پالپوتومی دندان شیری چه اهمیتی دارد؟

پالپوتومی دندان شیری، یکی از روش ‌های توصیه‌ شده در دندانپزشکی کودکان برای مقابله با عفونت و پوسیدگی دندان و جلوگیری از افتادن زود هنگام دندان شیری پوسیده است. در زیر لایه‌ های سخت مینا و عاج دندان، یک بافت نرم‌ تر به نام پالپ وجود دارد. این بافت حساس شامل سلول‌ های تولید کننده بافت همبند و عاج، رگ ‌های خونی و شبکه ‌ای از اعصاب است. وجود این رگ‌ های خونی کمک زیادی به تغذیه عاج و بافت ‌های اطراف آن می‌ کند. در صورت بروز آسیب یا عفونت در پالپ دندان، این بافت ملتهب شده و با اعمال فشار روی شبکه اعصاب باعث احساس درد می ‌شود. متخصص دندانپزشک کودکان با انجام پالپوتومی دندان شیری اطفال، تنها بخش پوسیده یا آسیب ‌دیده پالپ دندان شیری را بدون دست زدن به ریشه‌ ها خارج و فضای خالی را با مواد پرکننده جایگزین می ‌کند. این کار باعث می‌ شود که از گسترش عفونت و پوسیدگی جلوگیری شده و التهاب پالپ نیز از بین برود. در نتیجه خیلی زود درد دندان کودک تسکین پیدا می ‌کند. در ادامه این مطلب با جزئیات بیشتری از پالپوتومی اطفال آشنا می ‌شوید.

پالپوتومی دندان شیری چیست؟

پالپوتومی به معنی برداشتن پوسیدگی دندان و خارج کردن بافت عصبی آلوده یا مرده ی داخل تاج دندان است. این کار همراه با بی حسی کامل دندان انجام می شود و هیچگونه دردی را کودک احساس نمی کند. داخل هر دندان، در هر فرد، مجموعه ی عروق و اعصاب دندان به نام پالپ است. درحالیکه مینا و عاج روی لایه های بیرونی دندان هستند، پالپ داخلی نرم، زنده و بسیار حساس است. وقتی لایه های بیرونی دندان آسیب می ‌بینند، ممکن است پالپ داخلی دچار عفونت شود. در برخی موارد، بهترین گزینه برای حفظ دندان کودک پالپوتومی دندان شیری و ترمیم آن است.

چه اتفاقی در طی درمان پالپوتومی رخ می دهد؟

ساده ترین توضیح آن است که پالپوتومی سبب رفع عفونت یا بیماری پالپ از دندان می شود. هدف درمان حفظ دندان است. پالپوتومی  درواقع مشخصاً بخشی از فرایند درمان کامل ریشه است. سطح داخلی دندان پس از برداشتن پالپ آسیب دیده از دندان توسط متخصص دندانپزشک اطفال ضدعفونی می ‌شود و سپس با یک ماده ی مخصوص پر می ‌شود.

پالپوتومی دندان شیری چگونه انجام می شود؟

متخصص دندانپزشک اطفال ابتدا عکس اشعه ایکس از دندان می گیرد تا وضعیت دندان مشخص شود. بر اساس آن تعیین می شود چه درمانی مناسب تر است. اگر با توجه به نتیجه ی عکس نظر بر پالپوتومی دندان شد مراحل انجام پالپوتومی آغاز می شود. نکته: ممکن است بعد از ویزیت و تهیه عکس اشعه ایکس، آنتی بیوتیک تجویز شود و سه یا چهار روز یعد درمان پالپوتومی انجام شود و تا هفت روز پس از آن نیز لازم باشد مصرف ادامه پیدا کند.

مراحل پالپوتومی به صورت زیر است:

بی حسی یا بیهوشی

برخی کودکان کم سن ممکن است خیلی بی قراری کنند و نیاز به بیهوشی یا آرام بخش سبک داشته باشند. اما معمولا این درمان با بی حسی انجام می شود. گاز اکسید نیتروس که به گاز خنده مشهور است نیز ممکن است برای آرام کردن کودک استفاده شود. در موارد بیهوشی، دستورالعمل لازم برای آمادگی قبل درمان به شما داده می شود که معمولا شامل این می باشد که بیمار ۶ الی ۸ ساعت پیش از درمان هیچ چیزی نخورد و نیاشامد.

آماده کردن کودک

مراحل انجام پالپوتومی اگر کودک نیاز به پالپوتومی دارد ممکن است پیش از این دندان درد تجربه کرده باشد. بنابراین برای آماده کردن او می توانید به او قوت قلب بدهید که دندان دردش برطرف می شود. توضیح بدهید که در طول درمان هیچ دردی احساس نمی کند و کل درمان نیم ساعت الی ۴۵ دقیقه طول می کشد.

بی حس کردن دندان

در این مرحله با تزریق بی حسی، دهان بی حس می شود. تزریق درد ندارد اما ممکن است احساسی شبیه به نیشگون گرفتن ملایم تجربه شود.

برداشتن پوسیدگی

بخش های پوسیده دندان با دریل دندانپزشکی برداشته می شود. متخصص دندانپزشک مینا و عاج را سوراخ می کند تا به پالپ برسد و مواد عفونی داخل پالپ را نیز بردارد.

پر کردن پالپ

فضای خالی داخل دندان با مواد پر کننده دندان پر شده و مهر و موم می شود.

روکش دندان

یک روکش استیل بر روی ساختار باقی مانده تاج، چسبانده می شود تا کودک بتواند از دندان برای جویدن استفاده کند و هم این که از دندان محافظت شود.

پالپوتومی و پالپکتومی چه تفاوتی با هم دارند؟

در پالپکتومی بر خلاف پالپوتومی، دندان زنده نگه داشته نمی شود بلکه همه پالپ و ریشه تخلیه می شوند. این درمان زمانی لازم است که عفونت فراتر از تاج دندان رفته باشد. پس از تخلیه پالپ و ریشه، فضای خالی با مواد مخصوصی پر می شود که به مرور توسط بدن جذب می شود. تفاوت پالپکتومی و عصب کشی در همین است که در عصب کشی دندان با مواد دائمی پر می شود و سپس روکش می شود.

چرا برای دندان ‌های شیری اطفال پالپوتومی انجام می ‌شود؟

ازآنجایی ‌که طی پالپوتومی دندان شیری نهایتا پالپ محفظه فوقانی برداشته می ‌شود و ریشه دندان دست ‌نخورده باقی می‌ ماند. معمولا ریشه دندان‌ های شیری نا بالغ و قادر به رشد است. به‌ همین‌ دلیل، عمدتاً در کودکانی که دندان ‌های شیری (اولیه) دارند، این روش بهترین گزینه است. دندان‌ های شیری به حفظ فاصله منظم برای رویش دندان‌ های دائمی کمک می ‌کنند. بنابراین دست ‌نخورده نگه داشتن آن ‌ها اغلب یک اولویت است. بهتر است بدانید که از مواد مخصوصی برای پر کردن دندان‌ های شیری پس از پالپوتومی کودکان استفاده می ‌شود. این مواد باید از تحلیل ریشه دندان شیری پیشگیری کنند و اجازه رشد را به دندان دائمی زیرین آن بدهند. در نتیجه، به گونه ‌ای طراحی شده‌ اند که در زمان رویش دندان‌ های دائمی جذب بدن شوند. (درباره آناتومی دندان ها بیشتر بخوانید.)

پالپوتومی اطفال در چه مواردی انجام می ‌شود؟

معمولا اگر پالپ دندان شیری کودک (مخصوصاً دندان آسیاب) عفونی یا پوسیده شده باشد، انجام پالپوتومی ضرورت دارد. زیرا در صورت عدم درمان به‌ موقع، ممکن است پوسیدگی یا عفونت گسترش یابد و به ریشه دندان برسد. با درگیر شدن ریشه دندان، دیگر نیاز به درمان‌ های گسترده ‌تر از پالپوتومی مانند پالپکتومی یا روت کانال (درمان ریشه) است. متخصص دندانپزشک اطفال می ‌تواند در طی یک جلسه معاینه تشخیص دهد که آیا انجام پالپوتومی ضروری است یا خیر! اگر متخصص دندانپزشک تشخیص دهد که هیچ‌ کدام از روش های ذکر شده دیگر برای درمان موثر نیستند. احتمالا پیش از موعد، دندان شیری کودک کشیده می ‌شود. این کار عوارض زیادی مانند موارد زیر را دارد:

• بروز مشکل در جویدن غذا
• تکامل ناقص گفتار کودک
• به هم ریختگی دندان‌ ها به ‌دلیل حرکت دندان‌ های مجاور به داخل فضای مورد نیاز برای رشد دندان‌ های دائمی

مزایا و معایب پالپوتومی دندان چیست؟

پالپوتومی دندان شیری مزایا و فواید زیادی دارد که به طور خلاصه می ‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دندان شیری کودکان به سادگی به حذف و اصلاح قسمت آسیب دیده پالپ دندان پاسخ می دهد، این در صورتی است که قسمت سالم دندان بدون تغییر باقی مانده است.
• در این روش این امکان فراهم می‌ شود که دندان به‌ طور زنده و سلامت در دهان کودک باقی بماند.
• فایده اصلی پالپوتومی این است که عملکرد و ساختار دندان حفظ شده و فضای کافی برای رشد دندان‌ های دائمی در دهان کودک باقی می ماند.
• از مهم ‌ترین نقاط ضعف و معایب پالپوتومی در بعضی موارد که تخریب دندان شیری زیاد باشد می ‌توان به تاج فلزی بر روی دندان اشاره کرد. این موضوع برای حفظ قدرت دندان ضروری است اما از لحاظ زیبایی کودک را تحت تاثیر قرار می ‌دهد. در موارد بسیار نادر سبب ایجاد باکتری شده و پالپوتومی شکست می‌ خورد.

اهمیت پالپکتومی نسبت به کشیدن دندان چیست؟

دندان شیری در صورتی که زود تر از موعد کشیده شود می تواند باعث به هم ریختگی دندان های دائمی و در نتیجه ضرورت انجام ارتودنسی شود. در حالی که اگر دندان تا زمانی که موعد افتادنش فرا برسد داخل دهان حفظ شود از حرکت و جا به جایی دندان های کناری اش جلوگیری می کند و فضا را برای رویش دندان دائمی زیرینش حفظ می کند. در نتیجه ریسک به هم ریختگی دندان های دائمی در آینده کاهش می یابد. در مورد دندان های قدامی که در خط خنده معلوم هستند در صورتی که دندان شیری زودتر از موعد و به علت پوسیدگی کشیده شود روی زیبایی و اعتماد به نفس کودک اثر منفی می گذارد. هم چنین باعث می شود کودک در تلفظ  بعضی حروف مانند س و د دچار مشکل شود و تمام این مسائل روی روان کودک اثر منفی می گذارد.

