درمان فاصله بین دندان ها

فاصله بین دندان ها چیست؟

فضا یا فاصله موجود در بین دو دندان، دیاستم (Diastema) نامیده می‌شود، این فاصله اغلب در بین دو دندان جلو و بالا مشاهده می‌شود، اما به طور کلی ممکن است در بین هر کدام از دندان‌های مجاور هم، فاصله زیاد و غیرطبیعی وجود داشته باشد. از بین بردن فاصله بین دندان ها (به ویژه دندان‌های جلویی) که فاصله بین آن‌ها از نظر زیبایی می‌تواند ناخوشایند باشد، تأثیر زیادی در بهبود وضعیت ظاهری و چهره شما خواهد داشت. بستن فاصله بین دندانها نه تنها باعث بهبود عملکرد دهان و دندان‌ها می‌شود، بلکه امکان مسواک زدن و کشیدن نخ دندان با راحتی و سهولت بیشتر را فراهم می‌کند و به این ترتیب شما می‌توانید دندان‌های خود را سالم‌تر نگه دارید.

مزایای بستن فاصله بین دندان ها

بستن فاصله بین دندان‌ ها برای زیبایی و گاهی با اهداف درمانی انجام می ‌شود. برخی از مزایای انجام این کار شامل موارد زیر هستند:

افزایش اعتماد به نفس

موضوع بسیار مهمی که در ارتباط با اعتماد به نفس فرد وجود دارد، لبخند اوست. فاصله بین دندان‌ ها ممکن است باعث شود فرد در جمع لبخند نزند و یا هنگام صحبت کردن احساس خوبی نداشته باشد. با ترمیم این فاصله اعتماد به نفس افراد نسبت به چهره‌ شان افزایش پیدا می ‌کند.

رفع مشکلات تلفظ حروف

فاصله بین دندان ها ممکن است تا حدی تلفظ صحیح حروف و کلمات را دچار مشکل کند که با ترمیم آن، این مشکل نیز برطرف می‌ شود.

مشکلات مربوط به غذا خوردن

هنگام غذا خوردن احتمال دارد، غذا بین دندان ‌ها گیر کند که سبب بد بو شدن دهان، پوسیدگی دندان و بیماری لثه می شود. برای بستن فاصله بین دندان‌ ها به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید.

چگونه می‌ توان از ایجاد فاصله بین دندان‌ ها پیشگیری کرد؟

این مشکل بر اثر عواملی مختلفی به وجود می ‌آید و در صورتی که علت آن ژنتیک نباشد، با استفاده از روش‌ های زیر می ‌توان از ایجاد آن پیشگیری کرد:

جلوگیری از مکیدن انگشت توسط کودک

مکیدن انگشت در دوران کودکی عاملی است که باعث فاصله افتادن بین دندان‌ ها در بزرگسالی می‌ شود. بنابراین سعی کنید از مکیدن انگشت کودکانتان جلوگیری کنید.

جلوگیری از فشار وارد کردن به دندان‌ها با زبان

فشار آوردن به دندان به وسیله زبان به دندان‌ ها نیز این فاصله را ایجاد می کند. بهتر است به کودک خود آموزش دهید که این کار را انجام ندهد.

استفاده از ریتینر در مدت زمان مشخص شده

چنانچه از درمان ارتودنسی استفاده کرده ‌اید و ارتودنتیست بر استفاده از ریتینر تاکید کرده باشد، سعی کنید تا مدت زمان مشخص شده، از آن استفاده کنید تا دندان‌ ها حرکت نکنند و فاصله بین آن ها ایجاد نشود.

عوارض فاصله بین دندان ها

فاصله بین دندان‌ها می ‌تواند عوارضی داشته باشد که در ذیل به بررسی آن ها می‌ پردازیم:

اشکال در تکلم

در برخی از افراد فاصله بین دندان ها در صحبت کردن فرد مشکلاتی را ایجاد می ‌کند.

افزایش احتمال پوسیدگی

در هنگام غذا خوردن در صورتی که فاصله بین دندان‌ ها وجود داشته باشد، احتمال گیر کردن غذا در بین آن ها افزایش یافته و دندان ها را پوسیده می کند.

