رنگ لثه در افراد مختلف تفاوت دارد اما سیاهی یا تیرگی لثه و یا هر تغییر دیگری در رنگ لثه ممکن است به دلایل پزشکی، داروها، سیگار یا عوامل دیگر به وجود بیاید. ملانین رنگدانه تیره ای است که مسئول رنگ پوست می باشد. در لثه نیز ملانین وجود دارد. رنگ لثه ممکن است در یک طرف بیشتر باشد یا به صورت لکه ای ایجاد شود.
سیاه شدن لثه و تغییر رنگ لثه اگر در اثر افزایش ملانین باشد، تغییرات طبیعی در رنگ لثه است و نیازی به درمان ندارد. در بعضی مواقع سیاه شدن لثه یا پیگمانتاسیون لثه (gingival pigmentation) در اثر رسوب ملانین ها در لثه به وجود می آید. اگر لثه های صورتی و سالم داشتید و اکنون در اثر عوامل مختلف دچار تغییر رنگ لثه شده اید، یعنی پیگمانتاسیون در لثه شما رخ داده است.
این لکه های سیاه در لثه مریضی و یا عارضه ای به وجود نمی آیند اما لثه های صورتی و سالم را از بین می برند. برای رفع آن می توانید به متخصص دندانپزشک مربوطه مراجعه کنید.
انواع تغییر رنگ لثه و علت آن
در ادامه به تغییر رنگ لثه به طور تخصصی می پردازیم:
ملانین
بدن به صورت طبیعی ملانین تولید می کند. ملانین ماده ای است که به پوست، مو و چشم ها رنگ می بخشد. هر چه ملانین بیشتری داشته باشید، مو، پوست یا چشم هایتان تیره تر خواهند بود. رنگ قهوه ای تیره یا سیاه شدن لثه ها نیز می تواند به دلیل زیاد بودن ملانین در بدن باشد. اگر لثه فردی همیشه بسیار تیره بوده است دلیلی برای نگرانی نیست.
کلیک کنید: جراحی زیبایی لثه چیست؟
اما اگر تغییر رنگ لثه ظرف مدت کوتاهی بروز کرده باشد یا اگر لکه های سیاه روی لثه ایجاد شده باشد احتمالا ارتباطی با ملانین ندارد و نشان دهنده مشکلی است که باید بررسی شود.
سیگار و دخانیات
سیگار کشیدن باعث تغییر رنگ لثه می شود. به این وضعیت، ملانوز سیگاری ها می گویند. سلول های اختصاص یافته ای در بدن وجود دارند به نام ملانوسیت که ملانین تولید می کنند. نیکوتین موجود در تنباکو باعث می شود ملانوسیت ها ملانین بیشتر از حد معمول تولید نمایند. در این حالت لثه قهوه ای یا سیاه می شود.
تغییر رنگ ناشی از ملانوز، ممکن است به صورت لکه ای باشد و یا تمامی دهان را در بر بگیرد. سطح داخلی گونه ها یا لب پایینی نیز ممکن است تغییر رنگ پیدا کنند. طبق تحقیقات بین ترک سیگار و کاهش تیرگی لثه ارتباط مستقیمی وجود دارد. این نشان می دهد لکه های تیره لثه ناشی از سیگار کشیدن ممکن است قابل برگشت باشند.
دارو
ماینوسایکلین (مینوسیکلین) دارویی است که برای درمان جوش و آکنه و برخی انواع عفونت ها مانند کلامیدیا مورد استفاده قرار می گیرد. یک عارضه جانبی نامتداول این دارو، تغییر رنگ است که گاهی اوقات در دهان اتفاق می افتد. در صورتی که دارو باعث تیرگی لثه تان شده است با پزشک در مورد تعویض دارو صحبت کنید.
کلیک کنید: صفر تا صد کورتاژ لثه
تتوی آمالگام
تتوی آمالگام (ماده ی پر کننده دندان که به رنگ نقره ای دیده می شود.) در اطراف دندانی که پر شده است ممکن است ظاهر شود اگر چه در هر جایی از دهان ممکن است آن را ببینید. اثر یا تتوی آمالگام، به صورت یک لکه سیاه، آبی یا خاکستری در داخل دهان دیده می شود.
