چگونه بهترین روکش دندان را انتخاب کنیم؟

روکش دندان یا (dental crown) یکی از روش‌ های رایج ترمیمی در دندانپزشکی است. در واقع روکش ها نوعی کلاهک مشابه به تاج دندان می ‌باشند که جایگزین تاج دندان واقعی اما آسیب دیده ما می‌ شوند. این پروتزها به صورت اختصاصی برای هر شخص طراحی و ساخته می ‌شوند و نه تنها از دندان مراقبت می کنند بلکه در زیبا سازی و اصلاح طرح لبخند نیز موثر هستند.

انواع روکش دندان برای زیبایی

انواع روکش دندان برای زیبایی، شکل، رنگ و اندازه دندان ها را بهبود داده یا ظاهر آن ها را نیز تغییر می ‌دهند. البته در تمامی مراحل، اولویت با حفظ حالت طبیعی دندان بیمار است. در دندانپزشکی زیبایی، گاهی از روکش ‌ها به عنوان راه حلی برای اصلاح طرح لبخند استفاده می ‌شود. توصیه می‌ شود برای این که جایگذاری بهترین روکش دندان با موفقیت انجام شود، بهتر است کار را به یک متخصص دندانپزشک بسپارید.

متاسفانه در میان بسیاری از افراد به اشتباه جا افتاده که بعد از درمان ریشه دندان، حتما تاج دندان آسیب دیده را باید با روکش ترمیم یا محافظت کرد. اما آن ‌ها به این نکته توجه نمی ‌کنند یا اطلاع ندارند که روکش دندان هر چند یک روش ترمیمی قابل قبول و بسیار رایج است، اما یک درمان نسبتا تهاجمی است. به این معنی که برای نصب هر واحد روکش، متخصص دندانپزشک مجبور است مقدار زیادی از نسج دندان (دور تا دور تاج) را حتی اگر سالم باشد، تراش دهد تا بتواند فضای مناسبی برای قرار گیری روکش ایجاد کند. این در حالی است که هیچ چیزی جای نسج دندان واقعی ما را نمی گیرد و بهتر است تا آنجا که ممکن است آن را حفظ کنیم.

دقیقا چه زمانی به روکش دندان نیاز داریم؟

روکش کردن دندان ها به عنوان آخرین راه حل برای نگهداری دندان هاست یعنی در مواقعی که از هیچ کدام از درمان های محافظه کارانه تر به دلیل از دست رفتن زیاد از بافت دندانی نمی توان استفاده کرد. برخی از این موقعیت ها که تنها راه ترمیم دندان روکش است عبارتند از:

• شکستگی های وسیع دندانی
• پوسیدگی های گسترده و عمیق
• ایمپلنت های دندانی
• بریج های دندانی

انواع روکش های دندانی کدامند؟

روکش ها می توانند به انواع زیر ساخته شوند:

روکش های فلزی

برای ساختن این روکش‌ ها از آلیاژی استفاده می ‌شود که در آن از  طلا، پلاتینیوم یا آلیاژی فلزی مثل کروم – کبالت و نیکل – کروم استفاده شده است. روکش ‌‌های فلزی در برابر عمل جویدن و فشارهای مختلف دندانی به خوبی دوام می‌ آورند و تقریبا می ‌توان آن‌ ها را بادوام‌ ترین نوع روکش‌ ها در نظر گرفت.

همچنین، روکش ‌های فلزی به ندرت دچار شکستگی یا آسیب می‌ شوند. شاید مشکل اصلی این روکش‌ ها را بتوان رنگ فلزی و تیره آن‌ ها در نظر گرفت. روکش‌ های فلزی می توانند انتخاب خوبی برای دندان‌ های خلفی که کمتر در معرض دید هستند، باشند. همچنین از آنجا که این روکش ها تنها از فلز ساخته شده اند، در مقایسه با روکش های فلز سرامیک (PFM) نیاز به تراش کمتری از بافت دندان هست.