افزایش احتمال بیماری‌های لثه

وجود فواصل دندانی در هر اندازه‌ ای، می ‌تواند مشکلات و بیماری‌ های مربوط به لثه را به وجود آورد.

علت به وجود آمدن فاصله بین دندان‌ها چیست؟

علاوه بر ناهنجاری‌هایی که در رشد طبیعی دندان‌ها به وجود می‌آید، چندین عامل دیگر هم می‌توانند باعث بروز دیاستما یا همان فاصله بین دندان ها شوند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

• ناهماهنگی در اندازه دندان‌ها و فک

کوچک بودن اندازه دندان‌ها یا بزرگ بودن استخوان فک باعث ایجاد فضای بیشتر از حد معمول برای رشد دندان‌ها می‌شود که می‌تواند دندان‌ها را از هم دور کرده و بین آنها فاصله بی اندازد.

• افتادن دندان‌ها یا کشیدن دندان

از دست رفتن دندان به هر دلیلی که باشد، می‌تواند باعث ایجاد فاصله بین دندان ‌های مجاور شود. اگر جای خالی دندان کشیده شده یا افتاده را با یک روش جایگزین مانند ایمپلنت دندان پر نکنیم دندان های دیگر نیز کج شده و ظاهر لبخند ناخوشایند می شود.

• ساختار غیر طبیعی استخوان فک

ناهنجاری ساختاری در شکل یا زاویه نسبی استخوان فک در سمت چپ یا راست می‌تواند باعث ممانعت از رشد طبیعی دندان‌های پیش و عدم مطابقت آنها شود.

• گاز گرفتن لب‌ها

عادت به گاز گرفتن لب پایینی می‌تواند باعث فاصله افتادن بین دندان‌های جلویی شود.

• زبان زدن به دندان‌ها

عادت به فشار دادن زبان به پشت دندان‌های بالایی می‌تواند موجب دور شدن دندان‌های جلو از هم و ایجاد فاصله در بین آنها شود. ریفلاکس بلع اشتباه در کودکان و در بزرگسالان میتواند چنین حالتی ایجاد کند و کم کم باعث ایجاد فاصله بین دندان ها شود.

• بزرگ بودن محل اتصال لب به فک یا زائده فرنوم

فرنوم، یک قطعه بافت باریک و صفحه‌ای شکل است که از زیر قسمت میانی لب بالا تا لثه امتداد پیدا می‌کند و درست به بالای دو دندان جلو متصل می‌شود. با بالا زدن لب فوقانی خودتان میتوانید این زائده را مشاهده کنید. وجود این زائده میتواند فاصله زیادی بین دو دندان جلویی در فک بالا ایجاد کند.

• وجود مشکلات در خط میانی دندان ها

علت فاصله بین دندان های جلو مشکلاتی مانند کیست ها، تومورها و یا دندان نهفته که بین دو دندان تحت فشار قرار می‌گیرد نیز می‌تواند باشد. هر کدام از این موارد از نزدیک شدن دندان های پیشین در دو طرف خط میانی جلوگیری می‌کنند و موجب فاصله افتادن بین دندان ها می‌شوند.

حتما بخوانید: فاصله دندانها چگونه اصلاح می شود؟

چرا باید فاصله بین دندان‌ها بسته شود؟

درمان فواصل بین دندانی فقط برای زیبایی دندان‌ها نیست بلکه برای حفظ سلامت دهان نیز اهمیت دارد؛ فاصله بین دندان‌ها مشکلات زیر را می‌تواند به دنبال داشته باشد:

• افزایش احتمال صدمه دیدن دندان – فاصله بین دندان‌ها باعث می‌شود هنگام جویدن قطعات بزرگ غذاهای سخت بین آنها گیر کند.
• افزایش احتمال ساییدگی دندان‌ها به علت ناهمراستایی دندان‌های بالایی و پایینی
• افزایش احتمال عفونت لثه به علت تجمع ذرات غذا و پلاک و باکتری‌ها در فضای خالی بین دندان‌ها
• سخت‌تر بودن تمیز کردن لابه‌لای دندان‌ها به خصوص در مورد دندانهای عقبی
• ایجاد بوی بد دهان
• اختلال در عملکرد جویدن

روش‌های موجود برای رفع فاصله بین دندان‌ها

روش‌های اصلی که برای بستن فاصله بین دندان ها وجود دارد، عبارتند از:

ارتودنسی

بهترین راه برای از بین بردن فاصله بین دندان‌ها در اغلب موارد، استفاده از ارتودنسی است؛

نحوه عملکرد ارتودنسی از طریق وارد کردن یک فشار مداوم در طول یک دوره زمانی نسبتاً طولانی بر روی دندان‌ها و جابه‌جا کردن آرام و تدریجی آنها در یک جهت خاص می‌باشد. همزمان با جابه‌جا شدن دندان‌ها، شکل استخوان هم در اثر وارد آمدن فشار، تغییر می‌کند.

استفاده از ارتودنسی اغلب در هنگامی لازم می‌شود که استخوان‌های فک و دهان دچار ناهنجاری‌های شدید بوده و نیاز به ردیف کردن داشته باشند.

حتما بخوانید: ارتودنسی دندان برای چه کسانی است؟

کامپوزیت ونیر

برای فاصله‌هایی که کمی بزرگ ‌تر باشند و یا هنگامی که یک شخص بخواهد مشکل فاصله دندان‌های خود را سریع‌تر برطرف کند، بهتر است از روش کامپوزیت‌ ونیر استفاده شود. کامپوزیت یک نوع رزین مخصوص و همرنگ دندان است که بر روی دندان گذاشته می‌شود و سپس با استفاده از نور مخصوص، محکم و سخت می‌شود، به این ترتیب رزین محکم به دندان می‌چسبد. از کامپوزیت‌ ونیر می‌توان برای بازسازی قسمت‌های شکسته و از دست رفته دندان‌ها و یا اصلاح دندان ها از نظر زیبایی ظاهری استفاده کرد. به فاصله تنها چند ساعت بعد از انجام کامپوزیت ونیر، دندان‌ها شکل عادی و طبیعی پیدا می‌کنند.

در سال‌هاي اخير، روش کامپوزیت ونیر به عنوان يک روش بسيار کارآمد جهت از بين بردن فاصله بين دندان ‌ها شناخته شده است. کامپوزیت ونیر در صورتي مي‌تواند بهترين گزينه درماني براي شما باشد که:

• بخواهيد هر چه سريع‌تر به نتيجه برسيد.

• به دنبال روشي کم تهاجمی باشيد.
• مشکلات ديگري از نظر زيبايي دندان‌ها هم داشته باشيد که بتوان آن را با استفاده از کامپوزیت ونیر برطرف کرد.
• ترجيح مي‌دهيد از روشي استفاده کنيد که نتايج آن برگشت‌پذير و قابل اصلاح باشد.

معایب کامپوزیت ونیر

يکي از معايب کامپوزیت ونیر آن است که احتمال ترک خوردن، شکستن و جرم گرفتن دندان‌هايي که کامپوزیت شده‌اند، بيشتر از دندان‌هاي معمولي و سالم است. اين مطلب، به طور خاص در مورد دندان‌هاي جلوي پايين که حساسيت بيشتري در برابر فشار ناشي از جويدن و گاز زدن به غذا دارند، صدق مي‌کند.

بنابراين کاملاً طبيعي است که در طول مدتي که کامپوزیت بر روي دندان شما عمر مي‌کند، مجبور باشيد که عمل‌هاي ترميمي کوچکي هم در جهت مراقبت و نگهداري از آن انجام بدهيد. در واقع اگر شما از کامپوزیت ونیر براي درمان استفاده کرده‌ايد، لازم است که حتماً سه تا چهار بار در سال دندان‌هاي خود را به صورت حرفه‌اي جرم‌گيري و تميز کنيد. البته حتي در صورت رعايت اين موارد هم، ممکن است کامپوزیت دندان بعد از 5 تا 8 سال مجدداً نياز به ترميم يا تعويض داشته باشد.

