی برای آن متجسم شد. این روش ثابت کرد روش مناسبی برای ساخت ایمپلنت های سابپریوستئال با دقت تولید بالا برای بیماران که دچار تحلیل شدید استخوانی شده اند در اثر نواقص فکی، تومور، ضربه و یا تروما و… دچار به آتروفی شدید استخوانی که از استفاده از روش‌های تهاجمی و بلندمدت درمان از جمله احیا استخوانی امتناع می‌ورزند و یا امکان استفاده از ایمپلنت های معمولی رو ندارند مناسب است. علاوه بر این میزان عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت ایجاد شده در اثر این درمان نیز بسیار اندک است.
بیشتر بخوانید: دلایل عدم موفقیت ایمپلنت
مزایای ایمپلنت های سابپریوستئال SPI
ایمپلنت های سابپریوستئال با توجه به نحوه ساخت منحصر بفردی که دارند دارای وجه تمایز بسیار زیادی با سایر درمان ها هستند.
جراح در حین عمل نیازی به تغییر شکل و فرم دادن پلیت نخواهد داشت و به همین دلیل مدت زمان جراحی کاهش می یابد، ریسک و عوارض احتمالی جراحی کاهش پیدا می کند، دوره ی نقاهت و بستری کوتاه می شود و همینطور روند جراحی آسان تر خواهد شد.
ایمپلنت های ساب پریوستئال دقیقا مطابق آناتومی صورت بیمار و هندسه ی مورد نظر پروستودو نتیست و جراح به صورت کاملا دیجیتال طراحی و تولید می شوند و به همین منظور آثار جراحی بر روی ظاهر بسیار کم خواهد بود و زیبایی طبیعی چهره بازسازی می شود.
ایمپلنت های ساب پریوستئال به صورت کامل با استخوان های اطراف یکپارچه می شوند و روی پوست صورت ناملموس و اسکلت فکی صورت را قرینه سازی می کنند.
ازدیگرمزایای اینگونه ایمپلنت ها می توان گفت:
- جایگذاری تعداد زیادی اباتمنت در مدت زمان بسیار کوتاه
- بازسازی سریع‌تر دندان‌ها نسبت به روش‌های احیا و آگمنت استخوانی
- تطابق هندسی با سطح استخوان‌ها و توزیع فشار یکنواخت
- سطوح زبر در محل تماس با استخوان جهت تسریع روند استخوان‌سازی
مراحل درمان
- بعد از معاینات اولیه و تشخیص متخصصین، پروتزی جهت تعیین محل قرار گیری اباتمنت ایمپلنت ها توسط متخصص پروتز ساخته می شود ️با کمک اسکن های ۳ بعدی مخصوص و طراحی توسط متخصص پروتز مراحل ساخت آغاز می شود.
- پس از ساخت، ایمپلنت های سابپریوستئال توسط جراح، در اتاق عمل داخل فک بیمار کار گذاشته می شود.
- پس از گذشت ۳ الی 6ماه ماه پیوند پلیت با فک بیمار به صورت کامل انجام می شود.
- با در دست داشتن اسکن های مخصوصی که از قبل از پلیت تهیه شده، پروتز بیمار به صورت کاملا دیجیتال ساخته و به بیمار تحویل داده می شود. همینطور در صورت تمایل بیمار می توان پروتز های موقت هم به صورت دیجیتال قبل از جراحی ساخته شده و بعد از عمل پیوند در اتاق عمل داخل دهان بیمار جای داد.
بیشتر بخوانید: بازسازی دهان توسط ایمپلنت و یا دست دندان
اهمیت ایمپلنت ساب پریوستئال
اگر بیماری که می خواهد ایمپلنت انجام دهد دارای استخوان فک سالم و با ضخامت کافی باشد، محکم کردن دندان مصنوعی یک کار بسیار ساده است. یک استخوان فک قوی و سالم با اندازه مناسب می تواند پین ها و فیکسچرهای کاشته شده تیتانیومی را در موقعیت های مختلف به خوبی نگه دارد. این پین ها در حقیقت به عنوان لنگر قسمت های اصلی ایمپلنت ها، روکش ها یا مجموعه های کامل پروتز عمل می کنند. گاهی اوقات، استخوان فک بیمار همچون افرادی که برای مدتی چند سال از دندان مصنوعی استفاده کرده اند تراکم ، ضخامت و حتی سلامت کافی برای نگهداری فیکسچرها را ندارند. از سوی دیگر فقدان دندان به خودی خود می تواند منجر به تحلیل رفتن استخوان فک شود. در این حالت متخصص دندانپزشک توصیه می کند تا بیمار از ایمپلنت ساب پریوستئال استفاده کند. این پروتز های تیتانیومی در واقع همان کار پین های استاندارد را انجام می دهند، در حالی که برای نگه داشتن آن ها به بافت استخوان نیاز نخواهد بود. ممکن است متخصص دندانپزشک از پیوند استخوان را برای ایجاد تراکم استخوان استفاده نماید که در بسیاری از مواقع، استخوان فکی که کاملاً سالم به نظر می رسد، در هنگام عکسبرداری و اسکن با اشعه ایکس، بسیار متخلخل باشد. بنابراین چنین استخوانی به هیچ وجه نمی تواند یک سنجاق، باله یا تیغه را محکم نگه دارد، پس ایمپلنت ساب پریوستئال بهترین راه حل برای این بیماران محسوب می شود.
سوالات متداول
ایمپلنت برای چه کسانی مفید است؟
اگر قصد دارید از ایمپلنت به عنوان جایگزین کردن دندان های آسیب دیده استفاده کنید مهم است که در وهله اول به یک متخصص ایمپلنت دندان مراجعه کنید. متخصص دندانپزشک با توجه به وضعیت شما تعیین می کند چه نوع ایمپلنتی برای جایگزینی دندان های تخریب شده شما مناسب است. اما به طور کلی ایمپلنت های ساب پریوستال برای افرادی که توده استخوانی کافی برای حمایت از ایمپلنت های اندوستال را ندارند، گزینه ی ایده آلی هستند. در صورت کمبود توده استخوانی، ایمپلنت های ساب پریوستئال نسبت به سایر ایمپلنت ها از موفقیت بسیار بالا تری برخوردار هستند. ایمپلنت های ساب پروستئال برای افرادی که از تحلیل استخوان فک رنج می برند، گزینه بسیار مناسبی هستند. ایمپلنت های دندانی ساب پریوستئال در بالای استخوان فک و زیر لایه نازک بافت بین استخوان و لثه (پریوستئوم) قرار می گیرند. ایمپلنت های ساب پریوستئال یکی از پرکاربرد ترین ایمپلنت های دندانی است که معمولاً در شرایط استثنایی به بیمار توصیه می شود.اگر بیمار نیاز به جایگزینی دندان دارد ولی از فقدان استخوان و درصد موفقیت پایین پیوند استخوان عمودی در این ناحیه رنج می برد، ایمپلنت ساب پریوستئال گزینه بسیار مناسبی است. این روش علاوه بر اینکه یک راه حل مناسب و ماندگار برای پروتزهای ثابت است، بهترین راه را برای بازگرداندن لبخند به شما نیز ارائه خواهد کرد.
ویژگی ها و قابلیت های ایمپلنت های تیتانیومی ساب پریوستئال چیست؟
ایمپلنت ساب پریوستئال قدیمی که از جنس آلیاژهای کروم – کبالت بودند به دلیل التهاب شدید و تثبیت نا مناسب نتایج مطلوبی را به همراه نداشتند اما ایمپلنت ساب پریوستئال ساخته شده از تیتانیوم به علت خاصیت زیست سازگاری و بافت دوست تر بودن تیتانیوم، نتایج رضایت بخش تر و موفقیت آمیزتری را به همراه دارد. از آنجایی که ایمپلنت های ساب پریوستئال به عنوان راهکاری برای بازیابی دندان ها ارائه می شوند، باید قادر به مقاومت در برابر نیروهای جویدن باشند. پس لازم است که تجزیه و تحلیل های لازم برای ارزیابی استحکام ایمپلنت و مقاومت آن در برابر خستگی انجام شود. این تجزیه و تحلیل نشان داده است که این ایمپلنت ها به راحتی می تواند بار اکلوزال را تحمل کنند. بنابراین ایمپلنت های ساب پریوستئال راهکار درمانی موثری برای انسداد نقایص بزرگ فک بالا در بیمارانی است که به دلیل تحلیل های شدید استخوانی قادر به استفاده از روش های بازسازی معمول برای بازیابی دندان ها نیستند.
کدام روش درمانی ایمپلنت بهتر است؟
تنها راه تعیین بهترین گزینه ایمپلنت های دندانی مراجعه به متخصص دندانپزشک است. در این جلسه، شرایط خاص و ویژه شما مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا اطمینان حاصل شود شما گزینه مناسبی برای کاشت ایمپلنت های دندانی هستید. برخی بیماران به واسطه برخی مشکلات مانند تحلیل یا پوکی استخوان ممکن است گزینه مناسبی برای ایمپلنت های دندانی نباشند، یا ممکن است از دیگر انواع ایمپلنت مانند ایمپلنت های ساب پریوستئال برای آن ها استفاده شود.
آیا ایمپلنت ساب پروستئال به اندازه ایمپلنت های معمولی دوام می آورند؟
به شرط حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان، ایمپلنت های ساب پروستئال می توانند تا پایان عمر شما بدون مشکل دوام بیاورند.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
