خروپف یا خرناس در خواب، لرزش مجرای تنفسی و به تبع آن ایجاد صدا به خاطر بسته شدن مسیر هوایی در هنگام تنفس است. در بعضی از موارد خروپف صدای کمی دارد ولی اکثراً ناخوشایند و بلند است. خروپف ممکن از علائم وقفه تنفسی در خواب باشد.
آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب یک اختلال خواب جدی است و زمانی اتفاق می افتد که تنفس فرد در طول خواب قطع شود. افراد مبتلا به آپنه خواب درمان نشده گاهی اوقات صد ها بار در طول خواب شبانه، به طور مکرر تنفسشان متوقف می شود.
کلیک کنید: آفت دهان و درمان آن
اگر آپنه خواب درمان نشود، می تواند باعث مشکلات سلامتی، از جمله فشار خون بالا، سکته، کاردیومیوپاتی (بزرگ شدن بافت عضلانی قلب)، نارسایی قلبی، دیابت و حملات قلبی شود. به علاوه آپنه خواب درمان نشده می تواند مسئول اختلالات شغلی، حوادث ناشی از کار و تصادفات وسایل نقلیه و همچنین عدم موفقیت کودکان و نوجوانان در مدرسه شناخته شود.
چرا باید آپنه (وقفه تنفسی) خواب درمان شود؟
اینکه بتوانید در اسرع وقت آپنه خواب را تشخیص دهید و برای درمان آن اقدام کنید، بسیار مهم است. بسیاری از افراد، آپنه خواب را به صورت یک الگوی خواب معمولی ولی آزار دهنده از سر می گذرانند، اما این مشکل فراتر از آن است و متأسفانه، درگیری با آپنه خواب باعث افزایش خطر بیماری های مختلف، به ویژه بیماری های قلبی وسکته ی مغزی می شود. پس باید به یاد داشته باشید که درمان این بیماری بسیار حائز اهمیت است.
علل بروز آپنه خواب چیست؟
این حالت زمانی اتفاق می افتد که عضلات پشت گلو شل شوند. این ماهیچه ها از کام نرم، قطعه مثلثی شکلی که از کام نرم آویزان است، لوزه ها، دیواره های جانبی گلو و زبان حمایت می کنند. هنگامی که ماهیچه ها شل می شوند، هنگام تنفس راه هوایی شما باریک یا بسته می شود. بنابراین قادر نیستید هوای کافی دریافت کنید، که می تواند سطح اکسیژن خون را کاهش دهد.
کلیک کنید: ترمیم و بازسازی دندان های پوسیده
مغز شما ناتوانی شما در تنفس را حس می کند و برای مدت کوتاهی شما را از خواب بیدار می کند تا بتوانید راه هوایی خود را دوباره باز کنید. این بیداری معمولا آنقدر کوتاه است که شما آن را به خاطر نمی آورید. ممکن است خرخر کنید، احساس خفگی کنید و دوباره نفس بکشید. این الگو می تواند پنج تا 30 بار یا بیشتر در هر ساعت در تمام شب تکرار شود و توانایی شما برای رسیدن به مراحل عمیق و آرام خواب را مختل کند.
عوارض آپنه در خواب
آپنه خواب یک وضعیت پزشکی جدی است. عوارض آپنه خواب می تواند شامل موارد زیر باشد:
خستگی در روز
بیداری های مکرر مرتبط با آپنه خواب، خواب طبیعی را غیرممکن می کند و خواب آلودگی شدید، خستگی و تحریک پذیری در طول روز را محتمل می سازد. ممکن است در تمرکز مشکل داشته باشید و در محل کار، تماشای تلویزیون یا حتی هنگام رانندگی به خواب بروید.
کلیک کنید: عکس CBCT دندان چیست و چه زمانی نیاز است؟
افراد مبتلا به آپنه خواب در معرض خطر تصادفات وسایل نقلیه هستند. همچنین ممکن است احساس تندخویی، بد خلقی یا افسردگی داشته باشند. کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند یا مشکلات رفتاری داشته باشند.
فشار خون بالا یا مشکلات قلبی
افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در حین آپنه خواب رخ می دهد، فشار خون را افزایش می دهد و سیستم قلبی عروقی را تحت فشار قرار می دهد. داشتن آپنه انسدادی خواب خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می دهد.
آپنه انسدادی خواب همچنین ممکن است خطر حمله قلبی مکرر، سکته مغزی و ضربان قلب غیر طبیعی مانند فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهد. اگر بیماری قلبی دارید، دوره های متعدد کاهش اکسیژن خون (هیپوکسی یا هیپوکسمی) می تواند منجر به مرگ ناگهانی در اثر ضربان قلب نا منظم شود.
دیابت نوع ۲
ابتلا به آپنه خواب خطر ابتلا به مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد. سندرم متابولیک، این اختلال که شامل فشار خون بالا، سطوح غیرطبیعی کلسترول، قند خون بالا و افزایش دور کمر است، با خطر بالا تر بیماری قلبی مرتبط است.
کلیک کنید: 20 موردی که باعث خرابی دندان ها می شود
عوارض داروها و جراحی
آپنه انسدادی خواب نیز با مصرف برخی داروها و بیهوشی عمومی نگران کننده است. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است بعد از جراحی بزرگ دچار عوارض بیشتری شوند، زیرا مستعد مشکلات تنفسی هستند، به خصوص زمانی که آرام بخش دریافت کرده اند و به پشت دراز می کشند. قبل از انجام عمل جراحی، در مورد آپنه خواب خود و نحوه درمان آن پزشک خود را مطلع سازید.
مشکلات کبدی
افراد مبتلا به آپنه خواب بیشتر احتمال دارد که نتایج غیرطبیعی در آزمایشات عملکرد کبد داشته باشند و کبد آن ها بیشتر احتمال دارد علائم اسکار (بیماری کبد چرب غیر الکلی) را نشان دهد.
بیماری های همراه با آپنه خواب
- بیماری های عصبی مانند بیماری پارکینسون، بیماری آلزایمر و اسکلروز جانبی آمیوتروفی
- نارسایی احتقانی قلب
- کم کاری تیروئید
- نارسایی کلیه
- آسیب به مغز که ناشی از آنسفالیت، سکته مغزی و ضربه می شود.
کلیک کنید: آیا موکوسل دهان خطرناک است؟
آیا امکان پیشگیری از عارضه آپنه خواب وجود دارد؟
در مواردی که آپنه خواب ناشی از اضافه وزن، مصرف دخانیات و مواد مخدر، بیماری های قلبی، فشار خون بالا و دیگر شرایط پزشکی باشد، مطمئنا قابل پیشگیری است زیرا با پیشگیری از ابتلا به این بیماری ها به واسطه داشتن سبک زندگی سالم و فعالیت بدنی منظم، خبری از آپنه خواب و مشکلات تنفسی در خواب نخواهد بود. اما در مورد آپنه خواب ارثی راه حلی وجود ندارد و هر آن ممکن است این مشکل بروز کند.
درمان خروپف
هدف از درمان خروپف، عادی سازی تنفس در هنگام خواب و رفع هرگونه مشکل اساسی سلامتی است. گزینه های درمانی معمولا به علت و شدت علائم بستگی دارند که در ادامه به جزئیات آن ها اشاره خواهیم کرد.
تغییر در سبک زندگی
اصلاح سبک زندگی برای عادی سازی تنفس و رفع وقفه تنفسی در بیداری ضروری است و به عنوان اولین گام اساسی در درمان آپنه خواب و خروپف محسوب می شود. مواردی مانند:
کلیک کنید: آیا دندان من نیاز به عصب کشی دارد؟
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم برای حفظ سلامت قلب
- ایجاد عادات خواب سالم
- محدود کردن مصرف الکل
- ترک سیگار
- مدیریت وزن
- خوابیدن به پهلو ها
فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP)
اگر آپنه خواب متوسط تا شدید دارید، ممکن است از دستگاهی استفاده کنید که فشار هوا را از طریق یک ماسک در هنگام خواب ارسال می کند. دستگاه سی پپ CPAP یا فشار پیوندی مثبت پیوسته نوعی درمان آپنه خواب و خروپف است که فشار هوای خفیف را به راه هوایی بالایی بیمار منتقل می کند تا راه های هوایی را باز نگه دارد تا بیماران بتوانند در حالی که به خواب می روند، به طور طبیعی نفس بکشند یا به عبارت دیگر موجب رفع گرفتگی عمل تنفس نشود.
مزایای استفاده از سی پپ (CPAP)
سی پپ می تواند عواقب جدی آپنه انسدادی خواب را کنترل کند. این دستگاه همچنین مزیت بسیار بزرگی برای بهبود خواب سایرین و به ویژه همسرتان نیز محسوب می شود، زیرا درمان خروپف شما می تواند موجب شود کیفیت خواب دیگران نیز ارتقاء یابد.
کلیک کنید: پست و کور جهت حفاظت از دندان عصب کشی شده
برخی از مزایای عمده این دستگاه عبارت اند از:
- پیشگیری از بیماری قلبی
- پیشگیری از سکته مغزی
- پیشگیری از دیابت
- افزایش هوشیاری در طول روز
- رفع خستگی و خواب آلودگی در طول روز
- بهبود تمرکز
- ثبات روانی
عوارض جانبی سی پپ (CPAP)
درمان با سی پپ عوارض جانبی نسبتا جزئی به دنبال دارد. اکثر این مشکلات را می توان از طریق اقدامات ساده برطرف کرد:
- افتادن رد ماسک روی پوست
- خشکی بینی و گلو درد
- گرفتگی بینی، آبریزش بینی و عطسه
درمان خروپف با دستگاه فوتونا
لیزر فوتونا روش به روز شده جراحی اوولوپالاتوفارینگوپلاستی یا به اختصار UPPP است که از اوائل دهه 90 میلادی به منظور رفع تنگی یا انسداد راه هوایی دهانی حلقی از طریق برداشتن بخش هایی از کام نرم و زبان کوچک به منظور درمان خروپف انجام می شد. از آنجا که جراحی ممکن است باعث اختلال عملکرد کام و زبان کوچک شود در سال های اخیر روش جدید نایت لیز فوتونا با هدف پرهیز از عوارض اجتناب ناپذیر جراحی توسعه پیدا کرده است.
کلیک کنید: روکش دندانم افتاده چه کار کنم؟
لیزر فوتونا با سفت کردن و کوچک سازی بخشی از کام که عامل اصلی تولید صدای ناهنجار خروپف است عمل می کند. لیزر فوتونا بدون ایجاد برش یا زخم و با انتقال انرژی حرارتی به بافت هدف منجر به فیبروز و انقباض کلاژنی و تولید کلاژن جدید و در نتیجه جمع شدن و سفتی کام نرم می شود . نایت لیز یک روش درمانی سرپایی است و نیاز به بیهوشی و حتی بی حسی موضعی ندارد.
ویژگی های درمان خروپف با لیزر فوتونا
- لیزر فوتونا کاملا غیرتهاجمی بوده و بدون نیاز به بستری است.
- در لیزر فوتونا نتیجه فوری حاصل می شود.
- هیچگونه دردی ندارد و کاملا بدون نیاز به بی هوشی و بی حسی قابل انجام هست.
- هیچگونه مراقبت یا دردی پس از درمان وجود ندارد و تا حصول نتیجه رضایت بخش، قابل تکرار است.
نکته
درکل لیزر یک روش دائمی برای رفع خروپف نیست ممکن هست در مراحل اول درمان در اثر سفت کردن و بالا کشیده شدن کام نرم به صورت موقت درمان حاصل شود ولی هر شش ماه یکبار باید دوره لیزر تجدید گردد. متاسفانه برخی هنوز بر این باورند که درمان با لیزر روشی قطعی است. هر چند که این روش در درصد کمی از افراد موفق بوده است اما در بسیاری موارد جامعه پزشکان آن را منع می کنند.
کلیک کنید: شماره گذاری دندان ها : دندان ها را چگونه شماره گذاری می کنند؟
دلیل این امر هم سوزاندن برگشت ناپذیر بافت دهانی است که حالا به هر دلیلی شل شده است. این روش زخمی در دهان ایجاد می کند که اگر خروپف را درمان نکند به صورت دائمی در دهان می ماند.
اپلاينس هاي دهاني
با وجود انواع متعدد درمان های پیشنهادی، هنوز درمان جامعی که توانایی برطرف کردن تمامی مشکلات بیمار را بدون ایجاد عوارض جدید داشته باشد ارائه نشده و جستجو ادامه دارد. درحال حاضر استاندارد طلایی درمان این مشکل استفاده از دستگاه فشار مثبت دائم بر مجاری هوایی می باشد ولی متأسفانه این تحمل این درمان برای بسیاری از بیماران مشکل بوده، مقبولیت آن پایین و چسبندگی نامناسبی دارد، از این رو بسیاری از بیماران استفاده از روش های دیگر را ترجیح می دهند.
یکی از درمان های موفق مشکل وقفه تنفسی خواب، استفاده از دستگاه های پروتزی دهانی برای تعدیل موقعیت فکی و دندانی است. استفاده از این درمان غیرتهاجمی در 80% بیماران مبتلا به مشکل خفیف تا متوسط موفق گزارش شده و درمورد بیماران مبتلا به مشکل شدید در 60% موارد با موفقیت همراه بوده است. هدف از این درمان به طور کلی جلو و پایین کشیدن فک پایین به هدف کمک به باز ماندن مسیر تنفسی می باشد.
بنابراین میزان حرکت رو به جلو و پایین فک پایین نقش مهمی در تأثیرگذاری و موفقیت درمان دارد و حداکثر حرکت فک پایین باعث بازشدن حداکثری مسیر تنفسی خواهد شد ولی از طرفی این حرکت مندیبل باید به گونه ای طراحی شود که باعث آزردن کندیل مندیبل و دیسک مفصلی و درنتیجه ایجاد مشکلات در مفصل فکی نشود.
کلیک کنید: درمان آپنه توسط دستگاههای دهانی برند سومنودنت
در نتیجه درمان و چکاپ های متوالی توسط متخصص پروتز امری ضروری است. مفتخريم كه به دوستان عزيزمون اعلام كنيم كه امكان ساخت اپلاینس های دهانی در مدل خارجی ساخت شرکت سومنودنت جهت درمان خروپف و آپنه فراهم شده است.
همچنین دیوایس دهانی شما جهت درمان آپنه و خروپف توسط یکی از بهترین شرکت های مطرح دنیا که در درمان اختلالات خواب حرف اول را می زند تهیه و ساخته می شود. تمام مراحل کار کاملا دیجیتال می باشد و به صورت اسکن و پرینت 3 بعدی صورت می گیرد. همچنین امکان ساخت نمونه ایرانی این دستگاه با کیفیت فوق العاده بالا در مطب تخصصی دکتر مهناز ارشد برای شما عزیزان مهیا شده است.
فواید اپلاینس های دهانی :
- محافظت از مفصل گیجگاهی فکی با پوشاندن سطح دندان ها
- توانایی کنترل دندان قروچه و عوارض ناشی از فشار دادن دندان ها به هم
- حرکت آزادانه فک در هنگام استفاده از دستگاه
- قفل نشدن فک درهنگام استفاده از این اپلاینس
- پیش گیری از عقب افتادن زبان و فک و باز نگه داشته شدن راه هوا
- بهبود تنفس از بینی
- ایجاد فضای کافی برای زبان
- باز بودن فضای کام برای احساس راحتی
- کوچک ترین سایز ممکن در مقایسه با سایر اپلاینس های موجود
- باز بودن بین فک بالا و پایین برای سهولت صحبت کردن ، آشامیدن یا لیس زدن لب ها
سوالات متداول
خروپف در کودکان چقدر شایع است؟
خروپف علامت دار در کودکان بسیار شایع است زیرا سیستم ایمنی و اعضای بدن آن ها هنوز کاملا رشد نکرده اند و می توانند در اثر تغییر هوا یا سرماخوردگی باعث خروپف شوند. براساس تحقیقات، خروپف بر اساس عادت تقریبا 12 درصد افراد را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند نشانه ای از بیماری آسم یا آپنه خواب باشد.
چه زمانی خروپف نگران کننده است و باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر خروپف شما به خودتان یا دیگران آزاری نمی رساند، لازم نیست به پزشک مراجعه کنید ولی در برخی شرایط باید حتما به پزشک مراجعه کنید. مثلا اگر به طور منظم با نفس نفس زدن از خواب بیدار می شوید. (این می تواند مشکل دیگری را نشان دهد، مانند یک مشکلی در قلب).
خروپف در خواب ممکن است باعث چاقی شود؟
چاقی یكی از علل اصلی پیدايش آپنه می باشد، در صورتی كه اختلالات خواب نیز باعث چاقی در افراد می شود. در نتیجه یكی از راه های تكميلی درمان، كاهش وزن می باشد، اما در افرادی كه دارای اختلال خواب می باشند امكان كاهش وزن بسیار كم و همچنین دشوارتر است، چرا كه هورمون های لازمه ی متابولیسم بدن، سیری و گشنگی حين خواب عمیق ترشح می شود كه برای افراد مبتلا به آپنه این اتفاق در خواب نمی افتد.
علل بروز آپنه خواب چیست ؟
این عارضه، انواع مختلفی دارد که وقفه انسدادی تنفسی ( OSA ) یکی از رایج ترین آن ها است. به طور کلی شواهد نشان می دهد که اضافه وزن، علائم آپنه در خـواب را تشدید می سازد. لذا شاهد آن هستیم که افراد چاق بیش از دیگر افراد در معرض بیماری مذکوری قرار دارند. ضمنا نا گفته نماند که خوابیدن به صورت طاقباز ( خوابیدن به پشت ) نیز، از جمله مواردی است که آپنه خـواب و توقف انسدادی تنفسی را تشدید می کند. در این جا باید خاطر نشان نمود که برخی عوامل می توانند خطر بروز این بیماری را چند برابر کرده و سبب افزایش احتمال بروز وقفه تنفسی در خواب شوند.
این عوامل عبارت اند از :
- بزرگی لوزه
- باریک بودن سقف دهان یا مجرای تنفسی
- بلند بودن زبان که می تواند باعث گرفتگی راه تنفسی شود.
- Retrognathia، یا حالتی که در آن فک پایینی کوتاه تر از فک بالایی است.
آیا ممکن است من آپنه تنفسی داشته باشم ؟
سوالات زیر ممکن است به شما کمک کند که متوجه شوید آیا در معرض خطر آپنه تنفسی خواب هستید و یا اینکه آیا بررسی خواب برای شما نیاز است یا خیر؟
- آیا بیش تر از سه شب در هفته خروپف می کنید؟
- آیا صدای خروپف شما بلند است ؟
- آیا تا کنون کسی به شما گفته است که موقع خواب نفس شما قطع می شود؟
- اندازه سایز گردن شما بزرگ است ؟( در آقایان 17 و در خانم ها 15)؟
- آیا فشار خون بالا دارید ؟
- آیا حافظه یا تمرکز شما دچار مشکل شده است ؟
اگر پاسخ شما به دو یا بیش تر از دو سوال بالا مثبت است حتما باید برای مشکلات خواب بررسی شوید. اگر بررسی های انجام شده نشان دهد شما دچار آپنه تنفسی هستید یا حتی فقط خروپف می کنید می توانید در مورد ساخت اپلاینس دهانی برای حل مشکل خود با پزشک مشورت کنید.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
