خروپف (Snoring) صدای غالباً بلند یا خشنی است که در هنگام خواب ایجاد می شود. شما زمانی خرخر می کنید که جریان هوا در هنگام تنفس باعث لرزش بافت های پشت گلویتان شود. خروپف می تواند از طریق بینی، دهان یا هر دوی آن ها صورت بگیرد. برخی از افراد فکر می کنند که خروپف فقط در مراحل عمیق خواب اتفاق میافتد اما واقعیت این است که خروپف می تواند در هر مرحله ای از خواب رخ دهد.
چه عواملی باعث می شوند که در خواب خروپف کنیم؟
- داشتن لوزه سوم
- داشتن پولیپ بینی یا انحراف تیغه بینی
- آپنه انسدادی خواب (OSA)
- چاقی گردن
- سیگارکشیدن
- نوشیدن الکل
- آلرژی یا التهاب سرماخوردگی
- مصرف داروهایی مانند داروهای خواب آور، ضد سرما خوردگی یا آنتی هیستامین
- خوابیدن بر روی متکایی که بیش از حد نرم است.
- به پشت خوابیدن یا به اصطلاح طاق باز خوابیدن
- داشتن اضافه وزن
- بالا رفتن سن و تحلیل رفتن ماهیچه های گلو
- بارداری
- وضعیت یائسگی
- وراثت و داشتن سابقه خانوادگی خروپف یا آپنه انسدادی خواب
خروپف چه زمانی خطرناک است؟
خروپف های بلند می تواند اختلال جدی آپنه انسدادی خواب باشد. آپنه انسدادی خواب (OSA) انسدادی است که باعث قطع تنفس و اختلال در خواب می شود. اگر شب ها در خواب با صدای بلند خروپف می کنید و یکی یا چند مورد از نشان های زیر را هم دارید، خروپف خطرناک است و بهتر است حتماً به پزشک مراجعه کنید:
کلیک کنید: ميزان موثر بودن دستگاههاي دهاني نسبت به CPAP
- در هنگام تنفس مکث می کنید.
- در طول روز به شدت احساس خواب آلودگی می کنید.
- اختلال خواب دارید.
- سردرد های صبحگاهی به سراغتان می آیند.
- مشکلات تمرکز یا حافظه دارید.
- فشار خونتان بالاست
- تحریک پذیر یا افسرده شده اید.
آپنه خواب انسدادی
آپنه (وقفه تنفسی) خواب انسدادی یکی از شایع ترین و جدی ترین اختلالات تنفسی مرتبط با خواب است. در این اختلال، مجاری هوایی پشت گلو به صورت فیزیکی مسدود می شوند. در بسیاری از موارد، آپنه به دلیل افتادگی بافت پشت گلو (نرم کام) ایجاد می شود. در این حالت، عضلات مجاری هوایی فوقانی هنگام خواب شل می شوند.
کلیک کنید: درمان آپنه توسط دستگاههای دهانی برند سومنودنت
اگر فرد به پشت بخوابد، جاذبه زمین باعث عقب رفتن زبان می شود، این اتفاق مجرای هوایی را باریک می کند و درنتیجه میزان هوای ورودی به ریه ها کاهش می یابد. راه هوایی باریک شده به دلیل ایجاد لرزش در بافت پشت گلو، هنگام تنفس منجر به خروپف نیز می شود. انسداد همچنین باعث ایجاد وقفه های موقت در نفس کشیدن می شود که هم خواب را قطع می کند و هم سطح اکسیژن بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.
چه افرادی در معرض آپنه انسدادی هنگام خواب هستند؟
ناهنجاری های مجاری تنفسی: افرادی دچار ناهنجاری های مجاری هوایی فوقانی و سر و صورت باشند (مانند بزرگ بودن لوزه ها).
اندازه گردن: افرادی که گردن ضخیم تری دارند (ضخامت تقریبی بیش از ۴۰ سانتی متر در زنان و ۴۳ سانتی متر در مردان) ممکن است راه هوایی باریک تری داشته باشند و در نتیجه مقدار هوای کمتری به ریه هایشان وارد شود.
سیگار کشیدن: افراد سیگاری تقریباً سه برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری دچار آپنه انسدادی در خواب می شوند.
مصرف الکل یا آرام بخش: داروهای آرام بخش بافت عضلانی گلو را شل می کنند و درنتیجه باعث انسداد مجاری هوایی می شوند.
سابقه خانوادگی: اگر این اختلال در بین افراد خانواده وجود داشته باشد، فرد بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به آن است.
به پشت خوابیدن: خوابیدن به پشت ممکن است باعث افتادگی بافت در اطراف مجاری هوایی و مسدود شدن آن شود.
چاقی
سن و…
کلیک کنید: رابطه ارتودنسی با آپنه خواب
وجود برخی از بیماری ها نیز ممکن است خطر بروز آپنه انسدادی خواب را افزایش دهد:
- دیابت نوع دو
- رفلاکس معده به مری
- بیماری های قلبی و عروقی
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- بیماری پارکینسون
- بارداری
- کم کاری تیروئید
- سندرم هیپوونتیلاسیون ناشی از چاقی (شرایطی که در آن تنفس ضعیف برخی افراد چاق، باعث افت سطح اکسیژن و بالا رفتن سطح دی اکسید کربن در خون می شود.)
- بیماری های مزمن ریوی
آپنه خواب می تواند تهدید کننده زندگی باشد
رها کردن آپنه خواب می تواند منجر به عوارض خطرناکی مانند فشار خون بالا، دیابت، ضربان قلب نا منظم، حمله قلبی، نارسایی قلبی، سکته مغزی و غیره شود. دکتر وینتر می گوید: “ این بیماری می تواند بسیار پیچیده شود. آپنه خواب باعث افزایش وزن می شود، زیرا بسیاری از مردم برای این که بتوانند بیدار بمانند زیاد غذا می خورند. افزایش وزن نیز باعث حمله قلبی می شود.
کلیک کنید: مراحل ساخت دستگاه دهانی درمان کننده خروپف
همچنین احتمال ابتلا به دیابت و سندرم متابولیک نیز افزایش می یابد.” سندرم متابولیک به مجموعه ای از عوامل خطرناک اشاره دارد که خطر ابتلا به بیماری های قلبی و دیابت را افزایش می دهد. چربی معده، تری گلیسیرید بالا، کلسترول خوب پایین، فشار خون بالا و قند خون بالا در حالت ناشتا. آپنه خواب همچنین خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می دهد و ممکن است بر روابط شما در خانه (اگر همسرتان به خاطر خروپف شما نتواند بخوابد) و محل کار (اگر به طور مداوم احساس خستگی و ناتوانی کنید) تاثیر بگذارند.
تشخیص آپنه در هنگام خواب
پزشک ممکن است بر اساس علائم، نشانه ها و سابقه ی خواب یک ارزیابی داشته باشد، که در صورت امکان می توانید با کمک اطرافیان یا خانواده، این اطلاعات را ارائه دهید. و بعد از آن به مرکز اختلال خواب ارجاع داده می شوید. در آنجا، یک متخصص خواب می تواند به شما در تعیین نیاز شما برای ارزیابی بیشتر کمک کند. پلی سومنوگرافی یا همان تست خواب شبانه رایج ترین نوع بررسی خواب می باشد و در واقع آزمایشی است که برای مشخص کردن الگو های خواب و اختلالات رایج خواب در افرادی که دچار اختلالات خواب هستند به کار می رود.
تست خواب شبانه به وسیله ی ارزیابی و ثبت امواج مغز، سطح اکسیژن خون، بررسی شبانه ضربان و تپش قلب، حرکات بدن، حرکات چشم ها، و کمیت و کیفیت تنفس در طول خواب، انجام می شود. این تست معمولا در یک بیمارستان یا مرکز تخصصی خواب (کلینیک خواب) انجام می شود، محلی که متخصصان می توانند بیماران را برای تشخیص نوع بیماری در طول شب به طور کامل مشاهده و بررسی کنند. در طی انجام این تست هیچ موج یا جریانی وارد بدن شما نمی شود و فقط تعدادی سنسور پوستی، اطلاعات خواب شما را در تمام طول شب ثبت می کنند.
از ضربان قلب تان گرفته تا نوع تنفس تان و میزان اکسیژن خون تان و حرکات بدنتان و هرچیزی که در خواب تان اتفاق می افتد. بررسی شبانه خواب همیشه باید توسط پزشک فلوشیپ اختلالات خواب انجام و تفسیر شود.
علت گرفتن تست خواب چیست؟
مدتی که شما خواب هستید، اتفاقات زیادی ممکن است بیافتند، بنابراین پلی سومنوگرافی به متخصص خواب اجازه خواهد داد تا چگونگی حرکات و نفس کشیدن و صدای تولید شده را کنترل کند. برخی از اختلالات خواب که توسط تست خواب تشخیص داده می شوند شامل موارد زیر است:
- دندان قروچه
- آپنه خواب مرکزی و انسدادی
- اختلالات خواب و بیداری ریتم شبانه روزی
- آپنه خواب پیچیده (یا مختلط)
- هیپرسومنیای ایدیوپاتیک
- نارکولپسی و کاتاپلکسی
- خروپف و علت زمینه ای آن
- اختلال حرکتی دوره ای در خواب (PLMD) و سندرم پای بی قرار
- اختلال رفتار در خواب مانند RBD
- پاراسمونیای مختلف مانند حرف زدن و راه رفتن در خواب
- بی خوابی با علت نامشخص
کلیک کنید: مزایا و معایب بروساژ دندان
وقتی که یک یا دو تا از علائم زیر را مشاهده کردید، پلی سومنوگرافی تجویز خواهد شد:
- اگر علائم آپنه ی خواب یا دیگر مشکلات تنفسی مربوط به خواب مانند خروپف شدید را داشته باشید. ( آپنه ی خواب شرایطی است که در آن فرد طی خواب دچار توقف تنفسی می شود.)
- به طور غیرارادی در طول خواب پاهای خود را می کشید.
- در طول روز احساس خواب آلودگی و یا حملات غیرارادی خواب می کنید. حمله ی خواب اختلالی است که با عنوان نارکولپسی مطرح می شود.
- دچار اختلال در دوره ی REM خواب می شوید.
- در خواب راه می روید یا خیلی حرکت می کنید و یا حرکات خشن در خواب انجام می دهید.
- دچار بی خوابی می شوید، یا به سختی می توانید بخوابید و یا خواب شما تداوم ندارد.
فرایند خواب دارای مراحل مختلفی است. اولین مرحله NREM یا مرحله بدون حرکات سریع چشم ها نامیده می شود. در مرحله ی NREM مغز شما دارای امواجی است و حرکت چشم ها نیز آهسته است.
مرحله ی بعدی یک یا دو ساعت طول می کشد. در این مرحله فعالیت مغز شما افزایش یافته و حرکت چشمان شما نیز سریع تر می شود. این مرحله REM نامیده می شود. اختلالات خواب باعث بر هم خوردن خواب در این مرحله می شود. کنترل های پلی سومنوگرافی در تمام مراحل انجام می شود تا مشخص شود که خواب شما در کدام مرحله دچار اختلال می شود.
روش های پیشگیری از خروپف
برای پیشگیری از خروپف راه حل خاصی وجود ندارد. عوامل زیادی می توانند باعث ایجاد این مشکل شوند. اما می توان برای کنترل آن سبک زندگی را تغییر داد. موارد زیر به پیشگیری از خروپف در خواب کمک می کنند.
کلیک کنید: کامپوزیت دندان و اصلاح جلو بودن فک پایین
- وزن خود را کم کنید. با کاهش وزن چربی دور گردن کمتر می شود. چربی راه هوایی را باریک کرده و تنفس را مشکل می کند.
- خوابیدن به پهلو را تمرین کنید. خوابیدن به پشت باعث باریک شدن راه هوایی می شود. اگر عادت کنید به پهلو بخوابید، کمتر دچار این مشکل می شوید. برخی افراد برای ترک عادت به پشت خوابیدن، پشت لباس خود توپ های کوچک مانند توپ تنیس وصل می کنند.
- آب بیشتری بنوشید. کمبود آب در بدن باعث افزایش مخاط بینی می شود سعی کنید، مقدار مصرف آب را بیشتر کنید.
- رژیم غذایی خود را تغییر دهید. موادی مانند لبنیات و محصولات گلوتن دار باعث التهاب بافت بینی و گلو می شوند.
- سیگار نکشید، سیگار موجب آسیب دیدگی بافت گلو و مشکلات تنفسی می شود.
- از مصرف الکل اجتناب کنید، الکل و آرام بخش ها باعث شل شدن عضلات در پشت گلو می شوند و در این حال بیشتر احتمال دارد شما خروپف کنید.
- از مصرف دارو های آرام بخش و آنتی هیستامین (به‌خصوص هنگام خواب) اجتناب کنید.
- گر دچار آلرژی هستید، موادی را که به آن ها آلرژی دارید از محل خواب خود دور کنید.
- اگر هوای اتاق خشک است، از یک دستگاه بخور استفاده کنید.
- سر خود را بالا نگه دارید، بالا بردن سر تخت یا استفاده از بالش های اضافی می تواند به باز شدن مجرای هوا کمک کند، تنفس را آسان تر کند و احتمال بروز خروپف را کاهش دهد.
- درمان گرفتگی بینی، درمان گرفتگی بینی احتمال بروز خروپف را کاهش می دهد، به این منظور از اسپری های بینی، مرطوب‌کننده ها یا ضد احتقان های بینی استفاده کنید.
درمان خروپف و آپنه خواب
لیکن به طور کلی روش های درمانی خروپف را می توان به دو دسته تقسیم کرد :
- روش های مبتنی بر جراحی
- روش های غیر جراحی
درمان خروپف با روش های جراحی به دلیل مشکلات بعد از عمل از مقبولیت پایینی برخوردارند در حالیکه روش های غیر جراحی بیشتر مورد توجه قرار دارند. یکی از روش های غیر جراحی که امروزه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است استفاده از لیزر اربیوم یگ برای درمان خروپف می باشد، در این روش درمان خروپف با لیزر، از توانایی های فتوترمال (نوری حرارتی ) لیزر ربیوم یگ (با طول موج 2495 نانومتر) در تحریک ساخت رشته های کلاژن جدید با الاستیسیته بالاتر استفاده می شود.
از ویژگی های این روش می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- عدم نیاز به بی حسی
- عدم وجود درد قبل و بعد از درمان
- عدم نیاز به مراقبت های ویژه
در این روش در 3 جلسه 15 تا 20 دقیقه ای و بدون نیاز به جراحی و بی حسی با تابش لیزر بر روی نواحی لوزه ها، کام نرم ، زبان کوچک و قاعده زبان ، دمای داخل این بافت ها تا 42 درجه سانتی گراد افزایش می یابد و همین امر موجب تحریک و ساخت رشته های کلاژن جدید که از خاصیت کشسانی بالاتری برخوردارند می گردد.
درمان خروپف با لیزر
باید گفت لیزر، برای درمان خروپف و مبتلایان به آپنه خواب بهترین راه حل نیست ولی به عنوان یک راه حل کمکی کاربرد دارد. با وجود اینکه ممکن است این روش موجب تسکین و درمان کوتاه مدت شود، ولی اغلب بیماران مجددا دچار خروپف می شوند و همچنین ممکن است صدای خروپف برای مدتی رفع گردد ولی مشکل اصلی یعنی آپنه خواب درمان نشود.
بنا به گفته یاهودا فینکلشتاین، دکتر محقق بیمارستان مایر، در مرکز این درمان از سال 1990 مورد استفاده قرار می گیرد. او میگوید: این روش در گذشته درمانی محبوب برای کنترل خروپف بوده است اما مطالعات اخیر نشان می دهد که بسیاری از بیماران مشکلات خواب در آن ها پیشرفت داشته و تنها عده معدودی از بیماران از بهبود مشکلات خود احساس رضایت دارند.
در حقیقت، در سال 2000، دکتر فینکلشتاین در آکادمی پزشکی خواب آمریکا اعلام کرد که استفاده از روش LAUP ، برای درمان آپنه خواب توصیه نمی شود. دکتر فینکلشتاین در مطالعات خود، پروسه ی درمان و نقاهت 26 مریضی را که برای درمان آپنه خواب از روش (LAUP) یا همان درمان خروپف با لیزر استفاده کرده بودند را مورد بررسی قرارداد. نتایج اولیه دلگرم کننده بود، چرا که قریب به 88% بهبودی چشمگیری در خروپف افراد مشاهده شد. با این حال، بعد از گذشت یک یا چند سال، نتایج مطلوب به دست آمده بدتر شده و وخامت های شدیدی در خروپف افراد به وجود آمد.
کلیک کنید: همه چیز درباره هیلینگ ایمپلنت
اما نکته مهم: بنابر گزارش دکتر فینکلشتاین، با وجود اینکه که خروپف بدتر شده بود، اما به نظر می رسید کیفیت سر و صدای خروپف بهبود یافته است. او پس از صحبت با شریک و خانواده ی بیماران، دریافت که فرکانس صدای خروپف تغییر کرده است. از میزان آزار دهندگی صدای خروپف کاسته شده است. دکتر فینکلشتاین افزود: ما تنها در یک سوم از بیماران خود به موفقیت در درمان خروپف با لیزر رسیدیم و در تعداد قابل توجهی خروپف و آپنه بدتر شدند.
درکل لیزر یک روش دائمی برای رفع خروپف نیست ممکن هست در مراحل اول درمان در اثر سفت کردن و بالا کشیده شدن کام نرم به صورت موقت درمان حاصل شود ولی هر شش ماه یکبار باید دوره لیزر تجدید گردد.
درمان آپنه توسط CPAP
یکی از اصلی ترین روش های درمان آپنه در هنگام خواب استفاده از فشار جریان هوای همواره مثبت (CPAP) است. در این روش به کمک جریان هوای خفیف و دائمی از طریق ماسکی که هنگام خواب استفاده می شود، مجاری هوایی در طول شب باز نگه داشته می شوند.
کلیک کنید: بلیچینگ یا جرمگیری؟
به کمک این روش درمانی وقفه های تنفسی ناشی از آپنه در هنگام خواب از بین می روند و در نتیجه خروپف یا صدای ناشی از خفگی دیگر ایجاد نخواهند شد. همچنین بدن فرد بدون اینکه به دلیل کمبود اکسیژن بیدار شود، خوابی راحت خواهد داشت.
درمان آپنه خواب توسط اپلاینس های دهانی
اورال اپلاینس وسیله ای کاربردی برای از بین بردن وقفه تنفسی در هنگام خواب می باشد. این دستگاه یک روش درمانی برای خروپف و آپنه خواب است که مورد تایید انجمن اختلالات خواب در دنیا قرار دارد. با توجه به مشکلاتی که سایر روش های درمانی نظیر جراحی یا دستگاه فشار هوا برای بیماران مبتلا به آپنه خواب و خروپف ایجاد کرده اند، این روش بسیار ایمن و بی خطر است. بسیاری از کسانی که به واسطه اورال اپلاینس ها مورد معالجه قرار گرفته اند، اعتبار این روش را تایید کرده اند.
فرد مبتلا به آپنه خواب و خروپف با قرار دادن دیوایس در دهان، از انسداد مجاری تنفسی خود به هنگام خواب جلوگیری می کند. این وسیله با جای گیری در دهان، به عضلات کام و گلو اجازه نمی دهد تا مسیر اکسیژن را مسدود کنند. با اورال اپلاینس فرد در خواب به راحتی نفس می کشد و دیگر خروپف نمی کند. در کلینیک تخصصی دکتر مهناز ارشد استاد دانشگاه تهران دستگاه های داخل دهانی خروپف برای اولین بار در ایران به صورت کاملا آکادمیک، علمی و تخصصی در داخل و خارج از کشور برای شما عزیز ساخته می شود.
سوالات متداول
چرا خروپف می کنیم؟
زمانی که عضلات مسئول باز نگه داشتن مجاری هوایی بینی شل شده و دچار ضعف می شوند فرد با خروپف مواجه می شود. البته گاهی اوقات نیز به وجود آمدن بافت های اضافی در مجاری هوایی سبب بروز خروپف می شود.
خروپف خطرناک است؟
خروپف های بلند می تواند اختلال جدی آپنه انسدادی خواب باشد. آپنه انسدادی خواب (OSA) انسدادی است که باعث قطع تنفس و اختلال در خواب می شود.
کدام درمان ها برای خروپف مناسب است؟
امروزه یکی از بهترین و علمی ترین روش های درمان خروپف سی پپ (CPAP) و اورال اپلاینس ها هستند.
روش درمان خروپف با لیزر چرا هنوز وجود دارد؟
متاسفانه برخی هنوز بر این باورند که درمان با لیزر روشی قطعی است. هر چند که این روش در درصد کمی از افراد موفق بوده است اما در بسیاری موارد جامعه پزشکان آن را منع می کنند. دلیل این امر هم سوزاندن برگشت ناپذیر بافت دهانی است که حالا به هر دلیلی شل شده است. این روش زخمی در دهان ایجاد می کند که اگر خروپف را درمان نکند به صورت دائمی در دهان می ماند.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
