چگونه بیماران مبتلا به ایدز می توانند از خدمات دندانپزشکی استفاده کنند؟

ایدز یک ویروس آسیب رسان به سیستم ایمنی بدن است، که سلول های CD4 که از نوع سلول های ایمنی دسته T هستند را تحت تاثیر قرار داده و از بین می برد. سلول های T فرد مبتلا، با گذشت زمان افزایش پیدا می کند و بدن فرد بیمار، مستعد ابتلا به انواع بیماری های از جمله، انواع سرطان ها، می شود.

با کاهش تعداد سلول های  CD4، سیستم ایمنی بدن ضعیف می شود، به طور طبیعی در افراد بزرگسال تعداد CD4 معمولا از ۵۰۰ تا ۱۵۰۰، در یک میلی متر مکعب است، ولی فردی که ایدز مبتلا است این مقدار به زیر ۲۰۰ عدد می رسد.

راه های انتقال ایدز

یکی از راه های انتقال ایدز از بدن فرد مبتلا شده به بدن سایر افراد، مایعات بدن فرد مبتلا هستند. از جمله این مایعات می توان به، مایع منی، خون بدن فرد مبتلا، ترشحات واژن و رکتوم و شیر مادر اشاره کرد. ویروس ایدز از طریق آب یا هوا و همچنین تماس های گاه به گاه قابل انتقال نمی باشد.

علائم بالینی ایدز در دندانپزشکی

ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) باعث تخریب سلول های مخصوصی در سیستم ایمنی می شود و افراد مبتلا را مستعد عفونت دندان با سایر ارگانیسم ها و سرطان های وابسته به عفونت می کند.

این ویروس در طول زمان می تواند باعث ایجاد سندروم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS)  در بدن شود که مشخصه آن،  کاهش تعداد لنفوسیت های تی  CD4 به میزان کمتر از 200 سلول بر میلی متر مکعب، ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، و وجود عفونت های فرصت طلب (یک نوع یا بیشتر) است. ویروس HIV درمان نمی شود ولی می توان آن را کنترل کرد.

از اولین علائم بیماری ایدز مشکلاتی است که در دهان و دندان اتفاق می افتد شامل:

• خونریزی از لثه
• زخم و تبخال در دهان
• عفونت های قارچی و کاندیدا (برفک دهان)

سایر علائم ایدز

کاهش وزن سریع، سرفه خشک، تب یا تعریق شبانه به میزان زیاد، خستگی بدون دلیل و عمیق، غدد لنفاوی متورم در زیر بغل، کشاله ران یا گردن، اسهالی که بیشتر از یک هفته طول می کشد، دانه های سفید یا غیر طبیعی روی زبان، داخل دهان، یا در گلو. از دیگر علائم ایدز ذات الریه، لکه های قرمز، قهوه ای، صورتی یا بنفش روی یا زیر پوست یا داخل دهان، بینی یا پلک ها را می توان نام برد. از دست دادن حافظه، افسردگی و دیگر اختلالات عصبی  نیز از سایر علائم همراه با بیماری ایدز هستند.

انتقال ایدز در دندانپزشکی

انتقال و سرایت بیماری ایدز به دو دسته کلی تقسیم می شود. راه های عمومی انتقال و راه های در حین اقدامات و درمان های دندانپزشکی. برای شناسایی و مبارزه با این موانع با آن ها آشنا شوید.

راه های عمومی انتقال

راه های اصلی انتقال ویروس HIV، از طریق مادر آلوده به کودک، تماس جنسي، خون و فرآورده هاي خوني، پیوند اعضا، استفاده مشترک از وسایل تیز و برنده آلوده و در کل به هر صورتي است که خون یا ترشحات آلوده به بدن فرد سالم برسد. متوسط خطر ایجاد عفونت HIV  به دنبال تنها یک بار تماس پوستي با خون آلوده، 0.3%  و به دنبال یک بار تماس غشا های مخاطی چشم، بینی و دهان، حدود 0.1% است.

انتقال در حین اقدامات دندانپزشکی

مطالعات اپیدمیولوژیک حاكي از آن است که عوامل متعددی می توانند خطر HIV  بعد از تماس شغلي را برای دندانپزشک و سایر کارکنان دندانپزشکی افزایش دهند از جمله:

• خطر انتقال در تماس با خون فرد مبتلا به بیماری پیشرفته (به دلیل تیتر بالای ویروس در خون فرد)
• فرو رفتن سوزن های تو خالی مثل سوزن تزریق و آنژیوکت (انتقال از طریق این سوزن ها در مقایسه با سوزن های تو پر مثل سوزن بخیه بیشتر است).
• فرو رفتن مستقیم خون در شریان یا ورید و…

پیشگیری از ایدز در دندانپزشکی

واکسیناسیون ایدز در دندانپزشکی: ویروس HIV  و مخصوصا پوشش پروتئینی آن دارای یک تنوع باورنکردنی است. نوع ترکیبی جدیدی که به طور دائم در این ویروس اتفاق می افتد باعث تعدد زیر گروه های آن شده است.

این موضوع باعث شده است که تولید واکسن ایدز و به طور ویژه واکسن هایی که پوشش ویروس را هدف قرار می دهند، با دشواری های فراوانی رو به رو شود. در حال حاضر، واکسن ایدز فقط در قالب طرح های پژوهشی مورد استفاده قرار می گیرد.

ایدز و پیشگیری در دندانپزشکی

اقدامات پیشگیرانه احتیاطی بهترین روش مهار ایدز در دندانپزشکی است.

سایر روش های پیشگیری از ایدز در دندانپزشکی:

خون، بزاق و ترشحات لثه همه بیماران دندانپزشکی، بالقوه می تواند عامل انتقال عفونت باشد و به این دلیل انجام اقدامات پیشگیرانه بسیار اهمیت دارد. برای پیشگیری توجه به نکات زیر ضروری است:

• استفاده از دستکش، ماسک، محافظ صورت، عینک ایمنی، و سد های پلاستیکی سالم و بدون سوراخ و پارگی
• شستن دست ها
• پاکیزه نگه داشتن وسایل و دستگاه ها (استفاده از مواد و وسایل یکبار مصرف، دفع صحیح زباله های آلوده، استریلیزه کردن وسایل و ابزارهای با دوام)
• استفاده از کاغذ یا فویل برای هر بیمار برای پیشگیری از آلودگی سطوح
• استفاده از مواد ضدعفونی کننده (همه ضد عفونی کننده ها، به جز ترکیبات آمونیوم چهارتایی، در کمتر از 2 دقیقه ویروﺱ HIV را ﻏیر فعال مي کنند.)
• پیشگیری بعد از مواجهه (PEP) با ایدز در دندانپزشکی
• شروع فوری داروهای آنتی رترو ویروس و ادامه درمان بر اساس نتیجه آزمایش
• به مراکز دندانپزشکی مراجعه کنید که از نظافت و پاکیزگی آنها مطمئن باشید. دندانپزشکی دکتر ارشد در میرداماد این اطمینان را به شما عزیزان می دهد.

آیا بیمار مبتلا به ایدز در مطب های دندانپزشکی پذیرفته نمی شود؟

بر اساس دستورالعمل های ابلاغ شده توسط وزارت بهداشت، تمام دندانپزشکان و درمانگران موظف به پذیرش تمام بیماران در هر شرایطی هستند، مگر آنکه فاقد ابزار و امکانات لازم برای درمان آن ها باشند. بنابراین، اگر بیماری ابتلا به ایدز یا هپاتیت را اعلام کند، مرکز درمانی در صورت داشتن تجهیزات لازم برای ارائه خدمات درمانی مورد نظر موظف به پذیرش وی است. عدم پذیرش حتی می تواند با شکایت از سوی بیمار همراه شود.

در صورتی که مرکز درمانی فاقد امکانات لازم برای درمان بیمار مبتلا به ایدز یا هپاتیت باشد، او را به مرکز درمانی مجهزتر مخصوص این بیماران ارجاع می دهد. درمان شما در هر شرایطی باید انجام شود. آگاه سازی تیم درمان از شرایط خود، باعث می شود که درمان شما در شرایط بهتر و ایمن تری انجام شود. این به نفع شما، تیم درمان و سایر بیماران است.

آیا افراد سالم باید نگران ارائه خدمات دندانپزشکی برای بیماران مبتلا به ایدز باشند؟

انتقال این بیماری از طریق تماس با خون آلوده است. از آنجا که درمان های دندانپزشکی نیز شامل برش بافت ها و خونریزی است. بسیاری از افراد سالم دچار ترس از ابتلا به بیماری هایی نظیر هپاتیت و ایدز می شوند. با این حال، به شما اطمینان می دهیم که خطری از این نظر شما را تهدید نمی کند.

تا به حال هیچ موردی از ابتلا به ایدز ناشی از دریافت خدمات دندانپزشکی گزارش نشده است. به علاوه، برای از بین بردن ویروس ها و باکتری ها، دستورالعمل های بهداشتی سخت گیرانه ای وجود دارد. برای درمان بیماران، باید تا حد امکان از وسایل یک بار مصرف و مجزا استفاده شود .در مورد ابزارهای گران قیمتی که امکان جایگزینی آن ها وجود ندارد نیز دستورالعمل های دقیقی وجود دارد.

تمامی کلینیک ها و مطب های درمانی باید مجهز به دستگاه اتوکلاو باشند. این دستگاه برای استریل کردن وسایل به کار می رود. ویروس HIV هر چند ویروس مهلکی است، اما به شرایط محیط بسیار حساس است. بنابراین، در دستگاه اتوکلاو به راحتی از بین می رود و تمامی ابزارها استریل می شوند. دندانپزشکان و دستیاران بیش از هر کس دیگری در طول روز با این ابزارها سر و کار دارند. پس بیش از هر کس دیگری باید نگران سلامتی خود باشند.

احتمال بریدن دست با ابزارهای تیز در طول روز زیاد است. پنهانکاری بیماران نیز موجب شده است که رعایت اصول بهداشتی با شدت بیشتری انجام شود.

بیماری های دهان و دندان مرتبط با بیماری ایدز

ابتلا به شرایط زیر در بیماران مبتلا به ایدز رایج است:

• خشکی دهان
• آفت دهان
• قارچ دهان
• لوکوپلاکی در گوشه دهان
• لق شدن دندان ها
• پریودنتیت پیشرفته
• ضایعات دهانی
• زخم های مقاوم به درمان

تشخیص و درمان بیماری های دهان و دندان در بیماران مبتلا به ایدز

شرایط سیستم ایمنی بدن بیماران مبتلا به ایدز به نحوی است که فرد مستعد ابتلا به انواع بیماری ها و عفونت ها می شود. در فاز اول بیماری، ابتلا به بیماری های دهان و دندان در این بیماران بیشتر دیده می شود. تشخیص به موقع ضایعات دهانی در بیمار از وظایف مهم متخصص دندانپزشک است. حفره دهان باید در طول دوره بیماری سالم بماند. عفونت های حاد دندان و لثه باید به موقع درمان شود و روش های حفظ بهداشت دهان و دندان به بیمار آموزش داده شود.

بیمار مشکوک به ایدز

طبق دستورالعمل های دندانپزشکی تمامی بیماران مبتلا به ایدز باید بیماری خود را به متخصص دندانپزشک خود اطلاع دهند. ترس از عدم درمان، نگاه دیگران و مورد قضاوت واقع شدن باعث می شود که بسیاری از بیماران شرایط خود را به متخصص دندانپزشک اطلاع ندهند. برخی از بیماران نیز ممکن است از بیماری خود خبر نداشته باشند. وجود چند علامت در دهان بیمار می تواند نشانه ای از ابتلا به بیماری باشد. در صورت مشاهده علائم زیر، اتخاذ اقدامات احتیاطی برای پیشگیری از انتقال بیماری و ارجاع بیمار به پزشک متخصص برای آزمایشات مربوطه ضروری است:

• ابتلا به عفونت کاندیدایی در بیمار جوان
• لوکوپلاکی مویی در کناره زبان
• پریودنتیت پیشرفته در بیمار جوان
• ضایعات پوستی مخاطی مزمن

مراقبت های دندانپزشکی برای بیماران مبتلا به ایدز:

عوارض بیماری ایدز بر سلامت فرد زیاد است .به طور مشخص، دهان و دندان اولین جایی است که تحت تاثیر بیماری قرار می گیرد. بیماران باید در مورد بیماری خود با متخصص دندانپزشک مشورت کنند و برای تسکین مشکلات خود از او مشورت بگیرند.

روش های کاهش عوارض بیماری ایدز بر دهان و دندان بیمار عبارت اند از:

• معاینه منظم دندان ها
• مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دو بار در روز
• مصرف مداوم و منظم داروهای HIV
• مشورت با پزشک در صورت ابتلا به عوارض دارویی همچون خشکی دهان

چگونه بیماران مبتلا به ایدز می توانند از خدمات دندانپزشکی استفاده کنند؟

به طور کلی می توان گفت بیماران مبتلا به بیماری ایدز می توانند مانند سایر بیماران از خدمات دندانپزشکی استفاده کنند اما قبل از درمان حتما باید متخصص دندانپزشک خود را مطلع سازند تا موارد احتیاط را متخصص دندانپزشک برای سلامت خود و بیمار رعایت کند و وسایل مصرف شده برای بیمار مبتلا به ایدز به صورت جداگانه و در مراحل مختلف شست و شو و استریل شود جهت جلوگیری از انتقال بیماری.

سوالات متداول