مراحل ساخت دستگاه دهانی درمان کننده خروپف

آپنه در هنگام خواب چیست؟

آپنه خواب یا وقفه تنفسی خواب به شرایطی گفته می‌شود که فرد در هنگام خواب دچار وقفه تنفسی می‌گردد. معمولاً افرادی که دچار آپنه خواب هستند، هنگام خواب دچار وقفه‌های مکرر می‌شوند. آپنه خواب شاید به تنهایی مشکل بزرگی محسوب نشود، اما عوارض آپنه خواب بسیار زیاد و حتی خطرناک است، به همین دلیل تشخیص آپنه خواب و درمان آن اهمیت بسیاری دارد.

انواع آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب به ۳ زیر گروه اصلی تقسیم می شود:

• آپنه خواب انسدادی

آپنه خواب انسدادی با دوره‌ هایی از سطح پایین اکسیژن و قطع خواب به دلیل از دست دادن جزئی یا کامل عملکرد راه هوایی مشخص می ‌شود. به دلیل این اختلال، کاهش قابل توجهی در کیفیت خواب فرد وجود دارد. این علائم اساسی اغلب با شکایات دیگری مانند خروپف بلند و خواب آلودگی در طول روز همراه است. این شکل از آپنه نوعی است که به دلیل عوامل ایجاد انسداد در دستگاه تنفسی فوقانی رخ می دهد. در عین حال، شایع ترین شکل آپنه در جمعیت عمومی، آپنه خواب انسدادی است. انسداد یا باریک شدن راه های هوایی فوقانی باعث توقف جریان طبیعی هوا و در نتیجه آپنه خواب می شود. اگر آپنه خواب انسدادی به شکل مناسب درمان نشود، می تواند باعث ایجاد برخی اختلالات مهم شود، بنابراین تشخیص و درمان مناسب برای آپنه خواب انسدادی مهم است.

• آپنه خواب مرکزی

آپنه خواب مرکزی نوعی از آپنه است که زمانی رخ می دهد که مراکز مغز قادر به ارسال سیگنال های مناسب به عضلات کنترل کننده تنفس نیستند. به دلیل ایست تنفسی مکرر در طول خواب، تعادل دی اکسید کربن و اکسیژن در فرد تحت تأثیر نامطلوبی قرار می گیرد. برخلاف آپنه خواب انسدادی، عملکرد های تنفسی در آپنه خواب مرکزی نمی توانند تداوم داشته باشند و بنابراین جریان هوا قطع می شود. همچنین شکایات مشابهی در این دو نوع آپنه وجود دارد که نتایج مشابهی را به دنبال دارد. احساس خواب آلودگی بیش از حد در طول روز، عدم تمرکز و سردرد از جمله شکایاتی است که ممکن است رخ دهد. بر خلاف این شکایات، اگر علت اصلی آپنه خواب مرکزی بیماری پارکینسون یا یک اختلال عصبی مشابه باشد، باید مراقب بود زیرا علائمی مانند مشکل در بلع، تفاوت در الگو های گفتار، تغییر در تن صدا و ضعف عمومی نیز ممکن است بروز کند.

• آپنه خواب مختلط (سندرم آپنه خواب پیچیده)

سندرم آپنه خواب مختلط در افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی و مرکزی دیده می شود.

حتما بخوانید: ميزان موثر بودن دستگاههاي دهاني نسبت به CPAP و مكانيسم هركدام

آیا آپنه خواب خطرناک است ؟

برای بسیاری از افراد این سوال پیش می‌آید که آیا آپنه خواب خطرناک است و نیاز به درمان دارد؟! فرد دچار آپنه خواب در طول شب دچار خروپف و حرکات بدنی در خواب و تعریق می‌شود که برای او و همراهش ایجاد مزاحمت می‌کند. از آنجایی که شخص دچار آپنه خواب در طی شب چندین بار دچار وقفه تنفسی می‌شود، این عمل اگر همراه با بیماری زمینه‌ای باشد؛ می‌تواند موجب بروز سکته‌های قلبی یا مغزی شود و گاهی مرگ را در پی داشته باشد.

چه کسانی دچار آپنه خواب می ‌شوند؟

آپنه خواب در حدود 25 درصد از مردان و نزدیک به 10 درصد از زنان را درگیر می‌ کند. آپنه خواب می‌ تواند افراد در هر سنی از جمله نوزادان و کودکان و به ویژه افراد بالای 50 سال و افراد دارای اضافه وزن را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از ویژگی‌ های فیزیکی و بالینی رایج در بیماران مبتلا به آپنه خواب انسدادی وجود دارد. این موارد شامل اضافه وزن، گردن بزرگ و ناهنجاری‌ های ساختاری، مانند انسداد بینی، بلندی کام نرم و کمی ‌آویزان، لوزه‌ های بزرگ یا فک کوچک همراه با اور بایت است که باعث کاهش قطر مسیر هوایی فوقانی می ‌شوند.

با قطع تنفس چه اتفاقی می‌ افتد؟

هنگامی‌ که تنفس، متوقف می ‌شود، هر چقدر بدنتان  برای مدت زمان بیشتری از اکسیژن محروم شود، ضربان قلب شما نیز کاهش می‌ یابد. سپس، رفلکس ‌های غیرارادی شما باعث می ‌شوند تا در پایان دوره قطع نفس، از خواب بیدار شوید. هنگامی‌ که این اتفاق می ‌افتد، ضربان قلب و فشار خونتان به سرعت افزایش می‌ یابد. این تغییرات با قطع تنفس، رخ می‌ دهند. با این حال، اگر آپنه مکرر را تجربه کنید، بدنتان اثرات مزمن را تجربه می ‌کند. داده ها حاکی از افزایش خطر، به ویژه در زمانی است که تقریباً نفستان در ساعت، 30 بار یا بیشتر قطع می ‌شود. به عنوان مثال، فشار خونتان بالا رفته ، دیواره‌ های قلب شما به دلیل افزایش حجم کار، ضخیم می ‌شوند و ساختار قلبتان تغییر می ‌کند. قلب، سفت ‌تر و انعطاف پذیر تر می ‌شود؛ چون سلول ‌های‌ فیبری بیشتری در بین سلول‌ های ماهیچه ‌ای رشد می‌ کنند.

چه چیزی باعث آپنه خواب می ‌شود؟

آپنه خواب انسدادی ناشی از انسداد مسیر هوایی است. در این حالت بافت نرم پشت گلو در هنگام خواب فرو می‌ ریزد. آپنه خواب مرکزی معمولا‌ً در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد سیستم عصبی مرکزی، مثلاً پس از سکته یا در بیماران مبتلا به بیماری ‌های عصبی عضلانی مانند اسکلروسیس جانبی آمیوتروفیک (ALS، بیماری لو گریگ) مشاهده می ‌شود. همچنین در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی و سایر بیماری های قلبی، کلیوی یا ریوی شایع است.

علل بروز آپنه خواب چیست؟

این حالت زمانی اتفاق می‌ افتد که عضلات پشت گلو شل شوند. این ماهیچه‌ ها از کام نرم، قطعه مثلثی شکلی که از کام نرم آویزان است، لوزه‌ ها، دیواره‌ های جانبی گلو و زبان حمایت می‌ کنند. هنگامی که ماهیچه‌ ها شل می ‌شوند، هنگام تنفس راه هوایی شما باریک یا بسته می ‌شود. بنابراین قادر نیستید هوای کافی دریافت کنید، که می ‌تواند سطح اکسیژن خون را کاهش دهد. مغز شما ناتوانی شما در تنفس را حس می‌ کند و برای مدت کوتاهی شما را از خواب بیدار می‌ کند تا بتوانید راه هوایی خود را دوباره باز کنید. این بیداری معمولا آنقدر کوتاه است که شما آن را به خاطر نمی ‌آورید. ممکن است خرخر کنید، احساس خفگی کنید و دوباره نفس بکشید. این الگو می‌تواند پنج تا 30 بار یا بیشتر در هر ساعت در تمام شب تکرار شود و توانایی شما برای رسیدن به مراحل عمیق و آرام خواب را مختل کند.

عوارض آپنه در هنگام خواب

آپنه خواب از هر نوعی که باشد، عوارضی به دنبال دارد. عوارض آپنه خواب شامل موارد زیر است:

• خستگی زیاد در طول روز
• فرد اغلب در طول شب بیدار می‌شود
• سردرد صبحگاهی
• حافظه ضعیف و دشواری در تمرکز
• مشکلات خلق و خو
• و…

• خستگی روزانه

بیداری‌ های مکرر مرتبط با آپنه خواب، روند خواب طبیعی را غیرممکن می‌ کند و باعث خواب ‎آلودگی شدید در روز، خستگی و تحریک ‎پذیری می‌ شود. ممکن است در تمرکز مشکل داشته باشید و خود را به هنگام کار، تماشای تلویزیون یا حتی رانندگی در حالت خواب بیابید. به ‎همین‌ دلیل، افراد مبتلا به آپنه خواب در معرض خطر تصادفات با وسایل نقلیه هستند. همچنین ممکن است احساس زود رنجی، بد خلقی یا افسردگی داشته باشید. کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند یا دارای مشکلات رفتاری شوند.

• فشار خون بالا و مشکلات قلبی

افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در هنگام آپنه خواب رخ می‌ دهد فشار خون را افزایش داده و سیستم قلبی وعروقی را تحت فشار قرار می ‎دهد. آپنه خواب انسدادی همچنین ممکن است خطر حمله قلبی مکرر، سکته مغزی و ضربان‎ های غیر طبیعی قلب مانند فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهد. اگر به بیماری قلبی مبتلا هستید، چندین بار آپنه خواب و بروز افت سطح اکسیژن خون می ‌تواند منجر به مرگ ناگهانی در اثر ضربان نا منظم قلب شود.

• دیابت نوع ۲

داشتن آپنه خواب خطر ابتلا به شرایط مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ را افزایش می‌ دهد.

• سندرم متابولیک

این اختلال که شامل فشار خون بالا، سطح غیر طبیعی کلسترول، قند خون بالا و افزایش دور کمر است، و با خطر بالا تر بیماری قلبی در ارتباط است.

• عوارض ناشی از داروها و جراحی

آپنه خواب انسدادی همچنین میزان نگرانی نسبت به برخی از داروها و بیهوشی عمومی را افزایش می ‌دهد. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است بعد از جراحی دچار عوارض شوند زیرا مستعد مشکلات تنفسی به‌خصوص در حالت آرام و خوابیده به پشت هستند. پس قبل از جراحی، در مورد آپنه خواب و نحوه درمان آن به پزشک خود اطلاع دهید.

• مشکلات کبدی

در افراد مبتلا به آپنه خواب به احتمال زیاد نتایج غیر طبیعی در آزمایشات عملکرد کبدی مشاهده می ‌شود و کبد آن ها علائم بیماری کبد چرب غیرالکلی را نشان می ‌دهد.

• خروپف‌

خروپف‌ های بلند شما می‌ تواند هرکسی را که در نزدیکی شما می ‌خوابد از استراحت خوب باز دارد. بنابراین غیر معمول نیست که شریک زندگی شما مجبور است به اتاق دیگری یا حتی به طبقه دیگر خانه برود تا بتواند بخوابد.

آیا امکان پیشگیری از عارضه آپنه خواب وجود دارد؟

در مواردی ‌که آپنه خواب ناشی از اضافه وزن، مصرف دخانیات و مواد مخدر، بیماری‌ های قلبی، فشار خون بالا و دیگر شرایط  پزشکی باشد، مطمئنا قابل پیشگیری است زیرا با پیشگیری از ابتلا به این بیماری‎ ها به واسطه داشتن سبک زندگی سالم و فعالیت بدنی منظم، خبری از آپنه خواب و مشکلات تنفسی در خواب نخواهد بود. اما در مورد آپنه خواب ارثی راه‎ حلی وجود ندارد و هر آن ممکن است این مشکل بروز کند. بهتر است برای تاخیر آن با پزشک متخصص صحبت کنید.

آپنه در هنگام خواب و فشار خون

آپنه خواب و فشار خون با یکدیگر ارتباط دارند؛ زیرا بررسی‌ها نشان داده‌اند که احتمال پایداری فشار خون بالا در بیماران مبتلا به آپنه خواب چند برابر بیشتر از بیماران معمولی است. بیش از یک سوم بیماران با فشار خون بالا و نزدیک به هشت دهم بیمارانی که از درمان‌های کاهنده فشارخون مقاوم استفاده می‌کنند، به آپنه انسدادی خواب مبتلا هستند .بنابراین پژوهشگران معتقدند آپنه خواب عامل فشار خون بالا است و تاثیر مستقیم آپنه خواب و فشار خون غیرقابل انکار است که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوارض آپنه خواب محسوب می‌گردد.

حتما بخوانید: درمان آپنه در هنگام خواب توسط دستگاههای دهانی برند سومنودنت

آپنه در هنگام خواب و بیماری های قلبی

از آنجا که چاقی یکی از عوامل موثر در ایجاد آپنه خواب است و همچنین یکی از عوامل موثر در بیماری‌های قلبی عروقی، چاقی بالاتنه و اضافه وزن است؛ می‌توان به خوبی نسبت مستقیم چاقی، آپنه خواب و بیماری ‌های قلبی عروقی را درک کرد .

همچنین از آنجا که در آپنه خواب تعداد تنفس‌ها کم و زیاد می‌شود و نظم آن‌ها از بین می‌رود،  درنتیجه اکسیژن‌رسانی به بدن دچار نوسان شده و تعداد ضربان بیشتر قلب و خستگی قلب دور از انتظار نیست. بنابراین نه‌تنها بر اثر چاقی، بلکه به دلیل ایجاد مشکل در تنفس نیز آپنه خواب و بیماری های قلبی به یکدیگر مربوط هستند.

درمان آپنه در هنگام خواب

برای درمان آپنه در هنگام خواب چه باید کرد ؟

روش ها درمان آپنه شامل استفاده از دستگاه های دهانی موقع خواب ،, CPAP تجویز داروی ضد درد و ضدآماس در برخی موارد، رعایت رژیم غذایی، تمرینات میوفانکشنال و درمان فیزیکال سر و گردن و فک و در صورت لزوم ارجاع به سایر مراکز درمانی خواهد بود.

دستگاه  های داخل دهانی چگونه آپنه در هنگام خواب را برطرف می کنند؟

دستگاه های داخل دهانی وسایلی هستند که در هنگام خواب برای جابجا کردن فک پایین و زبان برای کمک به باز شدن راه هوایی مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از این دستگاه باعث تحت کشش قرار گرفتن عضلات جدار مجرای هوا نیز می شود که در نتیجه راه هوایی باز و گشاد شده و هوا می تواند در هنگام دم و بازدم به راحتی و بدون هیچ مقاومت ویا انسدادی وارد یا خارج شود.

حتما بخوانید: مقايسه اورال اپلاينس و CPAP در درمان آپنه انسدادي و خروپف

فواید دستگاه های داخل دهانی

• محافظت از مفصل گیجگاهی فک با پوشاندن سطح دندان های خلفی
• توانایی کنترل دندان قروچه و عوارض ناشی از فشار دادن دندان ها روی هم
  حرکت آزادانه فک در هنگام استفاده  از این دستگاه
  • قفل نشدن فک درهنگام استفاده از این اپلاینس
  • پیش گیری از عقب افتادن زبان و فک و باز نگه داشته شدن راه هوا
  • بهبود تنفس از بینی
  • ایجاد فضای کافی برای زبان
  • باز بودن فضای کام برای احساس راحتی
  • کوچکترین سایز ممکن در مقایسه با سایر اپلاینس های موجود

مراحل ساخت دستگاه خروپف داخل دهانی

بیماران برای ساخت این دستگاه اول باید توسط متخصص پروتز و فوق تخصص خواب ویزیت بشن. سپس مراحل قالگیری آغاز میشود چرا که این دستگاه برای هر فرد جداگانه طراحی و ساخته میشود. در مرحله بعدی دستگاه ساخته شده به بیمار تحویل داده میشود و دستورات لازم جهت استفاده از دستگاه، رژیم غذایی و ورزش های مخصوص به بیمار داده میشود. بیماران پس از تحویل دستگاه باید به صورت روتین جهت چکاپ و تعیین وضعیت هر6ماه به متخصص پروتز خود مراجعه داشته باشند.

سوالات متداول

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران