تست خروپف (خواب) چیست؟

یکی از پرکاربردترین روش ‌ها در تشخیص قطعی اختلالات خواب، تست پلی سومنوگرافی است که به آن تست خواب یا تست خروپف نیز گفته می شود. پلی سومنوگرافی امکان ثبت و ارزیابی عینی خواب بیمار و تغییرات پاتولوژیک آن را فراهم می ‌کند. بسیاری از افراد خواب کافی برای عملکرد صحیح بدنشان را ندارند. در حالی که برخی از افراد به خواب بیشتری نیاز دارند، برخی دیگر یک اختلال خواب درمان نشده دارند که آن ها را از خواب با کیفیت هر شب باز می ‌دارد.

اگر شما نیز جزو افرادی هستید که از کیفیت خواب خود رضایت ندارید یا اطرافیان موارد غیر قابل تحملی درمورد خواب شما عنوان می ‌کنند مانند خروپف، بهتر است که تست خواب انجام دهید. پلی سومنوگرافی که تست خواب نیز نامیده می ‌شود  فرآیندی است که با کمک دستگاه ‌های مخصوص، تمام وضعیت خواب و کیفیت خواب بررسی می‌ شود تا علت اختلالاتی که در خواب پیش می ‌آید را شناسایی کنند.

به بیان ساده‌ تر با پلی سومنوگرافی؛ حرکات چشم، امواج مغزی، سطح اکسیژن خون، وضعیت بدن، خطر حمله قلبی، فعالیت الکتریکی عضلات و میزان ‌ایست تنفسی در هنگام خواب اندازه ‌گیری می ‌شود. به لطف این ‌اندازه ‌گیری ‌ها تشخیصی که از تست خواب به ‌دست می‌ آید کاملا دقیق است و بر اساس آن درمان علت اختلال خواب آغاز می ‌شود.

هیچ کس دوست ندارد خسته و نا آرام از خواب بیدار شود، با این حال میلیون‌ ها نفر از اختلال خواب رنج می ‌برند. نداشتن خواب با کیفیت می ‌تواند یک نگرانی عمده برای سلامتی باشد. خوشبختانه یک روش موثر برای ارزیابی عادات خواب وجود دارد که به عنوان تست خواب شناخته می ‌شود.

تست ‌های خواب خانگی و کلینیکی می ‌توانند نتایج دقیقی را بدون هیچ عوارضی ارائه دهند و به راحتی علت خواب شبانه بی ‌کیفیت را مشخص کنند. پلی سومنوگرافی معمولا در شب انجام می ‌شود، اما گاهی اوقات در طول روز هم انجام می ‌شود تا کارگران شیفتی را که معمولا در طول روز می‌ خوابند، در نظر بگیرند.

هدف از تست خواب

تست خواب مراحل و چرخه خواب را بررسی می ‌کند تا تشخیص دهد که آیا الگو های خواب مختل شده است یا نه. ارزیابی خواب می ‌تواند مجموعه ‌ای از مسائل مانند نارکولپسی، آپنه خواب یا سندرم پای بی‌ قرار و… را تشخیص دهد. همچنین بیماری ‌های کمتر شناخته شده اما به همان اندازه دردسرساز مانند سندرم کلاین-لوین و پاراسومنیا را نیز تشخیص خواهد داد.

رانندگان کامیون، خلبانان خطوط هوایی، راهنمایی قطار و سایر متخصصان حمل و نقل ممکن است کاندید های اصلی این آزمون باشند. هدف آن اطمینان از این است که در یک فضای ساکت و تا حدودی تاریک، فرد بتواند در حالی که کمی دراز کشیده است بیدار بماند. چرت زدن گذرا (یا به خواب رفتن) ممکن است مشکل ساز باشد.

موارد مورد بررسی در تست خواب

• امواج مغزی
• حرکات چشم
• ضربان قلب
• الگوی تنفس
• سطح اکسیژن خون
• وضعیت بدن
• حرکت سینه و شکم
• حرکت اندام

چه اختلالاتی با تست خواب مشخص می‌ شوند؟

تست پلی سومنوگرافی برای تشخیص اختلالات زیر استفاده می‌شود:

• عرق شبانه
• راه رفتن در خواب
• در خواب حرف زدن
• سردرد صبحگاهی
• خواب آلودگی در طول روز
• دندان قروچه در خواب
• بی‌ خوابی مزمن
• سندرم پا ‌های بیقرار دوره ‌ای
• قطع تنفس در هنگام خواب (سندرم آپنه انسدادی خواب)
• کاهش تنفس در مدت زمان طولانی (سندرم هیپوونتیلاسیون)
• مشکل در خواب ماندن
• صرع و اختلال رفتار خواب REM
• نارکولپسی یا حمله خواب؛ که در این حالت در طی روز دچار خواب آلودگی ناگهانی می شوید.
• بی خوابی یا کم خوابی
• اختلال رفتار خواب؛ در این اختلال حین اینکه خواب هستید، رویا ها و خواب هایتان را اجرا می کنید.
• خروپف و سایر صدا هایی که ممکن است هنگام خواب ایجاد کنید.