حتما بخوانید: لمينيت هاي دنداني چگونه طراحی و ساخته می شوند؟

لمینیت های سرامیکی

لمینیت های سرامیکی یک لایه نازک از جنس سرامیک هستند که به سطح جلوی دندان یا دندان‌هایی که قصد از بین بردن فاصله بین آنها را دارید، چسبانده می‌شوند.

با استفاده از لمینیت های سرامیکی برای پرکردن فاصله بین دندان‌ها می‌توانید احتمال پوسیدگی دندان‌ها را کاهش دهید. ماندگاری لمینیت بیشتر از ۱۵ سال است که می‌توان گفت نسبت به سایر روش‌های دندانپزشکی زیبایی روش بسیار خوبی است. این درمان هیچ گونه دردی ندارد. و پس از قالبگیری و ساخت در لابراتور، دندانپزشک به راحتی آن را در محل مناسب نصب می‌کند. روند درمان لمینیت کوتاه است و برای انجام آن تنها دو جلسه کافی است.

لمینیت های سرامیکی از نظر زيبايي و شکل ظاهري، خيلي بهتر از کامپوزیت ونیر هستند. لمینیت های سرامیکی در صورتي مي‌تواند بهترين گزينه براي شما باشد که:

• زيبايي ظاهري در مقايسه با هزينه درمان، اولويت بيشتري براي شما داشته باشد.
• با تراشیدن یا برداشتن قسمتی از مینای دندان خود در صورت لزوم، مشکلی نداشته باشید.البته معمولا در افرادی که دیاستم و فاصله بین دندانها با لمینیت بسته می شود نیازی به تراش دندانها نیست.
• نخواهید که از کامپوزیت ونیر به خاطر حساسیت در برابر ترک خوردن و شکستن و رنگ پذیر بودن آن استفاده کنید.

حتما بخوانید: لمینیت فوری دندان چگونه انجام می شود؟!

مزیت لمینیت های سرامیکی در برابر کامپوزیت ونیر

اگرچه کامپوزیت ونیر به عنوان سریع‌ترین راه برای از بین بردن فاصله بین دندان‌ها شناخته می‌شود، اما لمینیت های سرامیکی گزینه دیگری است که با آن می‌توانید سریع به نتیجه برسید. البته برای استفاده از لمینیت های سرامیکی لازم است که حداقل دو جلسه به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید و هزینه آن هم معمولاً خیلی بیشتر از کامپوزیت ونیراست.

اما مزیت اصلی لمینیت های سرامیکی، دقت خیلی بالایی است که از نظر متناسب بودن با وضعیت سایر دندان‌ها و زیبایی و ماندگاری خواهد داشت. این روش در مواردی که فاصله‌های بین دندان‌ها به حالت یکنواخت نباشد، کارآیی بسیار خوبی دارد. یک دلیل دیگر برای استفاده از لمینیت های سرامیکی آن است که بر روی آنها جرم و لکه‌های زرد تشکیل نمی‌شود و دچار شکستگی نیز نمی شود. ظاهر لمینیت ها بسیار طبیعی هستند و زیبایی وصف نشدنی دارند که میتوان گفت مهم ترین مزیت لمینیت های سرامیکی همین است.

سوالات متداول

بهترین روش درمان فاصله بین دندان‌ها چیست؟

تعیین بهترین روش برای درمان این عارضه نیاز به معاینه توسط متخصص دندانپزشک دارد و با توجه به شرایط هر بیمار انتخاب می ‌شود. اما به طور کلی می ‌توان گفت ارتودنسی بهترین درمان برای این مشکل است.

آیا فاصله بین دندان ‌ها مشکل ساز است؟

فاصله افتادن بین دندان‌ ها می ‌تواند مشکلات متعددی را برای فرد به وجود آورد. بسیاری از اوقات در زیبایی آنچنان تاثیری دارد که اعتماد به نفس فرد را کاهش می ‌دهد. در برخی از موارد تکلم و غذا خوردن را مشکل می ‌کند. هنگام جویدن غذا، غذا بین دندان‌ ها گیر کرده و احتمال پوسیدگی دندان و عفونت لثه را زیاد می‌ کند.

