روکش دندان یا (dental crown) یکی از روش های رایج ترمیمی در دندانپزشکی است. در واقع روکش ها نوعی کلاهک مشابه به تاج دندان می باشند که جایگزین تاج دندان واقعی اما آسیب دیده ما می شوند. این پروتزها به صورت اختصاصی برای هر شخص طراحی و ساخته می شوند و نه تنها از دندان مراقبت می کنند بلکه در زیبا سازی و اصلاح طرح لبخند نیز موثر هستند.
اگر دندان شما بدون روکش درد میکند، مقاله قاتل دندان درد را حتما مطالعه کنید.
دقیقا چه زمانی به روکش دندان نیاز داریم؟
روکش کردن دندان ها به عنوان آخرین راه حل برای نگهداری دندان هاست یعنی در مواقعی که از هیچ کدام از درمان های محافظه کارانه تر به دلیل از دست رفتن زیاد از بافت دندانی نمی توان استفاده کرد. برخی از این موقعیت ها که تنها راه ترمیم دندان روکش دندان است عبارت اند از:
- شکستگی های وسیع دندانی
- پوسیدگی های گسترده و عمیق
- ایمپلنت های دندانی
- بریج های دندانی
عوارض روکش دندان
برخی از افراد به دلیل عدم توجه کافی به نکات مراقبتی پس از این درمان، ممکن است دچار عوارض پس از درمان روکش دندان شوند که در ادامه اشاره کرده ایم:
کلیک کنید: چگونه بهترین روکش دندان را انتخاب کنیم؟
حساسیت شدن دندان ها:
حساسیت و ناراحتی جزئی معمولاً بعد از انجام این درمان ایجاد می شود که البته تا دو یا سه روز ابتدایی طبیعی است و جای نگرانی ندارد. اما گاهی اوقات این حساسیت به دلیل بیش از اندازه بودن ارتفاع روکش و باقی ماندن عصب در دندان روکش شده است که در این صورت متخصص دندانپزشک اقدامات لازم برای رفع آن را انجام خواهد داد.
شل شدن روکش دندان:
اگر سمان (چسب) روکش دندان شسته شود، ممکن است روکش دندان شل شده و باکتری ها به درون آن نفوذ کنند. این اتفاق می تواند با پوسیدگی همراه باشد.
لب پریدگی پرسلن روکش فلز سرامیک دندان:
در برخی موارد احتمال لب پر شدن روکش فلز سرامیک وجود دارد. اگر این میزان لب پریدگی اندک باشد، قابلیت ترمیم دارد، اما اگر میزان آن زیاد باشد، احتمالاً نیاز به تعویض روکش خواهد بود.
کلیک کنید: روکش دندانم افتاده چه کار کنم؟
پوسیدگی زیر روکش:
بی توجهی به مراقبت های دهان و دندان باعث پوسیدگی دندان زیر روکش می شود که تشخیص آن کمی دشوار است و با ویزیت متخصص دندانپزشک و عکس رادیوگرافی، با توجه به علائمی مثل درد لثه، بوی بد دهان و درد دندان تشخیص داده می شود.
علت تیر کشیدن دندان روکش شده
دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است علت تیر کشیدن دندان روکش شده باشد، از جمله:
باندینگ ناکافی روکش دندان
روکش های دندانی باید به طور دقیق و ایمن به سطح دندان چسبانده شوند تا از نتایج طولانی مدت آن اطمینان حاصل شود. اگر فرآیند باندینگ به درستی انجام نشود یا در مورد چسب مورد استفاده مشکلاتی وجود داشته باشد، می تواند منجر به ایجاد شکاف بین روکش و دندان شود. این شکاف ها به باکتری ها اجازه ورود به دندان و فضای بین دندان و روکش را می دهند و باعث حساسیت و درد می شوند. حتی می توانند منجر به عفونت و پوسیدگی دندان گردند.
تحریک عصب دندان
در برخی موارد، در هنگام فرآیند آماده سازی روکش دندان ممکن است به طور ناخواسته پالپ دندان (داخلی ترین قسمت دندان حاوی اعصاب و عروق خونی) را تحریک شود. این تحریک می تواند باعث ناراحتی موقت یا طولانی مدت شود، به ویژه اگر تحریک یک پاسخ التهابی در پالپ ایجاد کند.
کلیک کنید: روكش تمام سراميك چه تفاوتی با روکش متال سراميك دارد؟
ناهماهنگی بایت
اگر روکش های دندانی نحوه ی به هم خوردن دندان های بالا و پایین را تغییر دهند و باعث اختلال در هم ترازی دندان ها شوند، می توانند منجر به ایجاد نیروی بیش از حد بر روی برخی از دندان ها در هنگام گاز گرفتن و جویدن شوند. در این صورت منجر به درد دندان روکش شده هنگام جویدن به دلیل افزایش فشار روی نواحی مختلف می شوند.
مشکلات دندانی
دندان هایی که از قبل مشکلات دندانی مانند پوسیدگی یا ترک داشته اند، ممکن است پس از درمان روکش، حساسیت یا درد شدید تری را تجربه کنند در این موارد، همواره توصیه می شود، قبل از درمان روکش سلامت دندان ها و لثه ها بررسی شود تا از تشدید مشکلات بعد از روکش دندان جلوگیری شود.
علت درد دندان بلا فاصله بعد از گذاشتن روکش چیست؟
حساسیت دندان ناشی از تراشیدن مینا
بیرونی ترین پوشش دندان مینای دندان نام دارد که هیچ سلول زنده و یا عصبی ندارد بنابراین نه رشد می کند و نه دردی سراغ آن می آید. اما عاج که یک لایه زیر مینا می باشد، یک بافت بسیار حساس و پر از پایانه های عصبی است. چند روز بعد از روکش این لایه، بسیار حساس خواهد بود و کمی طول می کشد تا این حساسیت بهبود یابد. بنابراین دندان درد تا چند روز بعد از روکش تا حدی طبیعی است.
کلیک کنید: ایمپلنت و روکش های با ساپورت ایمپلنت
تحریک دندان توسط چسب روکش دندان
تاج دندان به کمک یک چسب مخصوص به دندان آماده شده چسبانده می شود. این چسب ها ماهیتی اسیدی دارند که باعث تحریک عاج و در نتیجه درد می شود. دلیل دیگر برای درد یا ناراحتی روکش، این است که تعداد کمی از مولکول‌های موجود در چسب ممکن است به داخل لوله‌های حساس عاجی وارد شوند و آن را تحریک کنند. این درد معمولا در عرض چند ساعت فروکش می کند زیرا pH سیمان در عرض چند ساعت شروع به افزایش می کند و تقریباً خنثی یا قلیایی می شود.
علت درد و تیر کشیدن دندان روکش شده چند روز بعد از نصب روکش
اگر چند روز پس از نصب روکش همچنان درد دارید، بهتر است با متخصص دندانپزشک خود مشورت کنید، زیرا درد در چنین مواردی بعید است از بین برود و باید حتما بررسی شود. علت این درد می تواند یکی از 2 مورد زیر باشد:
بلند بودن روکش دندان (اصلی ترین علت درد دندان روکش شده هنگام جویدن)
این شایع ترین دلیل درد روکش دندان پس از 3 تا 4 روز از گذاشتن روکش است. به دلیل اینکه روکش بلند است، حین جویدن روکش با فشار زیادی به دندان مجاور برخورد می کند. فشار و نیروی وارد شده به دندانی که روکش شده برمی گردد و درد شدیدی ایجاد می کند. این اصلی ترین درد دندان روکش شده هنگام جویدن است.
حساسیت شدید دندان تراشیده شده
اگر مقدار زیادی از ضخامت مینای دندان از بین رفته باشد در اثر پوسیدگی، عاج یا دنتین که لایه ای بسیار حساس زیر مینا است را در معرض دید قرار خواهد داد. این باعث تجربه درد و حساسیت شدید دندان پس از روکش می شود.
علت درد دندان تراش خورده برای روکش چیست؟
همانطور که می دانید، جهت نصب روکش دندان لازم است دندان تراشیده شده و مدتی به همین حالت باقی بماند تا روکش دندان آماده شود، ممکن است بسیاری از بیماران در این مدت دچار دندان درد شده و همین مسئله سبب نگرانی آن ها شود.
کلیک کنید: مزایا و معایب بروساژ دندان
هنگامی که متخصص دندانپزشک جهت آماده سازی دندان برای نصب روکش، اقدام به تراشیدن دندان می کند، لازم است دقت و ظرافت خاصی را در این زمینه به خرج دهد، در طول تراشیدن دندان، ضخامت زیادی از مینای دندان برداشته شده و در نتیجه لایه محافظتی از روی عاج دندان برداشته می شود. در واقع با تراشیدن مینای دندان که از عصب های دندان در برابر محرک های محیطی حفاظت می کردند، دندان حساس شده و بیمار احساس درد می کند.
از کجا بفهمیم دندان روکش شده عفونت کرده؟
فراموش نکنید که اگر باکتری ها بتوانند به زیر روکش دندان شما نفوذ کنند، با عفونت دندان زیر روکش مواجه می شوید.
علائم عفونت دندان روکش شده عبارت اند از:
- درد هنگام جویدن
- تورم لثه
- حساسیت به دما
- تب
آنتی بیوتیک برای عفونت دندان روکش شده
امکان دارد که عفونت دندان بسیار سطحی باشد و با مصرف داروهای تجویز شده از سمت متخصص دندانپزشک کاملا بر طرف شود. معمولاً برای از بین بردن عفونت دندان روکش شده داروهایی مانند: آنتی بیوتیک مثل آمکسی سیلین، پنی سیلین، مترونیدازول و کلیندامایسین تجویز می شود که نحوه مصرف آن بستگی به میزان عفونت دندان بیمار دارد.
کلیک کنید: کامپوزیت دندان و اصلاح جلو بودن فک پایین
چگونه از درد دندان روکش شده جلوگیری کنیم؟
بهداشت خوب دندان می تواند از شما در برابر درد روکش دندان محافظت کند. حتما:
- دو بار در روز مسواک بزنید.
- نخ دندان کشیدن روزانه
- برای معاینات منظم به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید.
- از جویدن غذاهای سفت مانند یخ که می تواند به روکش دندان آسیب برساند، خودداری کنید.
درمان درد دندان روکش شده
درمان خانگی درد دندان روکش شده
برای کاهش درد دندان روکش شده مراجعه به متخصص دندانپزشک اولین توصیه ماست، اما اگر به متخصص دندانپزشک دسترسی نداشتید، می توانید از درمان های موقت خانگی استفاده کنید. در ادامه به چند مورد از این درمان ها اشاره خواهیم کرد.
- از یک حوله گرم و تمیز بر روی فک خود برای کاهش درد استفاده نمایید.
- شست و شوی با آب نمک: شست و شوی دهان با آب نمک ممکن است التهاب را کاهش دهد و درد را کاهش دهد. 1/2 قاشق چایخوری نمک را با آب گرم مخلوط کرده و حدود 30 ثانیه آن را بچرخانید. شست و شوی را چندین بار در روز تکرار کنید.
- استفاده از داروهای ضد درد: مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن نیز می تواند در کاهش درد دندان موثر باشد.
کلیک کنید: همه چیز درباره هیلینگ ایمپلنت
درمان تیر کشیدن دندان روکش شده
در این مطب با علل درد دندان روکش شده به خوبی آشنا شدید، همانطور که می دانید تنظیمات درست و اصولی روکش دندان و درمان ریشه صحیح قبل از روکش کردن دندان و رعایت بهداشت در طول استفاده از روکش دندان می تواند به جلوگیری از پوسیدگی و درد گرفتن دندان شما کمک فراوانی کند. اگرچه درمان های خانگی شاید درد شما را تا مدتی تسکین دهند، اما کارساز نخواهند بود و مجدداً پس از مدت کوتاهی درد شما بازمی گردد، بنابراین توصیه می کنیم حتماً به یک متخصص دندانپزشک حاذق مراجعه کنید. دندان شما یکی از مهم ترین اجزای بدنتان است که باید در حفظ آن کوشا باشید.
سوالات متداول
آیا روکش دندان به لثه ها فشار وارد می کند؟
خود روکش دندان فشار مستقیمی به لثه وارد نمی کند. روکش به سطح بیرونی دندان چسبانده می شود و باید به طور دقیق در خط طبیعی لثه قرار گیرد. با این حال، اگر لبه های روکش به درستی کانتور نشده باشد یا مشکلاتی در تراز بایت وجود داشته باشد، لثه ها ممکن است دچار تحریک یا التهاب شوند. به همین دلیل است که قرار دادن روکش توسط متخصص دندانپزشک ماهر ضروری است که از تناسب و تراز مناسب برای به حداقل رساندن مشکلات احتمالی مرتبط با لثه اطمینان حاصل کند.
در خصوص درد دندان روکش شده چه وقت به متخصص دندانپزشک مراجعه کنیم؟
- در طول 3 روز اول بعد از نصب روکش دندان درد احتمالی خود به خود بهبود میابد. اما اگر بیشتر از 3 روز طول کشید به متخصص دندانپزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت بروز درد دندان روکش شده بعد از چند ماه یا سال ها بعد از روکش کردن، حتما باید در اولین فرصت به مطب متخصص دندانپزشک مراجعه کنید.
- اگر هنوز علت درد دندان روکش شده مشخص نیست و به صورت متوالی و مزمن ادامه داشت حتما نیاز به مداخله فوری دارد.
درد دندان پس از روکش، طبیعی است؟
حساسیت دندان بعد از روکش معمولی است، اما تجربه هر کسی متفاوت است. حساسیت به دما شایع ترین آن است که شامل حساسیت به سرما یا گرما می شود که عمدتاً به دلیل از بین رفتن مینای دندان است. همانطور که دندان های شما ممکن است کمی احساس ناراحتی کنند، لثه های شما نیز ممکن است درد داشته باشند که بعد از چند روز رفع می شود.
طول دوره درمان روکش چه مدت طول می کشد؟
جدای از درمان های اولیه ی احتمالی مورد نیاز البته در صورت نیاز با توجه به نظر متخصص دندانپزشک ( جراحی افزایش طول تاج، درمان ریشه، بیلداپ دندان و پست و کور) جهت آماده شدن دندان برای روکش، حدودا 3 الی 4 هفته برای مراحل ساخت روکش زمان لازم است.
این زمان به منظور چک کردن هر مرحله از ساخت روکش در داخل دهان است تا کار نهایی از نظر فرم و رنگ، طبیعی بودن روکش، زیبایی و از نظر تطابق با دندان، دقیق و کاملا منطبق بر ساختار دندان بیمار باشد. به این ترتیب علاوه بر عملکرد و زیبایی مناسب، از ایجاد پوسیدگی ثانویه زیر روکش که از مشکلات شایع روکش های دندان است، جلوگیری به عمل می آید. البته در مورد روکش های تمام سرامیک مونولیتیک و همچنین در روکش های فلزی این مدت زمان کاهش خواهد یافت.
چه عواملی موجب شکستن درمان روکش دندان می شوند؟
به طور کلی شکستن روکش دندان دو علت اصلی دارد. علت اول، لابراتواری است. به این صورت که اگر یک سری نکاتِ تخصصی در مراحل ساخت تاج (در لابراتوار) به خوبی رعایت نشود، بعد ها باعث پریدگی یا آسیب به تاج دندان می شود. علت دوم عدم مراقبت درست از جانب بیمار است.
چنانچه بیمار به نکات و توصیه های متخصص دندانپزشک توجه نداشته باشد و به عنوان مثال خوراکی یا اشیاء سفت و سخت گاز بزند و بهداشت دهان و دندان را رعایت نکند ممکن است منجر به شکستن روکش دندان شود. همچنین در صورتی که بیمار دندان قروچه یا براکسیسم کنترل نشده داشته باشد ممکن است شکستگی اتفاق بیفتد.
روکش موقت دندان چیست؟
انواع روکش از لحاظ ماندگاری یا مدت زمان استفاده به دو دسته دائمی و موقت تقسیم می شوند. از روکش های موقت در دو حالت استفاده می شود. در حالت اول زمانی که دندان شیری کودکان دچار آسیب شده از این روکش ها استفاده می شود. با کمک روکشی از جنس استیل ضد زنگ تا زمان در آمدن دندان دائمی یک روکش موقت دندانی برای محافظت از دندان آسیب دیده شیری قرار دهده می شود.
در حالت دوم بزرگسالان از یک روکش دندانی موقت استفاده می کنند. بعد از انجام فرآیند هایی مانند درمان ریشه دندان یا ترمیم یک دندان با پوسیدگی گسترده، و تا آماده شدن روکش دندان دائمی و مخصوص شما، یک روکش موقت برایتان نصب می شود. بعد از اینکه روکش دندان دائمی شما از لابراتوار دندانسازی رسید، روکش موقت برداشته شده و به جای آن نمونه دائمی نصب می شود.
روکش موقت دندان برای بزرگسالان به طور معمول در مطب دندانپزشکی میرداماد توسط متخصص پروتز ترمیمی و زیبایی گذاشته می شود و جنس آن معمولا از آکریل یا استیل ضد زنگ است.
عوارض لق شدن روکش دندان چیست؟
زمانی که متوجه لق شدن روکش دندان خود می شوید، باید فورا به مطب متخصص دندانپزشک خود مراجعه کنید تا اقدامات درمانی لازم انجام شوند. عدم توجه و اهمیت ندادن به این مشکل باعث ایجاد مشکلات و عوارضی برای بیمار می شود. در صورت لق شدن روکش دندان، فاصله ای بین تاج مصنوعی دندان (روکش دندان) و دندان به وجود می آید که باکتری ها و ذرات ریز مواد غذایی می توانند به درون آن نفوذ کنند و در واقع در فضای بین دندان و تاج مصنوعی دندان، تجمع کنند.
باکتری ها در این فضا به رشد خود ادامه می دهند و باعث پوسیدگی و عفونت دندان، عفونت لثه و در موارد شدید تر تحلیل رفتن استخوان فک در آن ناحیه خواهند شد. تمام عوارض ذکر شده با بروز درد و التهاب ظاهر می شوند.
آیا امکان دارد که روکش دندان به جای ایمپلنت استفاده شود؟
خیر چنانچه دندان غایب باشد نمی توان روکش نصب کرد زیرا اتصال روکش حتما باید به نسج باقی مانده دندان طبیعی باشد. اگر دندان کاملا غابب باشد ایمپلنت کاربرد دارد نه روکش.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