برخی از این شکایاتی که در بالا ذکر کردیم، به طور معمول مورد توجه بیمار قرار نمی ‌گیرد و توسط نزدیکان وی بیان می ‌شود. شکایاتی مانند خروپف، آپنه خواب و حملات خواب که توسط بستگان بیمار گزارش می‌ شود نیز باید به دقت ارزیابی شوند. اگر با این شکایات اضافه وزن دارید یا اگر شاخص توده بدنی شما بالای ۳۰ است، اگر بیماری‌ هایی مانند نارسایی قلبی، فشار خون بالا ، دیابت، اختلال ریتم قلب و سکته قلبی دارید، حتماً باید با پزشک متخصص مشورت کنید.

انواع تست پلی سومنوگرافی

برای این که از بیمار تست خواب گرفته شود معمولا متخصص خواب درباره این که این تست چگونه باید گرفته شود تشخیص های مختلفی دارد، با توجه به مشکل بیمار ممکن است یکی از راه های زیر در نظر گرفته شود:

تست خواب شبانه  (PSG)

در این نوع از تست خواب، کیفیت خواب کلی فرد و بعضی از عملکرد های بدنی مانند تنفس، سطح اکسیژن خون، ریتم قلب و حرکت اندام ها نشان داده می شود.

تست تشخیصی تأخیر چندگانه خواب در طول روز (MSLT) 

این آزمایش پس از تست خواب شبانه (PSG) انجام می شود و به تشخیص حمله خواب، میزان خواب آلودگی فرد در طی روز، سرعت و تعداد دفعات ورود به مرحله خواب می پردازد.

ارزیابی PSG و تیتراسیون سی پپ طی دو شب

در شب اولی که فرد برای انجام تست خواب به کلینیک خواب مراجعه می کند، توسط دستگاه مخصوص خواب وی کنترل و بررسی می شود و چنانجه تشخیص متخصص خواب اختلالات آپنه خواب باشد. در شب دوم، فشار هوای مناسب برای درمان سی پپ محاسبه می شود. در این روش درمانی، اکسیژن از طریق ماسکی مخصوص، وارد مجرای تنفسی فرد می شود.

PSG با تیتراسیون سی پپ در یک شب

این تست زمانی انجام می شود که تیم پزشکی در نیمه اول تست خواب، متوجه آپنه خواب متعادل یا شدید شده باشند. که در همان شب برا نیمه دوم آزمایش، تست میزان سی پپ مورد نیاز برای درمان آپنه انجام می شود.

عوارض تست خواب

تست خواب یک آزمایش بدون خطر و عارضه و همچنین بدون درد است. تنها عارضه ای که در برخی افراد بعد از این آزمایش مشاهده شده است التهابات پوستی است، که آن هم به دلیل چسب هایی که برای اتصال حسگرها به پوست بیمار استفاده می شود.

چه کسانی نیاز به انجام تست خواب دارند؟

تست خواب برای افرادی که دچار اختلال خواب شبانه و خواب آلودگی در طول روز هستند، توصیه می ‌شود. همچنین، افرادی که شریک خواب آن ها از خروپف وی شکایت دارد، باید یک تست خواب انجام دهند.

تجهیزات مورد استفاده در پلی سومنوگرافی

برای انجام تست خواب لازم است الکترود هایی بر روی پوست صورت، سر، شقیقه ها و قفسه سینه چسبانده شوند. این الکترود ها از طریق سیم هایی که به دستگاه پردازنده اطلاعات متصل است، اطلاعات را انتقال می دهند. در زمان خواب، پیام های الکتریکی مغز و فعالیت های عضلانی بدن به صورت دیجیتالی ثبت می شوند.

لازم به ذکر است که طول سیم ها بلند است و آزادی عمل برای بیمار ایجاد می کند. یک پالس اکسی متر نیز بر روی لاله گوش یا انگشت قرار داده می شود که اکسیژن خون را اندازه می گیرد. در صورت لزوم برای دریافت اکسیژن بیشتر از دستگاه اکسیژن ساز استفاده می شود.