آمالگام ترکیبی از فلزات است که برای پر کردن دندان ها به کار می رود. اگر ذرات این پر کننده دندان جدا شوند ممکن است در زیر پوست لثه نمایان شوند. برای این وضعیت نیازی به درمان نیست و هیچ خطری برای سلامتی ندارد.
ژنژیویت ( بیماری لثه)
ژنژیویت، یکی از علت های به وجود آمدن تیرگی لثه ژنژیویت است که باعث تب، درد لثه و بوی بد دهان می شود. عفونت لثه می تواند باعث تغییر رنگ لثه شود چرا که یک لایه از بافت های مرده در لثه جمع می شوند. دهان خندقی حاصل رشد سریع باکتری ها است که معمولا به دلیل عفونت لثه روی می دهد.
باکتری ها ممکن است به دلیل ضعیف بودن بهداشت دهان، استرس، کمبود خواب و یا رژیم غذایی ناسالم در دهان جمع شوند.
کلیک کنید: چه زمانی جراحی لثه کاربرد دارد؟
علائم اولیه ژنژیویت شامل: خونریزی لثه، بوی بد دهان، ترشح زیاد بزاق و احساس ناخوشی است. ممکن است در لثه اطراف دندان ها زخم هایی ایجاد شود. درمان این عفونت ساده است. متخصص دندانپزشک دهان را جرمگیری و تمیز می کند و آنتی بیوتیک برایتان تجویز می نماید.
بیماری آدیسون بر غدد ادرنال تاثیر می گذارد که مسئول تولید انواع هورمون ها هستند. این اختلال جلوی عملکرد این غدد را می گیرد. علائم اولیه بیماری آدیسون عبارت اند از:
- خستگی
- احساس تشنگی بیشتر از حد معمول
- کاهش وزن ناخواسته
- کاهش اشتها
- ضعیف شدن عضلات
با پیشرفت بیماری آدیسون، فرد ممکن است سیاه شدن لثه و لب ها را تجربه کند. اصطلاح پزشکی این عارضه، افزایش رنگدانه یا هایپر پیگمنتیشن است. بیماری آدیسون علاوه بر این که بر لب ها و لثه تاثیر می گذارد، ممکن است لکه های تیره در پوست نواحی دیگر بدن نیز ایجاد کند. شایع ترین نواحی زانوها، خطوط کف دست، بند انگشت ها و نواحی جای زخم (بافت جوشگاه) است. بیشتر موارد بیماری آدیسون به دلیل مشکل در عملکرد سیستم ایمنی به وجود می آیند.
این باعث می شود بدن به غدد آدرنال حمله کرده و به آن ها صدمه برساند. بیماری آدیسون در صورتی که درمان نشود عوارض شدیدی ایجاد می کند. اگر مقدار هورمون های بدن (که باید توسط غدد آدرنال تولید شوند.) خیلی افت کند بحران آدرنال به وجود می آید. علائم بحران آدرنال شامل: بی آبی شدید بدن، تنفس سطحی و تند تند، خواب آلودگی و رنگ پریدگی و سردی پوست است. بحران آدرنال یک وضعیت اورژانسی است.
سندرم پوتز – جگرز
سندرم پوتز- جگرز یک وضعیت ژنتیکی است که خطر پولیپ یا سرطان را افزایش می دهد. یکی از علائم اولیه آن، لکه های قهوه ای یا آبی تیره است. این لکه ها در دهان و پوست انگشت های دست و پا ممکن است ایجاد شوند. لکه های پوتز – جگرز معمولا در کودکی بروز می کند و با افزایش سن ناپدید می شود. یک علامت کلیدی دیگر این وضعیت، خونریزی یا انسداد در دستگاه گوارش است که معمولا در کودکی اتفاق می افتد. آزمایش ژنتیک نشان می دهد آیا سندرم پوتز – جگرز دارید یا نه.
هماتوم رویشی
زمانی که یک دندان در حال درآمدن می باشد، می تواند باعث ایجاد یک کیست حاوی مایع شود. در برخی از مواقع، خون در این مایع وجود دارد و می تواند سبب لثه های بنفش و قهوه ای شود. در صورتی که خون داخل این نوع کیست باشد، به این عارضه هماتوم رویشی گفته می شود. این حالت معمولاً زمانی ایجاد می شود که کیست در اثر ضربه یا زمین خوردن دچار آسیب دیدگی شود.
در ارتباط با سیاه شدن لثه در کودکان بایستی توجه شود که هماتوم رویشی در کودکان به علت رشد دندان های شیری و دندان های دائمی بسیار شایع می باشد. این عارضه معمولاً پس از رشد دندان ها، خود به خود رفع می شود.
نووس یا خال آبی
نووس یا خال آبی در واقع نوعی خال بی ضرر است که به صورت پهن یا کمی برآمده ایجاد می شود. این خال ممکن است به رنگ سیاه یا آبی ایجاد شود و معمولاً شبیه لکه بر روی لثه به نظر می رسد. علت بروز این خال به طور دقیق مشخص نیست ولی معمولاً در زمان کودکی یا نوجوانی بروز می کند. بروز این خال ها در زنان شایع تر می باشد. متخصص دندانپزشک خال آبی را با معاینه تشخیص می دهد. این عارضه معمولاً به درمان نیاز ندارد.
ملانوآکانتومای دهانی
ملانوآکانتومای دهانی یک عارضه نادر است که سبب ایجاد لکه های تیره در بخش های مختلف دهان از جمله لثه ها می شود. این لکه ها زیان آور نیستند و بیشتر در افراد جوان ایجاد می شوند. علت بروز این عارضه مشخص نمی باشد، ولی امکان دارد با آسیب دیدگی های ناشی از جویدن یا سایش در دهان مرتبط باشد. این لکه ها به درمان نیاز ندارند.
سرطان دهان
سرطان دهان نیز می تواند سبب سیاه شدن لثه شود. دیگر علائم مرتبط با سرطان دهان شامل: زخم های باز، خونریزی غیر طبیعی و ورم در دهان می باشد. همچنین ممکن است گلو درد مزمن و یا تغییر در صدا نیز ایجاد شود.
کلیک کنید: لیفت لثه!!! آیا امکان پذیر است؟
جهت تشخیص سیاه شدن لثه ها در اثر سرطان دهان پزشک از روش نمونه برداری از بافت استفاده می کند. هچـنین امـکان دارد جهت ارزیابی گسترش سرطان، از روش هـای دیگـری مانند سی تی اسکن یا پت اسکن نیز استفاده شود.
بارداری
در دوران بارداری امکان دارد در اثر بروز قرمزی و التهاب لثه ها ناشی از قرار گرفتن در معرض تجمع باکتری و پلاک، لثه ها سیاه به نظر برسند. جهت جلوگیری از تغییر رنگ لثه در بارداری بایستی بهداشت دهان و دندان به طور کامل رعایت شود. همچنین به این منظور شخص می تواند به متخصص دندانپزشک نیز مراجعه کند.
رنگ لثه سالم و ناسالم
لثه ممکن است رنگهای متفاوتی به خود بگیرد. در ادامه به آنها می پردازیم:
لثه های بنفش و قهوه‌ای:
افزایش ملانین ها باعث لثه های بنفش و قهوه ای می شود. سیگار کشیدن و نور خورشید یکی درگیر از دلایل این تغییر رنگ لثه ها می باشد.
لثه های ملتهب و قرمز رنگ:
تغییر رنگ لثه به رنگ قرمز نشان دهنده حساسیت دندان و عفونت لثه است. در این حالت خوردن و نوشیدن غذا های سرد و گرم برای فرد دردناک است.
لثه زرد و نارنجی:
این تغییر رنگ لثه ها نیز نشان دهنده وجود عفونت در لثه است. هنگام مواجهه با این مشکل حتما به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید.
لثه های سفید رنگ:
عفونت های قارچی و ویروسی باعث سفید شدن لثه ها شده و در مواردی ممکن است زخم هایی نیز روی لثه ایجاد شود.
کلیک کنید: دلایل تحلیل رفتن لثه چیست؟
لثه های خاکستری:
علت اصلی این تغییر رنگ استرس و فشار عصبی بوده و باعث می شود لثه های صورتی و سالم به خاکستری تغییر رنگ دهند. البته عفونت لثه و سیگار کشیدن و یا سیستم ایمنی ضعیف بدن نیز در این مشکل موثر است.
علائم مرتبط با سیاه شدن لثه
بایستی توجه شود که سیاه شدن لثه به همراه بروز مشکلات مرتبط با لثه، می تواند نشان دهنده بروز بیماری لثه باشد. در مراحل اولیه امکان دارد متخصص دندانپزشک جهت کمک به بهبود بیماری لثه و حفظ سلامت لثه ها، استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید، مسواک با خمیر دندان ضد میکروب و جرمگیری دندان را به بیمار توصیه کند.
علائم سیاه شدن لثه:
- بوی نامطبوع دهان
- ایجاد لکه های تیره بر روی لثه ها
- از دست دادن دندان
- رسوبات سخت بر روی دندان
- قرمزی، ورم و خونریزی از لثه ها
ورم و قرمزی لثه همچنین می توان نشان دهنده وجود دیگر مشکلات دهانی مانند آبسه دندان یا بیماری لثه باشد.
کمبود چه ویتامینی باعث سیاه شدن رنگ لثه می شود؟
تغییر رنگ لثه می تواند ناشی از فقر ویتامین C باشد. با کمبود این ویتامین، نه تنها سیستم ایمنی بدن ضعیف شده بلکه لثه ها نیز ملتهب شده و دچار خونریزی می شوند. اگر ویتامین C کافی به بدن نرسد، لثه ها سست می شوند و خونریزی می کنند. به مرور زمان در اثر کمبود این ویتامین، لثه به رنگ بنفش در می آیند. کمبود شدید این ویتامین باعث تیرگی لثه و پوسیدگی دندان ها می شود.
ویتامین سی، کلاژن در بدن را تولید می کند. این پروتئین سهم عمده ای در سلامت لثه ها دارد. برای درمان لثه های تغییر رنگ یافته، می توانید از مکمل هایی که دارای این ویتامین هستند، استفاده نمایید مانند آدامس یا آبنبات هایی که دارای ویتامین سی می باشند. با مصرف ویتامین سی، مبتلا شدن به بیماری پریودنتال کاهش یافته و سلامت لثه ها افزایش می یابد.
کلیک کنید: بیماری پریودنتال لثه چیست؟
امگا 3 نیز می تواند آنزیم های آنتی اکسیدانی را در بافت داخلی لثه ها فعال کند. مصرف این اسید چرب، التهاب و باکتری های موجود روی لثه را از بین می برد. لبنیاتی که دارای پروبیوتیک باشند، ماده غذایی بسیار ارزشمندی برای سلامت لثه ها به حساب می آیند. سیاه شدن لثه با مصرف برخی ویتامین ها درمان خواهد شد. (البته در بعضی موارد.)
درمان لثه های تغییر رنگ یافته
درمان های معتبر و گوناگونی برای لثه های تغییر رنگ یافته وجود دارند. این روند می تواند حذف رنگدانه های ملانین از بافت لثه باشد که به عنوان رنگدانه زدایی لثه یا سفید شدن لثه شناخته می شود.
برخی از درمان لثه های تغییر رنگ یافته عبارت اند از:
کلیک کنید: روش هاي درماني زيبايي در افراد با لبخند لثه ای
- استفاده از اسکالپل (Scalpel): اسکالپل می تواند سطح خارجی لثه را بتراشد. البته در این روش خونریزی بیشتر خواهد بود و بهبودی طولانی خواهد شد.
- برخی از ابزار هستند که با یک موتور پر سرعت می چرخند و می توانند سطح خارجی لثه ها را تراش دهند.
- با نور لیزر نیز می توان لایه های سطحی لثه را از بین برد.
- پیوند لثه
- استفاده از مواد شیمیایی مانند فنل ها (phenols)
در ادامه در مورد مهمترین درمان لثه های تغییر رنگ یافته بیشتر آشنا خواهیم شد.
جراحی لثه
جراحی لثه نیز یکی از پرکاربرد ترین و ساده ترین روش های درمان لثه های تغییر رنگ یافته است. در این روش که به صورت سرپایی، تزریق بی حسی موضعی و بدون درد انجام می شود، لایه خارجی لثه که بافت پوششی آن و کمی از بافت زیرین دچار تیرگی شده است برداشته می شود.
کلیک کنید: مزایا و معایب بروساژ دندان
پس از دوره ریکاوری، لایه جدیدی روی لثه تشکیل می شود که از رنگ طبیعی لثه برخوردار است و دیگر خبری از تیرگی لثه نمی باشد.
لیزر درمانی
لیزرها کاربرد های فراوانی در دندانپزشکی دارند. درمان لیزر برای رفع تیرگی لثه ها، از مدرن ترین و جدید ترین روش های درمان لثه های تغییر رنگ یافته است. گرچه هنوز هم بسیاری از دندانپزشکان برای لثه های تیره از روش جراحی بهره می برند. در درمان لیزر برای رفع تیرگی لثه ها هیچ گونه برشی انجام نشده و کار در کمال آرامش و ایمن صورت می گیرد.
لازم به ذکر است، متخصص دندانپزشک، لثه های آن هایی را که دچار التهاب و عفونت است را در ابتدا با لیزر درمان کرده و سپس اقدام به درمان تغییر رنگ لثه ها با لیزر می کند. با استفاده از لیزر، بافت های سطحی و تیره لثه برداشته می شود. لیزر دایود در بافت نرم توانایی برش دارد در عین حال خاصیت کوآگولیشن یا انعقاد در محل دارد. به همین دلیل با این که بافت لثه به طور کامل، در تمام نواحی لثه و خط لبخند بیمار برداشته می شود، به هیچ عنوان خونریزی وجود ندارد و دید و دسترسی عالی برای متخصص دندانپزشک ایجاد می کند.
لیزر دایود با برداشت لایه سطحی اپی تلیوم که حاوی رنگدانه ملانین می باشد باعث رفع سیاهی لثه می شود. بعد از انجام لیزر به هیچ عنوان نیاز به مصرف آنتی بیوتیک و … نمی باشد. معمولاً بیمار در حد یکی دو روز درد و سوزش مختصر دارد و در عرض چند روز لثه ها ترمیم پیدا می کنند و لثه های صورتی و سالم نمایان می شوند.
کلیک کنید: بلیچینگ یا جرمگیری؟
لیزر از طرفی خاصیت ضد التهاب و ضد درد دارد و باعث کاهش سروتونین محیطی و کاهش درد می شود، بنابراین درمان تیرگی و سیاهی لثه با لیزر، درمانی بسیار ساده، کاربردی، راحت و بدون عارضه و کاملاً محافظه کارانه می باشد و نتایج عالی در بردارد به این صورت که تنها در عرض یک جلسه، لثه ها کاملاً صورتی و خوش رنگ می شود.
سوالات متداول
علائم بیماری های لثه چیست؟
اکنون که علل و عوامل خطر را می دانیم، بیایید علائم رایج بیماری لثه را بررسی کنیم:
- لثه های قرمز، متورم یا حساس
- خونریزی لثه ها (به ویژه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن)
- عقب رفتن لثه یا ایجاد فاصله قابل توجه بین دندان ها
- بوی بد دهان
- لق شدن یا جابجایی دندان ها
- تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان های شما هنگام گاز گرفتن
چه کسی کاندید مناسبی برای جراحی لثه است؟
افراد مبتلا به بیماری شدید یا پیشرفته بافت لثه (و بافت هایی مانند استخوان، لیگامان پریودنتال و سایر بخش های دیگر که انواع دندان را پشتیبانی و محافظت می کنند.) معمولا کاندید این عمل هستند. بیماری‌های لثه شامل ژنژیویت و پریودنتیت هستند.
روش های درمانی زیبایی افرادی که لبخند لثه ای دارند؟
سه روش درمانی زیبایی افرادی که لبخند لثه ای دارند:
- جراحی فک یا جراحی اورتوگناتیک ماگزیلا
- جراحی زیبایی لثه یا Esthetic crown lengthening
- جراحی افزایش طول لب بالا یا Lip repositioning
آیا امکان دارد وجود لثه های تیره، سالم و طبیعی محسوب شود؟
انواع رنگ صورتی لثه کاملاً طبیعی محسوب می شوند و بسته به نوع پوست، لثه های کم رنگ نیز طبیعی به شمار می روند. بسته به عوامل ژنتیکی و حتی قرارگیری در معرض نور خورشید، وجود لثه های قهوه ای یا سیاه می تواند صرف نظر از رنگ پوست، سالم محسوب شود.
آیا تغییر رنگ لثه های سیاه امکان پذیر است؟
درمان لثه های سیاه به علت بروز این عارضه بستگی دارد. عارضه هایی مانند عفونت لثه و یا بیماری آدیسون، معمولاً به درمان با استفاده از مصرف دارو نیاز دارند. تغییر رنگ لثه ناشی از سیگار کشیدن نیز قابل درمان می باشد.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