بهترین سن مراجعه کودکان به دندانپزشکی

توجه به سن فرزند در مراجعه به دندانپزشکی بسیار مهم است. با توجه به اینکه دندان های شیری تقریبا از ۴ تا ۱۸ ماهگی می رویند و معمولا تا ۲ تا ۳ سالگی سری بیست تایی آن ها تکمیل می شود. از روزی که اولین دندان کودک می روید، وظیفه والدین جهت حفاظت از دندان ها در مقابل پوسیدگی آغاز می شود. از همین زمان است که دندان های کودک باید مرتب تمیز شود و هم چنین با متخصص دندانپزشک اطفال آشنا شود. دندان های شیری دائمی نیستند و بعد از 6 سالگی شروع به لق شدن می کنند. اما نکته قابل توجه این است که این دندان ها مثل دندان های دائمی اهمیت بسیار بالایی دارند و در رویش دندان های دائمی تاثیر گذار هستند. اگر به طور مرتب به دندانپزشک اطفال مراجعه نشود. امکان تشکیل پلاک در این شیارها و فواصل دندانی وجود دارد. در صورت عدم رسیدگی مشکلات متعددی مثل عفونت و التهاب لثه ایجاد می شود که ممکن است نتایج جبران نا پذیری به وجود بیارد.

آموزش های لازم برای کودکان قبل از مراجعه به دندانپزشکی اطفال

• از بیان نکات فنی و پزشکی خودداری کنید. فقط کافی است به کودک گفته شود که برای زیبا کردن و خوشبو کردن دهان لازم است دندانپزشک دهان او را ببیند.
• به کودک قول جایزه یا هر چیزه دیگری را برای مراجعه به دندانپزشکی ندهید.
• از کودک بخواهید هنگام مراجعه به دندانپزشکی حواس خود را خوب جمع کند و پس از رفتن به منزل، مطب دندانپزشک را نقاشی کند.
• به طور خصوصی با دندانپزشک صحبت کنید نه جلوی کودک.
• به یاد داشته باشید که کودک در هنگام مراجعه، گرسنه نباشد.
• از اشیاء مورد علاقه و اسباب بازی های کودک استفاده کنید. به فرزندتان اجازه دهید تا در صورت تمایل ، هر اسباب بازی یا چیز کوچکی که دوست دارد همراه با خود به مطب بیاورد.

متخصص دندانپزشک اطفال کیست؟

متخصص دندانپزشک اطفال و کودکان، یکی از 10 تخصص دندانپزشکی است که توسط آکادمی انجمن دندانپزشکی آمریکا به رسمیت شناخته شده است که شامل بهداشت عمومی دندانپزشکی، اندونتیکس، آسیب شناسی دهان و فک و صورت، رادیولوژی دهان و صورت، جراحی دهان و فک و صورت، ارتودنسی و ارتوپدی دندانپزشکی، پریودنتیکس و پروتز دندان است. متخصص دندانپزشک اطفال پزشکی است که که در طول دوران تحصیلی خود به مطالعه و بررسی مهارت های لازم برای مراقبت از دندان، لثه، شناخت بیماری ها و دهان کودکان می پردازد. پیچیده ترین قسمت فعالیت و درمان دندانپزشک ها، مربوط به نوزادان می باشد. نوزادان در اولین برخورد شروع به گریه می کنند و باز کردن دهانشان برای معاینه کاری بس دشوار است، ولی دندانپزشکان اطفال این تخصص ها و مهارت ها را دارا می باشند. پس از این نظر خیالتان راحت باشد؛ کودکان در 4 ماهه اول زندگی خود شروع به درآوردن دندان می کنند و در سن 6 تا 7 سالگی هم شروع به از دست دادن اولین مجموعه دندان های شیری خود می کنند که در نهایت دندان های دائمی و ثانویه جایگزین می شوند. خیلی از افراد به اشتباه باور دارند که فقط در صورتی که درد یا پوسیدگی دندان دارند باید به فکر نگهداری و مراقبت از دندان های خود باشند و به دندانپزشک مراجعه کنند، ولی این یک باور غلط است. بدون مراقبت درست دندانپزشکی، کودکان با پوسیدگی های دهان و بیماری های احتمالی رو به رو هستند که می تواند باعث بروز درد و عوراض بسیاری در طول زندگیشان شود. امروزه پوسیدگی های دندانی و بیماری های عفونی در اطفال و کودکان، 5 برابر بیشتر از بیماری آسم و 7 برابر از تب یونجه شایع تر است.

سوالات متداول