ممکن است در طول آزمایش از دستگاه سی پپ یا بای پپ استفاده شود که به منظور برطرف کردن آپنه و سایر مشکلات تنفسی مورد استفاده قرار می گیرند و متخصص خواب می تواند در طی آزمایش، فشار هوای مورد نیاز برای عملکرد این دستگاه ها را اندازه گیری نماید. برای استفاده از این دستگاه ها از ماسک تنفسی مخصوص کمک گرفته می شود که بر روی صورت بیمار قرار می گیرد. سی پپ برای کمک به دم بیمار استفاده می شود. اما بای پپ در شرایطی استفاده می شود که آپنه شدیدتر باشد و نیاز به فشار هوا برای دم و بازدم بیمار وجود داشته باشد.

بیشتر بخوانید: مقایسه اورال اپلاینس و cpap

روند انجام تست خواب

در طول تست خواب در یک بیمارستان یا کلینیک خواب:

• عصر به بیمارستان یا کلینیک می ‌رسید و شب را می ‌مانید.
• می‌ توانید ملحفه خود را بیاورید.
• شما در یک اتاق خواب خصوصی و راحت، مشابه اتاق هتل اقامت خواهید داشت.
• بسیاری از اتاق ‌های تست خواب دارای یک دوربین فیلمبرداری با نور کم برای ضبط حرکات خواب شما در طول شب هستند.
• تکنسین الکترودها (دیسک های فلزی کوچک) را به پوست سر، پلک ‌ها، چانه، سینه و پا های شما متصل می‌ کند.
• الکترودها با سیم به کامپیوتر متصل خواهند شد. سیم ‌ها به اندازه ‌ای بلند هستند که به شما امکان حرکت در هنگام خواب را می‌ دهند.
• الکترودها عملکردهای مختلف بدن مانند تنفس، ضربان قلب و امواج مغزی را ثبت خواهند کرد. آن ها همچنین حرکات پا و چشم شما را ضبط می ‌کنند.
• یک گیره کوچک نیز روی انگشت یا گوش شما قرار داده می‌ شود تا سطح اکسیژن خون شما را کنترل کند. این به عنوان پالس اکسی متری شناخته می‌ شود.
• چراغ‌ ها خاموش خواهند شد.
• در حالی‌ که شما خواب هستید، تکنسین ‌های پلی سومنوگرافی شما را در طول شب تحت نظر خواهند داشت. آن ها مراقب زمان به خواب رفتن شما هستند و تنفس، ضربان قلب و سایر عملکرد های بدن شما را بررسی می‌ کنند.
• اگر در طول شب نیاز به کمک دارید، می‌ توانید از طریق تجهیزات مانیتورینگ با تکنسین پلی سومنوگرافی صحبت کنید.
• شما صبح از خواب بیدار می شوید و الکترودهای شما برداشته می ‌شود.
• ممکن است از شما خواسته شود که یک پرسشنامه در مورد خواب شبانه خود پر کنید.

اقدامات قبل از انجام تست خواب

اقدامات قبل از انجام تست خواب کمک می‌کنند تا ارزیابی موفق‌تری داشته باشید. این اقدامات عبارتند از:

• مراقب رژیم غذایی خود باشید. بعد از ظهر چیزی ننوشید که خواب شما را مختل کند. این نوشیدنی ها ‌ شامل الکل و نوشیدنی‌ های کافئین دار مانند چای، قهوه و کولا است.
• در طول روز بیدار بمانید. سعی کنید در طول روز چرت نزنید زیرا ممکن است آزمایش و نتایج شما را تغییر دهد.
• از ژل ‌ها، اسپری یا روغن مو استفاده نکنید. هر چیز چربی می ‌تواند چسبیدن سنسورها به پوست شما را سخت کند. بنابراین باید از مصرف لوسیون یا کرم روی بدن خود اجتناب کنید.
• شام سبک نوش جان بفرمایید.
• لباس راحتی در هنگام تست استفاده کنید.
• آقایان ریش خود را اصلاح نمایند.
• از ساق پا تا مچ اصلاح شود.
• دوش آب گرم بگیرید.
• در حین انجام تست خواب در مورد سایر شرایط پزشکی با مسئول خود صادق باشید. اگر شرایط پزشکی دیگری دارید که بر تنفس شما تاثیر می ‌گذارد، آزمایش خواب خانگی ممکن است برای شما مناسب نباشد. اگر در کلینیک تست می ‌دهید، آنچه را که نیاز دارید مانند لباس خواب، لوازم بهداشتی و داروهای شبانه، با خود ببرید. حتی اگر بالش خود را ترجیح می ‌دهید، می ‌توانید همراه داشته باشید. قبل از برنامه ریزی برای تست، با همسر یا اعضای خانواده خود در مورد رفتارهای خواب خود صحبت کنید. همه آن رفتارها را با پزشک خواب خود نیز در میان بگذارید.