روکش های تمام سرامیک (روکش دندان زیرکونیوم)

روکش های تمام سرامیک (روکش دندان زیرکونیوم، لیتیوم دی سیلیکات و … ) همان طور که از نامشان مشخص است، کل ساختارشان از سرامیک تشکیل شده است. روکش های تمام سرامیک از نظر زیبایی نسبت به دیگر انواع روکش ها شفاف تر و طبیعی تر هستند. هرچند این روکش ها انواع مختلف داشته و میزان زنده بودن رنگ در انواع مختلف آن ها، متفاوت است. اما به طور کلی انتخاب بسیار مناسبی جهت روکش کردن دندان هستند.

روکش های فلز سرامیک PFM

روکش های فلز سرامیک یا به اختصار PFM از حدود سال 1950 در دندانپزشکی به کار می روند. این نوع از روکش ها سال ها به عنوان استاندارد طلایی جهت بازسازی دندان ها محسوب می شدند. این روکش ها فریم یا زیرساختاری فلزی دارند که لایه ای از سرامیک یا چینی روی آن را می پوشاند.

بر خلاف روکش‌های فلزی،‌ این روکش‌ ها به دلیل وجود لایه ی سرامیکی می ‌توانند با رنگ دندان مورد نظر هماهنگ شوند. هرچند، بخش چینی این روکش‌ ها شکننده ‌تر است و ممکن است دچار پریدگی و شکست شود. گاهی اوقات فریم فلزی موجود در زیر سطح سرامیکی به صورت خطی تیره درست در لبه ی روکش دیده می شود و زیبایی این روکش را تحت تاثیر قرار می دهد.

برای پرهیز از این مسئله متخصص دندانپزشک لبه ی روکش را به میزان بسیار کمی زیر خط لثه می برد. اما اگر لثه ی فرد دچار تحلیل شود، این خط سیاه رنگ نمایان شده و زیبایی لبخند را تحت تاثیر قرار خواهد داد. هر چند در دهه های اخیر، از عمومیت روکش های PFM کاسته شده و انواع مدرن تر و زیباتر روکش ها  مانند انواع تمام سرامیک ها جایگزین آن ها شده اند، اما این روکش‌‌ ها همچنان می ‌توانند انتخاب بسیار خوبی برای دندان‌ های خلفی و بریج‌ های دندانی باشند.

بریج دندان

زمانی که فرد یک دندان و یا چند دندان را از دست داده و به هر دلیل قادر به استفاده از ایمپلنت نیست و در عین حال دندان های دو طرف ناحیه بی دندانی دچار آسیب و تخریب هستند (وجود پوسیدگی ها و یا پرکردگی های قدیمی) می توان از بریج های دندانی استفاده کرد. بریج های دندانی در واقع روکش های به هم پیوسته هستند که با اتصال دندان های دو طرف ناحیه بی دندانی، فضای بی دندانی را پر می کنند.

مریلند بریج ها

برای افرادی که یکی از دندان های خود را از دست داده اند و به هر دلیلی قادر به گذاشتن ایمپلنت دندان نیستند و همچنین مایل نیستند که به روش سنتی بریج، دندان‌ های مجاور ناحیه بی‌ دندانی تراش بخورند، مریلند بریج‌ ها یک درمان محافظه‌ کارانه برای این افراد می باشد. مریلند بریج‌ ها یکی از روش‌ های جایگزین دندان از دست رفته هستند که مانند ایمپلنت دندان و پروتز دندان مصنوعی می ‌توانند جایگزین مناسبی برای دندان از دست رفته باشند.

بهترین روکش دندان برای شما چه نوع روکشی است؟

هر کدام از انواع روکش های ذکر شده، محاسن و معایب خود را دارند. انتخاب مناسب از بین روکش های مختلف بستگی به دو فاکتور اساسی دارد. استحکام و زیبایی  دو عاملی هستند که در انتخاب روکش مناسب از اهمیت بسیاری برخوردارند. البته ارزیابی اولویت هر کدام از این دو عامل نسبت به دیگری است که طرح درمان نهایی را مشخص می کند.

علاوه بر 2 فاکتور اصلی ذکر شده، عوامل دیگری که در انتخاب روکش دندانی تاثیر گذارند عبارتند از:

• موقعیت دندان (خلف یا قدام)
• تعداد دندان های آسیب دیده و نیازمند روکش
• ترجیح شما
• نظر متخصص دندانپزشک

در چه شرایطی نمی ‌توان از روکش دندان بهره مند شد؟

معمولاً در شرایط زیر استفاده از این روش درمانی توصیه نمی‌ شود:

• دندان به طور عمیق ترک خورده است.
• دندانی که دچار تحلیل ریشه شده است.
• دندانی که دچار عفونت شده است.

در این صورت ممکن است درمان ‌هایی مانند عصب کشی، ایمپلنت، کشیدن دندان و… پیشنهاد شوند.

عوارض روکش دندان

برخی از افراد به دلیل عدم توجه کافی به نکات مراقبتی پس از این درمان، ممکن است دچار عوارض پس از درمان روکش دندان شوند که در ادامه اشاره کرده ایم:

حساسیت شدن دندان‌ ها: حساسیت و ناراحتی جزئی معمولاً بعد از انجام این درمان ایجاد می ‌شود که البته تا دو یا سه روز ابتدایی طبیعی است و جای نگرانی ندارد. اما گاهی اوقات این حساسیت به دلیل بیش از اندازه بودن ارتفاع روکش و باقی ماندن عصب در دندان روکش شده است که در این صورت متخصص دندانپزشک اقدامات لازم برای رفع آن را انجام خواهد داد.

شل شدن روکش دندان: اگر سمان (چسب) روکش دندان شسته شود، ممکن است روکش دندان شل شده و باکتری ‌ها به درون آن نفوذ کنند. این اتفاق می ‌تواند با پوسیدگی همراه باشد.

لب پریدگی پرسلن روکش فلز سرامیک دندان: در برخی موارد احتمال لب پر شدن روکش فلز سرامیک وجود دارد. اگر این میزان لب پریدگی اندک باشد، قابلیت ترمیم دارد، اما اگر میزان آن زیاد باشد، احتمالاً نیاز به تعویض روکش خواهد بود.

پوسیدگی زیر روکش: بی ‌توجهی به مراقبت های دهان و دندان باعث پوسیدگی دندان زیر روکش می ‌شود که تشخیص آن کمی دشوار است و با ویزیت متخصص دندانپزشک و عکس رادیوگرافی، با توجه‌ به علائمی مثل درد لثه، بوی بد دهان و درد دندان تشخیص داده می ‌شود.

نقش متخصص دندانپزشک در پیشگیری از بروز عوارض روکش دندان

اگرچه برخی عوارض ناشی از هر نوع درمانی اجتناب ناپذیر هستند. اما با مراجعه به یک متخصص دندانپزشک حاذق می ‌توان تا حدود زیادی از بروز عوارض پس از روکش دندان پیشگیری کرد. به همین دلیل توصیه می‌ شود که پیش از انجام هر درمانی درباره متخصص دندانپزشک خود تحقیقات لازم و کافی را انجام دهید.

چگونه به افزایش ماندگاری و طول عمر روکش دندان کمک کنیم؟

حفظ کیفیت بهداشت دهان و دندان و ویزیت های منظم دندانپزشکی

دنبال کردن نکات بهداشت دهان و دندان نه تنها می ‌‎تواند به حفظ سایر دندان ‌های طبیعی خودمان کمک کند، بلکه موجب افزایش دوام و ماندگاری پروتزهای دندانی از جمله انواع روکش ها نیز می‌ شود. اینکار در کنار ویزیت‌ های دوره‌ ای و چکاپ‌ های منظم دندانپزشکی کیفیت روکش را حفظ کرده و چند سالی به طول عمر آن می ‌افزاید.

توقف و درمان دندان قروچه

برخی افراد ممکن است در طول شبانه ‌روز به دنبال تجربه استرس یا سایر هیجانات روحی و یا ناهماهنگی بین فکی، دندان قروچه را تجربه کنند. این عادت که اغلب به صورت ناخودآگاه انجام می ‌شود، می‌ تواند ماندگاری و طول عمر روکش دندان را کاهش دهد. دندان قروچه نه تنها باعث سردرد و درد عضلات صورت و گردن می شود، بلکه به نوعی منجر به آسیب دندان‌ ها و احتمالاً شکستگی روکش دندان نیز شود. برای درمان و توقف دندان قروچه استفاده از نایت گارد توصیه می شود.

نایت ‌گارد‌ها یا به ‌عبارتی محافظ‌ های دهانی و محافظ دندان ‌قروچه (براکسیسم) شناخته می ‌شوند که از مواد سخت، نرم  و یا دولایه به نام آکریل ساخته می شوند. هدف از ساخت محافظ‌ های دهانی پوشانندن سطوح دندان‌ های فوقانی و پیشگیری از بروز آسیب‌ های دندانی است. نایت گاردها در حقیقت پروتزهای متحرکی بوده که به ‌راحتی توسط بیمار روی دندان ‌ها قرار گرفته و خارج می ‌شوند.

اجتناب از جویدن غذاهای سفت و سخت

اگر چه بیشتر روکش‌ ها از مواد بسیار با دوام ساخته شده و به طور ایمن به دندان متصل می ‌شوند، اما گاز گرفتن و جویدن مواد غذایی سفت و سخت به مرور زمان باعث آسیب به دندان‌‍ های طبیعی و روکش‌ ها می شود. برخی از این مواد سفت و سخت که جویدن آن ها به مرور منجر به کاهش طول عمر روکش دندان می ‌شود نان های بیات شده ضخیم، آب نبات ها، یخ، آجیل و … هستند. جویدن آجیل و خوراکی های سفت و سخت با روکش می تواند باعث آسیب به روکش شوند. همچنین عاداتی مانند باز کردن درب بطری یا اشیاء دیگر با دندان می تواند تاثیرات مشابه و حتی خطرناک تری داشته باشد.

قیمت روکش دندان

قیمت روکش دندان تحت تأثیر موارد مختلفی قرار می ‌گیرد. از جمله این موارد می ‌توان به هزینه لابراتوار، نوع و جنس آن، نوع قالب گیری که سنتی است یا دیجیتال، سایر خدمات جانبی مورد نیاز و … اشاره کرد. لازم به ذکر است که انجام خدمات درمانی در کلینیک دندانپزشکی دکتر مهناز ارشد با بهترین کیفیت به شما عزیزان ارائه می شوند. برای دریافت اطلاعات بیشتر از وضعیت دهان و دندان خود و درمان مورد نیازتان، می ‌توانید ما با در ارتباط باشید از طریق راه های ارتباطی زیر:

تلفن : ٠٢١٢٢٢٧٣٤٧١ و ٠٢١٢٦٤٠٥٢٦٥

واتس اپ: ٠٩٣٦٥١٦٤٣٢٣

سوالات متداول

از کجا بدانیم باید روکش را عوض کنیم؟

بر اساس مقالات به طور کلی روکش های دندانی طول عمری نزدیک به 9 سال دارند. بنابراین پس از این مدت باید روکش دندان عوض شود. هر زمانی که متخصص دندانپزشک تشخیص دهد که  روکش خوب است و مشکلی ندارد، نیازی نیست آن را تعویض کنید.

گاهی اوقات هم به دلایل دیگر نیاز به تعویض روکش پیدا می کنید:

• تحلیل لثه اطراف دندان
• تورم لثه و یا دندان درد
• استهلاک و آسیب دیدگی روکش دندان

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران