ایمپلنت دندان قرار دادن یک ریشه مصنوعی که معمولا از تیتانیوم یا آلیاژ آن ساخته می شود است که برای حمایت از یک تاج یا مانند آن در درون استخوان فک قرار می گیرد. در صورتی که فردی یک یا چند دندان دائمی خود را از دست داده باشد و بخواهد طرح لبخندی زیبا داشته باشد، به تشخیص متخصص دندانپزشک، ایمپلنت دندان تجویز می شود. پایه تیتانیوم ایمپلنت دندان می تواند به خوبی در درون استخوان فک قرار گیرد و یک زیر ساخت محکم را برای دندان شما فراهم آورد. امروزه روش های درمانی مختلفی وجود دارد که می تواند به فرد کمک کند تا جای خالی دندان از دست رفته خود را پر کند. یکی از روش های دائمی و مناسب برای رسیدن به این هدف، استفاده از ایمپلنت دندانی است که بیش از ۵۰ سال است که مورد استفاده قرار می گیرد. ایمپلنت دندانی به گونه ای عمل می کند که گویی فرد هنوز از دندان اصلی خود استفاده می کند و همین مسئله سبب می شود که ایمپلنت روشی بسیار مناسب برای جایگزینی دندان از دست رفته شناخته شود. ایمپلنت دندان جلو نیز یکی از بهترین گزینه ها برای جایگزین کردن دندان های از دست رفته برای قسمت جلویی دهان می باشد. یکی دیگر از ویژگی های کلیدی استفاده از ایمپلنت دندانی آن است که بیمار به کمک آن می تواند همچون یک دندان طبیعی با استفاده از ایمپلنت خود هر نوع مواد خوراکی را مصرف کند. ایمپلنت های دندانی دقیقا مانند دندان طبیعی عمل می کنند چرا که ساختار آن ها به تقلید از دندان های طبیعی طراحی می شود. تاج ایمپلنت های دندانی معمولا از جنس سرامیک ساخته می شوند به خصوص در ناحیه لبخند.
در چه مواردی کاشت دندان انجام می شود؟
- زمانی که یک دندان یا چندین دندان بر اثر عوامل گوناگون از دست رفته باشند، برای جایگزینی دندان از دست رفته، از ایمپلنت استفاده می شود.
- گاهی به صورت مادرزاد برخی از دندان ها، رویش نمی کنند. برای پر کردن فضای خالی این دندان ها، از کاشت دندان استفاده می شود.
- زمانی که یک یا چند دندان از دست می رود، ممکن است جا به جایی دندان های مجاور، فضای خالی نامناسبی ایجاد کند که در این صورت، کاشت دندان انجام می گیرد.
- زمانی که دندان های از دست رفته، تاثیر نامناسبی بر روی ظاهر فرد بگذارند، باید کاشت دندان انجام گیرد تا زیبایی لبخند، مجددا به صورت فرد بازگردد.
انواع ایمپلنت دندان بر اساس روش کاشت
- ایمپلنت ساب پریواستیل یا درون کاشتی
این نوع ایمپلنت (Subperiosteal Implants) مستقیما درون استخوان فک قرار نگرفته، بلکه به کمک یک قاب فلزی روی استخوان فک و زیر بافت لثه قرار می گیرد.
- ایمپلنت اندواستیل یا فرو رونده
اندواستیل (Endosteal) رایج ترین روش کاشت ایمپلنت است که اغلب برای درمان های دو مرحله ای مورد استفاده قرار می گیرد.
- ایمپلنت به همراه چهارچوب راموس
روش All-on-4
در روش All-on-4 که برای جایگزینی دندان های از دست رفته در فک بالا و پایین کاربرد دارد از 4 ایمپلنت دندانی به تشخیص متخصص دندانپزشک برای کاشت در ناحیه مناسبی از استخوان فک استفاده می شود تا بتوان پرتز ثابت را روی آن فیکس کرد.
ایمپلنت دندان چگونه انجام می شود؟
- در ابتدا باید شرایط بیمار بررسی شود. آزمایشات لازم همچون عکسبرداری، ارزیابی استخوان ها و دندان های مجاور بیمار، مقاومت لثه و سلامت آن توسط متخصص دندانپزشک بررسی می شود.
- در قدم بعدی، داخل مطب پایه تیتانیومی با بی حسی درون استخوان فک قرار می گیرد. پایه تیتانیومی همچون یک پیچ کوچک، با کمک دستگاه های مخصوص دندانپزشکی مناسب، داخل فک جایگذاری می شوند.
- بسته به شرایط بیمار، تاج ایمپلنت در همان جلسه یا 3 الی 4 ماه بعد، روی پایه تیتانیومی قرار می گیرد. معمولا باید منتظر جوش خوردن پایه تیتانیومی با استخوان ها بود.
به طور کلی مراحل ایمپلنت دندان به شرح زیر می باشد:
- برداشتن دندان آسیب دیده
- آماده سازی استخوان فک، در صورت نیاز پیوند استخوان
- کاشت ایمپلنت دندان
- رشد و بهبود استخوان
- قرار دادن اباتمنت
- قرار دادن پروتز نهایی
بعد از قرار دادن ایمپلنت داخل فک چه اتفاقی می افتد؟
بعد از قرار دادن ایمپلنت، استخوان فک شما باید روی آن رشد کند و به پایه تیتانیومی متصل شود. معمولا چند ماه، این فرایند به طول می انجامد. در صورتی که دندان شما پس از این مدت دچار عفونت و یا تورم شده باشد، می توان اظهار داشت که درواقع شما در حال مشاهده یکی از علایم پس زدن ایمپلنت دندان هستید. پس از مشاهده این موارد به متخصص دندانپزشک خود مراجعه کنید.
مراقبت های پس از انجام ایمپلنت دندان
از مهمترین عوامل در روند درمان مراقبت و رعایت بهداشت در طول دوره درمان و همچنین پس از درمان می باشد. از این رو مراقبت هایی نیز برای سرعت بخشیدن به روند درمان و ترمیم بخیه پس از ایمپلنت وجود دارد. برای بهبود شرایط جراحی ایمپلنت می بایست به خوبی استراحت کنید و از فعالیت های سنگین حداقل تا ۴۸ ساعت خودداری نمایید. از کمپرس یخ برای بهبود تورم نیز می توانید استفاده کنید. همچنین لازم به ذکر است که از مشروبات الکلی و سیگار پس از درمان دوری کنید زیرا سبب ایجاد عفونت بر روی قسمت جراحی شده می شود. برای شستشوی دهان نیز از دهانشویه و آب ولرم استفاده نمایید از مسواک کشیدن بر ناحیه جراحی شده بپرهیزید. اما همواره توجه داشته باشید که پس از هر وعده حتما دهان و دندان خود را تمیز نمایید و حداقل روزی 2 بار در نواحی که حراجی انجام نشده مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. استفاده از مواد غذایی نرم نیز در طول هفته اول درمان توصیه می شود. همچنین از جویدن مواد غذایی سفت خودداری نمایید تا فشاری بر روی بخیه وارد نشود.
پیوند استخوان فک چیست و چه زمانی مورد نیاز است؟
جراحی پیوند استخوان فک، فرآیند بازسازی و جایگزین کردن بخشی از فک که دچار تحلیل استخوان شده است را به عهده دارد. این عمل با استفاده از مواد شبه استخوان یا استخوان برای ایجاد شرایط مناسب قبل از انجام ایمپلنت های دندانی و یا سایر ترمیم های دندانی و جایگزین کردن دندان از دست رفته، صورت می گیرد. همچنین موجب افزایش ارتفاع و عرض استخوان فک و پر شدن نقایص استخوانی می شود. پیوند استخوان زمانی نیاز است که بیمار از ضخامت کافی استخوان فک برخوردار نباشد تا از ایمپلنت دندان حمایت نماید. این مسئله می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- نقص در رشد
- بیماری های لثه ای
- ضربه به صورت
- گذشتن مدت زمان طولانی پس از کشیدن دندان
ایمپلنت دندان چقدر طول می کشد؟
عوامل متعددی در پاسخ به این سوال دخیل هستند، افرادی که قصد انجام ایمپلنت را دارند ابتدا باید به یک متخصص دندانپزشک مراجعه کنند. متخصص دندانپزشک شرایط دهان و دندان های بیمار را ارزیابی می کند و تشخیص می دهد نوع درمان چگونه است و چه مدت طول خواهد کشید. اما به طور کلی این فرآیند معمولاً بین 3 الی 4 ماه طول می کشد. و البته در افرادی که به پیوند استخوان و یا جراحی سینوس نیاز دارند روند درمان طولانی تر خواهد بود.
آیا قرار دادن ایمپلنت ها دردناک است؟
قرار دادن ایمپلنت درون لثه با بی حسی موضعی انجام می شود و شما در آن لحظه هیچ دردی را احساس نخواهید کرد اما با از بین رفتن اثرات بی حسی، کمی احساس ناراحتی خواهید کرد. از این رو پس از کاشت دندان، متخصص دندانپزشک برای شما مسکن تجویز می کند. کاشت دندان با بیهوشی انجام نمی شود اما در شرایط پیچیده، گاهی متخصص دندانپزشک مجبور می شود این عمل را با بیهوشی انجام دهد. در افراد ناتوان ذهنی و عصبی، معمولا کاشت دندان با بیهوشی صورت می گیرد تا در حین جراحی، اختلالی ایجاد نشود.
طول عمر ایمپلنت دندان چقدر است؟
طول عمر ایمپلنت دندان نسبت به سایر درمان ها بالاتر می باشد. اما با توجه به میزان مراقبت هر فرد نیز می تواند متغیر باشد. به طور کلی می توان بیان داشت که با رعایت نکات بهداشتی ایمپلنت های دندانی تا آخر عمر بیمار همراه همیشگی او می باشند و می بایست همواره نکات مراقبتی و بهداشتی را رعایت کرد. در برخی افراد ممکن است ایمپلنت درست به استخوان جوش نخورد و یا مراقبت های لازم را بیمار را رعایت نکرده باشد، در این صورت ایمپلنت دندان دچار عفونت خواهد شد و ایمپلنت پس زده می شود.
عوامل تاثیر گذار در انتخاب بهترین زمان برای ایمپلنت
تشخیص بهترین زمان برای ایمپلنت دندان به عوامل متعددی بستگی دارد که در ادامه به بررسی همه موارد می پردازیم.
عوامل موثر بر تعیین بهترین زمان کاشت دندان ایمپلنت
تاثیر میزان تراکم، ارتفاع و پهنای استخوان فک
میزان تراکم، ارتفاع و پهنای استخوان فک مورد نظر برای ایمپلنت دندان اهمیت بسیار زیادی دارد. بنابراین قبل از ایمپلنت دندان حتماً میزان تراکم استخوان فک با استفاده از رادیوگرافی های مخصوص توسط متخصص دندانپزشک سنجیده می شود. بعد از بررسی رادیوگرافی های مخصوص، متخصص دندانپزشک تشخیص می دهد بهترین زمان ایمپلنت دندان چه زمانی است. در برخی از موارد بیمار به منظور ترمیم بافت استخوان فک خود، نیاز به عمل جراحی پیوند استخوان دارد که این عمل کاشت ایمپلنت را حداکثر تا ۶ ماه به عقب می‌اندازد.
اثرگذاری نحوه کشیده شدن دندان
نحوه کشیده شدن دندان در تعیین بهترین زمان برای ایمپلنت دندان بسیار مهم است. اگر کشیدن دندان توسط افراد غیرمتخصص به صورت غیراصولی صورت پذیرد. باعث عوارضی مثل خونریزی، ابتلا به حفره خشک، آسیب اعصاب صورت و از همه مهم تر عفونت لثه و آسیب به استخوان فک می شود و زمان ایمپلنت دندان را ماه ها عقب می‌اندازد و فاصله بین کشیدن دندان و ایمپلنت دندان بسیار زیاد خواهد شد. در نتیجه توصیه می شود کشیدن دندان به روش آتروماتیک انجام شود. این روش به سالم ماندن حفره های استخوان اطراف دندان کمک می کند و کاشت ایمپلنت را راحت تر می کند.
میزان تاثیر عفونت لثه
در صورت وجود عفونت لثه، ایمپلنت دندان بسیار پر ریسک است و امکان شکست درمان ایمپلنت بسیار زیاد است. لذا در مواردی که لثه دارای عفونت است لازم است به منظور درمان بافت های عفونی لثه، بنابر تشخیص متخصص دندانپزشک، عمل کاشت ایمپلنت را به تعویق انداخت. در این صورت نتیجه کاشت ایمپلنت دندان هم از لحاظ زیبایی و هم استحکام بهتر خواهد بود.
تاثیر دفعات جراحی
در بسیاری از موارد درمان کاشت ایمپلنت دندان هم زمان و بعد از کشیدن دندان طبیعی صورت می گیرد. بنابراین بهترین زمان برای ایمپلنت دندان (در صورت صلاح دید متخصص دندانپزشک) بعد از کشیدن دندان است. زیرا عمل جراحی به یک جلسه خلاصه می شود و دیگر نیازی برای جراحی مجدد برای کاشت فیکسچر نیست.
اهمیت سن بیمار
برای کاشت ایمپلنت دندان لازم است استخوان فک بیمار به طور کامل رشد کرده باشد. اگر در زمان رشد عمل کاشت ایمپلنت صورت بگیرد، در نتیجه ی رشد عمودی صورت و دندان ها، ایمپلنت در جای خودش ثابت می ماند در نتیجه با دندان های کناری اختلاف سطح پیدا می کند که از لحاظ زیبایی نا مطلوب است و در عمل جویدن، اختلال ایجاد می کند. معمولاً کاشت ایمپلنت از 18 سالگی به بعد انجام می شود. اما شایان توجه است که میزان رشد در افراد مختلف در اثر عوامل گوناگون متفاوت است.
سلامت عمومی بدن و بیماری های زمینه ای
یکی دیگر از عواملی که در تعیین بهترین زمان برای ایمپلنت دندان ضروری است، شرایط جسمانی بیمار است. کسانی که دارای دیابت بالا، بیماری های قلبی، عروقی و بیماری های زمینه ای هستند لازم است با مشورت پزشک مدت زمان بین کشیدن دندان و کاشت ایمپلنت را افزایش دهند و یا در صورت تجویز پزشک دارو های خود را قطع و یا تعویض کنند. همچنین کسانی که دارای پوکی استخوان هستند برای ترمیم استخوان فک به مدت زمان بیشتری نیاز دارند و در برخی از موارد نیاز به پیوند استخوان جهت ترمیم بهتر استخوان فک است.
بیشتر بخوانید: درمان دندان درد در کسانی که بیماری قلبی دارند.
میزان موفقیت ایمپلنت های دندانی چقدر است؟
ایمپلنت‌های دندانی میزان موفقیت خیلی بالایی دارند. مطالعات مستند بالینی و تحقیقاتی میزان موفقیت ایمپلنت دندان را بیش از ۹۵%، بالاتر از هر نوع دیگر از درمان های جایگزین دندان نشان داده اند. میزان موفقیت ایمپلنت حتی در نواحی با تراکم استخوانی کم، بالا است. به محض جوش خوردن ایمپلنت در استخوان، دوام آن یک عمر طول می کشد.
علت پس زدن زود هنگام ایمپلنت چیست؟
پس زدن زود هنگام ایمپلنت درست چند ماه بعد از اینکه ایمپلنت در فک قرار گرفت، آغاز می شود. چنین مشکلی به این دلیل رخ می دهد که استخوان فک نمی تواند به خوبی دور ایمپلنت جوش بخورد. در اثر جوش نخوردن کامل، ایمپلنت خیلی راحت از جای خود تکان می خورد. علت این مشکل می تواند عوامل زیر باشند:
- بهبود به صورت کامل صورت نگرفته است.
- محل ایمپلنت دچار عفونت شده است.
- زمانی که ایمپلنت در حال قرارگیری روی استخوان بوده، به تعادل و ثبات اهمیت داده نشده است.
- ممکن است در طول روند بهبود در اثر فشار وارده توسط فرد، ایمپلنت جا به جا شده باشد.
آیا بیماران دیابتی می توانند کاشت ایمپلنت انجام دهند؟
افرادی که بیماری دیابت کنترل شده دارند (یعنی قند خون شان زیر ۱۵۰ است) می توانند برای کاشت ایمپلنت اقدام کنند. ولی در مورد افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده، این کار توصیه نمی شود زیرا دوره ریکاوری آن ها بسیار طولانی و سخت خواهد بود و احتمال جوش نخوردن پایه ایمپلنت به استخوان فک بسیار زیاد است.
سوالات متداول
ارتودنسی قبل یا پس از ایمپلنت دندان؟
گاهی ارتودنسی لازمه کاشت ایمپلنت است، بریس یا پلاک و دیگر وسایل ارتودنسی بسته به نیازهای بیمار قبل یا بعد از ایمپلنت دندان مورد استفاده قرار می گیرند. تشخیص این امر که ارتودنسی قبل یا پس از ایمپلنت دندان باید انجام شود بر عهده متخصص دندانپزشک می باشد.
آیا ایمپلنت دندان مانند دندان طبیعی عمل می کند؟
ایمپلنت دندان نه تنها ظاهراً شبیه دندان طبیعی است بلکه ازنظر عملکرد هم مانند دندان طبیعی می باشد. پس شما قادرید که گاز بگیرید هر نوع غذایی را که دوست دارید رو بخورید.
بهترین زمان کاشت ایمپلنت چه زمانی می باشد؟
بهترین حالت و زمان قرار دادن ایمپلنت قرار دادن ایمپلنت بلافاصله پس از کشیدن دندان است. در صورتی که دندان از دست رفته، عفونی نباشد و مقدار زیادی استخوان در اثر عفونت از دست نرفته باشد، شانس زیادی برای برای جایگزینی همزمان ایمپلنت دندان وجود دارد. معمولاً پس از کشیدن دندان، مقداری تحلیل استخوان اتفاق می افتد، متخصص دندانپزشک تا حد امکان سعی می کند بلافاصله پس از کشیدن دندان اگر شرایط فراهم باشد، ایمپلنت را در حفره ی دندان کشیده شده جایگزین کند.
آیا پیوند استخوان دندان دردناک است؟
پیوند استخوان دندان که شامل برداشت مواد استخوانی از بدن خود بیمار نیست، روشی نسبتاً جزئی است. در حین انجام عمل بی حسی دریافت خواهید کرد، بنابراین تا قبل از اینکه اثر بی حسی از بین برود دردی احساس نخواهید کرد. سپس، درد معمولاً در چند روز آینده با مسکن های بدون نسخه قابل تحمل است. داروهای ضد درد با نسخه نیز ممکن است مناسب باشند. بسته به اینکه چه مقدار کار انجام شده است، ممکن است در طول دوره نقاهت چند هفته احساس ناراحتی کنید. اما اگر مواد استخوانی از بدن خود شما به دست بیاید، یعنی پیوند از لگن صورت بگیرد، روند بهبودی می تواند کمی بیشتر ناراحت کنند باشد، زیرا جراحی در دو مکان انجام می شود. مقدار استخوانی که برداشته و سپس پیوند می شود معمولاً بسیار کم است، بنابراین دوره ی ناراحتی بسیار کوتاه می باشد.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