مدت زمان تقریبی انجام تست خروپف

پلی سومنوگرافی یک تست آزمایشگاهی است که یک شب، حدود 8 ساعت طول می ‌کشد. متخصص خواب می‌ تواند از بیمار بخواهند که برای 1 یا 2 الی 3 شب برای انجام آزمایش مراجعه کند یا تست خانگی انجام دهند تا اطلاعات بیشتری به دست آورند.

تست خواب در کلینیک

تست خواب در کلینیک که همچنین به عنوان پلی سومنوگرافی (PSG) شناخته می ‌شود، آزمایشی است که در آن بیماران به اتاق خواب معمولا در بیمارستان یا کلینیک می ‌روند. خواب شبانه توسط تکنسین‌ های خواب به دقت در محل مورد نظارت قرار می‌ گیرد. هنگامی‌ که بیمار در حال خواب است، الکترود هایی به سر و بدنش وصل می‌ شود. این تست ‌ها امواج مغزی، ضربان قلب، الگو های تنفسی، فعالیت ماهیچه‌ ای، حرکت چشم و سطح اکسیژن را اندازه ‌‌گیری می ‌کنند. متخصص خواب از این نتایج برای تشخیص هرگونه شرایط پزشکی که می‌ تواند بر خواب بیمار تاثیر بگذارد، استفاده می‌ کند.

تست خواب در منزل

گاهی اوقات ممکن است بتوانید مطالعه خواب را در خانه انجام دهید. در منزل به بیمار دستگاهی داده می‌ شود تا برای یک یا چند شب از آن استفاده کند. این دستگاه الگو های خواب را در زمان استراحت ردیابی می ‌کند. این دستگاه  از چند حسگر استفاده می ‌کند که جریان هوا، سطح اکسیژن، خروپف و تنفس را ارزیابی می‌ کند.

این حسگر ها حجم عظیمی از داده ‌ها را جمع‌ آوری می‌ کنند که توسط متخصص خواب آنالیز و تفسیر می ‌شود. ارزیابی خواب در خانه مشابه تست خواب کلینیکی است اما مانیتورهای بسیار کمتری در تست خانگی وجود دارد. داده ‌های به دست آمده در این روش بیشتر نشان دهنده یک الگوی خواب طبیعی شبانه است. البته با تست خواب در خانه بخشی از ارزیابی‌ ها برای کشف اختلالات پیچیده خواب از دست می ‌رود، اما توانایی تشخیص آپنه انسدادی خواب OSA) ) که علت عمده اختلالات خواب است را دارد.

بعد از تست پلی سومنوگرافی چه اتفاقی می افتد؟

تست خواب، صد ها صفحه اطلاعات درباره خواب بیمار تولید می کند که این اطلاعات حاوی جزئی ترین اطلاعات مهم خواب بیمار است. تقریبا دو هفته طول می کشد تا متخصص خواب تست بیمار را بررسی کند و از نتایج به دست آمده بهترین روش درمانی اختلالات خواب را برای بیمار انتخاب می کند.

درمان آپنه خواب توسط اپلاینس های دهانی

اورال اپلاینس وسیله ای کاربردی برای از بین بردن وقفه تنفسی در هنگام خواب می باشد. این دستگاه یک روش درمانی برای خروپف و آپنه خواب است که مورد تایید انجمن اختلالات خواب در دنیا قرار دارد. با توجه به مشکلاتی که سایر روش های درمانی نظیر جراحی یا دستگاه فشار هوا برای بیماران مبتلا به آپنه خواب و خروپف ایجاد کرده اند، این روش بسیار ایمن و بی خطر است.

بسیاری از کسانی که به واسطه اورال اپلاینس ها مورد معالجه قرار گرفته اند، اعتبار این روش را تایید کرده اند. فرد مبتلا به آپنه خواب و خروپف با قراردادن دیوایس در دهان، از انسداد مجاری تنفسی خود به هنگام خواب جلوگیری می کند. این وسیله با جای گیری در دهان، به عضلات کام و گلو اجازه نمی دهد تا مسیر اکسیژن را مسدود کنند. با اورال اپلاینس فرد در خواب به راحتی نفس می کشد و دیگر خروپف نمی کند.

در کلینیک تخصصی دکتر مهناز ارشد استاد دانشگاه تهران دستگاه های داخل دهانی خروپف برای اولین بار در ایران به صورت کاملا آکادمیک، علمی و تخصصی در داخل و خارج از کشور برای شما عزیز ساخته می شود.

سوالات متداول

کدام پارامترها در تست خواب اندازه گیری می‌ شوند؟

تست خواب تمام پارامترهایی را که برای یک خواب آرام مهم هستند اندازه گیری می ‌کند. علاوه بر اندازه ‌گیری ضربان قلب، میزان اکسیژن در خون، جریان تنفسی و هرگونه حرکات دوره‌ ای پا، اندازه‌ گیری فعالیت مغز را اندازه گیری می ‌کند.

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران