عوارض و مشكلات پس از بي دنداني ( تك دندان، كل دندانها) و درمانهاي ممكن

عوارض بی دندانی

افراد ممکن است بنا بر دلایل مختلف یک یا چند دندان خود را از دست بدهند و عوارض بی دندانی را تجربه کنند. همانطور که مشخص است، بی دندانی مشکلات متعددی را برای این افراد ایجاد میکند بی دندانی تغییراتی را در صورت و خطوط اطراف لب ایجاد می کند و از دست دادن استخوان فکی (آلوئولار) موجب تشدید این تغییرات می‌شود. اتفاقی که بیش از همه چهره را تخت تاثیر قرار می دهد کاهش ارتفاع عمودی صورت (کلاپس) می باشدکه به دنبال خود تغییرات زیادی را در زیبایی صورت به وجود می آورد و سبب عمیق شدن خطوط عمودی لب و صورت می شود.

در صورت از دست دادن تمام دندانهای خود رابطه بسته شدن دو فک به صورت کلاس ۳ کاذب تغییر می کند. چانه به سمت جلو می چرخد و ظاهری بیرون زده برای بیمار ایجاد می گردد. در نتیجه زمانی که دهان فرد بیمار در حالت استراحت باشد صورتی غمگین به چهره فرد می‌دهد.

زیرا زاویه افقی لیبیال در گوشه های لب کاهش خواهد یافت همچنین در افرادی که صورت کوتاه تری دارند. در این افراد، نیروی شدیدتر جویدن باعث تخریب بیشتر استخوان فک شده و تغییرات شدید تری در صورتشان پدیدار می شود و مسلما منجر به ناراحتی و نارضایتی فرد خواهد . بهترین درمان برای این افراد ایمپلنت دندان می باشد. برخی افراد در پی روشی برای جایگزین کردن دندانهای از دست رفته می گردند. برخی افراد دیگر نیز برایشان مهم نیست و مشکلی با بی‌دندانی ندارند. عوارض بی دندانی شامل موارد بسیاری می باشد که در ادامه بیشتر خواهیم گفت.

افرادی که دندان های خود را از دست می‌دهند خصوصا کسانی که دندان های قدامی فک بالا را از دست می‌دهند، ضخامت لب آنها نازک می‌شود. علت این پدیده  کاهش توانایی عضلات دور لب و دور بینی و همچنین عدم پشتیبانی پروتز می باشد. این وضعیت با تخریب استخوان باقیمانده در ناحیه پره ماگزیلا و کاهش سفتی عضلات صورت و عضلاتی که باعث لبخند می شوند و باعث بروز احساسات در چهره می شوند تشدید می شود و یک موقعیت عقب رفته را در صورت بیمار ایجاد می کند.

گود شدن گونه ها، یکی از اصلی ترین عوارض بی دندانی می باشد، عواملی همچون  انقباض عضلات دور لب و صورت و باکسیناتور در بیماران با تحلیل استخوان متوسط تا شدید عضلات شکلک ساز را به عقب و داخل جا به جا می کند. در نتیجه لب معکوس شده و گونه ها گود می شود و یک شکاف باریک ایجاد می شود. در اثار این اتفاقات چانه این افراد بیرون زده می شود و افزایش خطوط عمودی چهره و لب ایجاد می گردد و حجم عضلات جونده کاهش می یابد.

حتما بخوانید: بازسازی دهان توسط ایمپلنت های دندانی

با از دست دادن دندان حجم استخوان فک کاهش می یابد در نتیجه فک و لثه شروع به تحلیل رفتن میکنند. از دست دادن دندان باعث می‌شود استخوانی که قبلا اطراف ریشه ی دندان ها را پوشانده بود شروع به تحلیل رفتن کند. تحلیل رفتن استخوان فک و لثه در صورت ادامه یافتن بی دندانی و درمان نکردن آن باعث پیشرفت می شود. تحلیل استخوان فک که همیشه جز جدانشدنی از دست دادن دندان است باعث چروکیدگی صورت و لبخندی نا زیبا خواهد شد همانطور که گفتیم عوارض بی دندانی ممکن است برای هر فردی ایجاد شود به همین سبب روش های زیادی برای درمان آن وجود دارد. افرادی که درمان را انجام نمی دهند ممکن است با مشکلات متعددی رو به رو شوند. به طور خلاصه عوارض منفی بی دندانی شامل موارد زیر است:

• عوارض آناتومیک
• عوارض و نواقص بافت نرم (لثه و عضلات صورت)
• عوارض زیبایی
• عوارض روحی روانی
• عوارض عملکردی (جویدن و تکلم)
• عوارض آناتومیک

استخوان فک جهت حفظ شکل و تراکم خود نیازمند تحریک است، تا زمانی که دندان ها حضور دارند این تحریک از طریق دندان ها صورت میگیرد و استخوان حفظ میشود. به محض از دست دادن دندان ها (حتی یک دندان) تحلیل استخوان فک که محل قرار گیری دندان ها میباشد شروع می شود به نحوی که طی سال اول پس از کشیدن دندان ها ۲۵% کاهش در عرض استخوان رخ میدهد و به طورکلی در سال اول پس از کشیدن دندانها ارتفاع استخوان فک به میزان ۴ میلیمتر از بین خواهد رفت.

ساخت  پروتز متحرک ( پلاک یا دست دندان) استخوان را تحریک و حفظ نمیکند؛ بلکه تحلیل استخوان را تسریع میکند. این تحلیل استخوان کاملا بی سر و صدا رخ میدهد و تا جایی پیش میرود که استخوان و لثه کاملا صاف شود و دست دندان کاملا لق شده و دائم لثه ها را زخم میکند. در این حالت درمان به مراتب سخت تر، پیچیده تر، زمان برتر و پرهزینه ترخواهد بود.

اگرچه بیمار اغلب از عوارض بالقوه آگاه نیست یا مطلع نمیشود، اما این عوارض در طول زمان رخ خواهند داد. سرعت و میزان تحلیل استخوان ممکن است تحت تأثیر عواملی مانند جنسیت، هورمونها، متابولیسم، پارافانکشن (مثل دندان قروچه) و استفاده از دست دندان با تطابق ضعیف قرار گیرد.

به هم خوردن نظم دندان ها

یکی دیگر از مشکلات و عوارض بی دندانی، از دست رفتن نظم دندان ها می باشد. زمانی که یکی از دندان ها بیفتد و درمان نشود، می‌تواند نظم کلیه دندان ها را از بین ببرد. کنار هم قرار گرفتن دندانها موجب حفظ نظم و جاگیری مناسب آنها در فک می شود. زمانیکه یکی از دندانهایتان را از دست می دهید و یک فضای خالی بین دندانها ایجاد می شود، دندانهای کناری جابجا شده و کج می شوند تا جای دندان خالی را پر کنند. بنابراین اگر پس از مدتی بخواهید در استخوان فک خود ایمپلنت بکارید بین ریشه دندانهای کناری که کج شده اند و پایه ایمپلنت که در فک کاشته شده یک فضای خالی بوجود می آید و مشکلات بسیاری را بوجود خواهد آورد.

حتما بخوانید: روش هاي مختلف درمان بي دنداني

روش های درمان بی دندانی

• پروتز پارسیل
• پروتز کامل (دست دندان)
• ایمپلنت
• اوردنچر
• ایمپلنت های ساب پریوستئال

1-پروتز پارسیل

پروتز پارسیل یکی از انواع پروتزهای دندان است که برخلاف پروتز کامل، برای جایگزینی یک یا چند دندان کشیده شده در فک بالا یا پایین استفاده می‌شود. پروتز پارسیل دندان، زمانی استفاده می‌شود که تعدادی دندان سالم در ردیف دندان‌ها وجود داشته باشد.

به طور معمول، پروتز پارسیل دندان توسط تعدادی گیره به دندان‌های طبیعی شخص وصل می‌شود. این نوع پروتز، متحرک است و می‌توان آن را از دهان خارج کرد. پروتزهای پارسیل در فک پایین توسط نواحی لثه‌ای (جای خالی دندان‌ها) و پروتز پارسیل در فک بالا توسط کام (سقف دهان) حمایت می‌شوند. پروتزهای پارسیل به مدت چندین سال قابل استفاده هستند.

پروتز پارسیل چه مزایایی دارد؟

پروتزهای پارسیل طوری ساخته می ‌شوند که هنگام استفاده، حرکتی در دهان نداشته باشند و ظاهری زیبا و طبیعی به دندان‌ های شخص بدهند. استفاده از پروتز پارسیل، از فشار آمدن به استخوان‌ها (در محل دندان‌ های کشیده شده) جلوگیری می‌ کند. این فشارها ممکن است روند تدریجی تحلیل رفتن استخوان‌ ها در محل دندان‌ های کشیده شده را سرعت دهند. همچنین پروتز پارسیل فشار وارد شده به دندان‌ های باقیمانده، بافت لثه و استخوان اطراف آن‌ ها را کاهش می‌دهد و به سالم ماندن این دندان ‌ها کمک می ‌کند. استفاده از پروتز پارسیل با طراحی مناسب در یک دهان سالم و عاری از باکتری، یک جایگزین زیبا، با عملکردی مناسب و مقرون به صرفه برای دندان‌ های از دست رفته است.

2-پروتز کامل (دست دندان)

از دست دادن تمام دندان‌ها نه تنها جویدن غذا بلکه کیفیت زندگی، اعتماد به نفس و فعالیت‌های روزانه شخص را دچار اشکال می‌کند. در این شرایط، پروتز کامل دندان یک راه حل بسیار مناسب برای بازگرداندن نقش عملکردی و ظاهری دندان‌ها محسوب می‌شود. اگر پروتز کامل دندان به‌ طور صحیح ساخته شود می‌تواند یک جایگزین زیبا و مناسب برای دندان‌های از دست رفته، استخوان و بافت لثه اطراف آن باشد ولی استخوان فک به مرور تحلیل می رود و صاف تر می شود.

3-ایمپلنت

ایمپلنت‌های دندانی بهترین روش دندانپزشکی برای جایگزین کردن دندان‌های از دست رفته هستند. ایمپلنت‌ها یک جایگزین موفق، با دوام بالا و ظاهر کاملا طبیعی هستند که جزئی از استخوان فک می‌شوند و به سلامت آن کمک می‌کنند. بخش پایه‌ای ایمپلنت دندانی جایگزین ریشه دندان از دست رفته می‌شود. سپس یک تاج دندانی با ظاهر کاملا طبیعی روی آن گذاشته می‌شود. ایمپلنت دندان در اساس از دو بخش تشکیل شده است: تاج (بخش بالای بافت لثه) و فیکسچر (بخشی که در استخوان است و توسط لیگامان‌های پریودنتال احاطه شده است و فیکسچر را در محل نگه می‌دارند). پایه ایمپلنت دندانی یک جایگزین واقعی برای ریشه است، در بخشی از استخوان فک که قبلا توسط دندان یا دندان‌هایی اشغال شده بود محکم قرار گرفته می‌شود.
نکته جالب در مورد ایمپلنت‌های دندانی این است که ایمپلنت واقعا در استخوان ادغام شده و جوش می‌خورند، فرآیندی که یکپارچگی استخوان (osseo-integration) نامیده می‌شود. بیشتر بخش‌های ایمپلنت دندانی از تیتانیوم خالص تجاری ساخته می‌شوند که از سال‌ها پیش در پزشکی و دندانپزشکی استفاده می‌شود، چرا که خاصیت استئوفیلی (استخوان دوستی) دارد و توسط بدن به عنوان ماده خارجی شناخته نمی‌شود. فرآیند واقعی osseo-integration در واقع یک ادغام بیوشیمیایی بین سلول‌های زنده استخوان و مواد استخوانی با یک لایه اکسید شکل گرفته در سطح تیتانیوم است.

حتما بخوانید: ایمپلنت دندان چقدر طول میکشد؟

مزایای ایمپلنت دندان چیست؟

افزایش زیبایی

با توجه به این که جای خالی دندان ها می تواند ظاهری نامناسب را به وجود آورد استفاده از ایمپلنت دندان می تواند زیبایی از دست رفته را برای شما جبران کرده و اعتماد به نفس را به شما بازگرداند.

سرعت بالا در کاشت

ایمپلنت دندان یکی از سریع ترین روش ها برای جایگزینی دندان های از دست رفته است و اگر مشکل کلی در سلامت جسمانی و استخوان های فک وجود نداشته باشد به سرعت می توان آن ها را جایگزین دندان های از دست رفته کرد.

طول عمر بالا

یکی از مزایا ایمپلنت دندان که آن را بین بیماران و دندانپزشکان به روشی محبوب تبدیل کرده است طول عمر بالای آن است. طول عمر ایمپلنت ها در حدی است که اگر بهداشت دهان و دندان را به درستی رعایت کنید تا آخر عمر می تواند کارایی لازم را برای شما داشته باشد بدون این که دردسری برای شما به وجود آورد.

حفظ سلامتی دهان و دندان

ثابت بودن ایمپلنت

4-اوردنچر 

پروتز کامل و متحرک ( دندان مصنوعی) در حالت عادی روی لثه‌ها قرار میگیرند و با وجود تمام مزایا، معایبی نیز دارد. به عنوان مثال می‌تواند از روی لثه بلغزد یا جابجا شود و خلاصه، آن استحکامی که باید داشته باشد را ندارد. برای برطرف کردن چنین مشکلاتی از اوردنچر استفاده می‌شود. اوردنچرها نوعی پروتز ثابت و کامل و در واقع ترکیبی از دندان مصنوعی و ایمپلنت دندان هستند. این پروتزهای متحرک با کمک تعدادی ایمپلنت که به روش جراحی در فک کاشته می‌شوند گیر بیشتری نسبت به دست دندان دارند.

ایمپلنت با ثبات و استحکام بالایی از دنچر (دندان مصنوعی) محافظت می‌کند و نسبت به دندان‌های مصنوعی سنتی مزایای بسیاری منجمله گیر و ثبات بیشتر و کاهش روند تحلیل استخوان، دارد. اوردنچر بسته به شرایط استخوان، لثه و سایر فاکتورها، با تعداد متفاوتی از ایمپلنت طراحی می‌شود.

مزایای اوردنچر نسبت به دندان مصنوعی

• ساختار استخوان توسط ایمپلنت کاشته شده در فک تقویت می شود.
• استخوان فک در صورت خالی ماندن جای ریشه دچار تحلیل می شوند ولی با قرار گرفتن پایه ایمپلنت به جای ریشه دندان، رشد استخوان فک تحریک می یابد و از تحلیل رفتن آن جلوگیری می شود.
• نسبت به دندان مصنوعی سنتی اوردنچر بسیار محکم و مقاوم می باشد و در جویدن غذا مشکلی ایجاد نمی کند.
• اوردنچر بر پایه ایمپلنت همانند دندان های طبیعی می باشد و زیبایی آن ها را دارد، اوردنچر در زیبایی چهره بسیار تاثیرگذار است.
• اوردنچر طول عمری طولانی دارد و در صورت مراقبت درست و صحیح از آن ها می توانید مادام العمر از آن ها استفاده کنید.

5-ایمپلنت های ساب پریوستئال

ایمپلنت ساب پریوستال به جای اینکه مستقیماً در استخوان فک نصب شود، مانند ایمپلنت های اندوستال، به صورت یک فرم فلزی استفاده می شود که بین استخوان فک و لثه اما در زیر پریوستئوم قرار می گیرد. (پریوستوم لایه نازکی از بافت بین لثه و استخوان فک است). ایمپلنت ساب پریوستال در بالای استخوان اما در زیر بافت لثه قرار می گیرد. از آنجایی که ایمپلنت به جای اینکه داخل استخوان فک نصب شود روی آن قرار می گیرد، مقدار استخوان موجود در فک یا شکل و حالت فک مهم نیست. زمان پیوند با استخوان ایمپلنت های ساب پریوستال معمولاً 3 ماه است؛ با این حال، زمان عمل جراحی هردو نوع تقریباً یکسان است. این تکنولوژی جدید به ما این امکان رو میدهد که  بدون روش های روتین قدیمی مثل گرفت و پیوند استخوان از لگن و قالب گیری فقط با اسکن پلیت روکش های موقت و دائم بیمارمون ساخته شود و بعد از قرار گیری پلیت بیمار بدون هیچگونه مشکلی به زندگی روتن خود ادامه دهد. بیمارانی که دچار تحلیل شدید استخوانی شده اند در اثر نواقص فکی، تومور، ضربه و یا تروما و… و نمی توانند از ایمپلنت های معمول استفاده کنند توسط ایمپلنت های اندوستئال نواحی فک و دندان هایشان جایگزین میشود.

سوالات متداول