آیا فاصله بین دندان ‌ها به طور خود به خودی بسته می‌ شود؟

فاصله بین دندان‌ های کودکان رایج است و با بزرگ شدن آن ها و کامل شدن رشد دندان‌ هایشان، معمولا این فاصله‌ ها، به ویژه فاصله‌ های کوچک به طور خود به خود بسته می ‌شوند. اما این امر قطعی نیست و برای همه اتفاق نمی ‌افتد و افراد برای رفع این مشکل نیاز به استفاده از درمان ‌های دندانپزشکی خواهند داشت.

دیاستما در چه سنینی بروز می کند؟

دیاستما یا همان فاصله دندانی غالبا در کودکی ظاهر می شود. گاهی با افزایش سن این عارضه به کلی از بین می رود. به دلیل بزرگ شدن استخوان های فک و به همین ترتیب دندان ها، فاصله دندان ها از بین می رود. در کودکی این فواصل در میان تمامی دندان ها علی الخصوص دندان های جلویی بارز است. اما به مرور زمان در دندان های انتهایی فاصله ها رفع شده و در دندان های جلویی باقی می ماند. پیش از رشد دندان های دائمی فواصل و ظاهر دندان های کودک چندان مورد اهمیت توسط والدین قرار نمی گیرد. اما پس از رشد دندان های دائمی به دلایل متفاوت چنین عارضه ای نیاز به درمان قطعی دارد. چرا که علاوه بر تاثیرات منفی در لبخند و ظاهر کودک، موجب عوارض دیگر نیز خواهد شد. اما دیاستما تنها در کودکان بروز نمی کند. بلکه در سنین بالا به دلیل کشیدن دندان ها و یا از دست دادن آن ها، فاصله بین دندان های باقی مانده به وجود می آید. پس از کشیدن دندان های نا سالم، فضای خالی بین دندان ها بیشتر می شود.

چرا بستن فاصله دندان ها با کامپوزیت توصیه نمی شود؟

فاصله دندان هایی که با کامپوزیت بسته می شود، نیازی به مراقبت های مختلف یا خاص در دارند. به مرور زمان لکه دار می شوند. احتمال تغییر رنگ برای افرادی که بیشتر قهوه، چای، آبمیوه های رنگی یا محصولات دخانیاتی مصرف می کنند بسیار بیشتر خواهد بود. همچنین امکان ترک خوردن و شکستگی کامپوزیت وجود دارد.

برای درمان دیاستما دقیقا چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

بچه ها معمولا تا زمانی که دندان شیری دارند حتی اگر بین دندان هایشان فاصله وجود داشته باشد چندان مهم نیست چون دندان های شیری موقتی هستند و ممکن است دندان های دائمی به صورت منظم و بدون فاصله رشد کنند. اما بهتر است از سن 7 سالگی کودکان دلبند خود را به نزد دندانپزشک (با تاکید روی دندانپزشک متخصص ارتودنسی) ببرید تا تحت معاینه قرار بگیرند. اگر مشکلی در خصوص نظم و هماهنگی دندان کودکان وجود داشته باشد این متخصص سریع تشخیص داده و درمان می کند. بنابراین از سن 7 سالگی به بعد می توانید برای بستن دیاستما اقدام کنید.

متخصص دندانپزشک با توجه به چه مواردی روش درمانی مناسب را برای درمان فاصله بین دندان ها را انتخاب می ‌کند؟

انتخاب روش درمانی برای بستن فاصله بین دندانی با در نظر گرفتن فاکتورهای زیر می ‌باشد:

• اندازه فاصله ی بین دندان ها
• نتیجه زیبایی انتهای درمان
• بررسی علل دیاستم
• میزان مدت زمان درمان از نظر بیمار
• شرایط دندان‌ های مجاور و سلامت لثه ‌ها

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران