این افتخار رو دارم که برای اولین بار در ایران میتوانم لبخند دوباره رو به بیمارانی که به علت ضربه، تروما، تومور بدخیم و یا خوش خیم، از دست رفتن استخوان فکی، پوکی استخوان و…امکان جایگزینی دندان توسط ایمپلنت های معمولی رو ندارند برگردانم. با پیشرفت علم دندانپزشکی ما میتوانیم استخوان فک ناحیه ی از دست رفته و همزمان دندان های از دست رفته ی فرد رو جایگزین کنیم و لبخند دوباره رو به این عزیزان بازگردانیم.
سابپریوستئال ایمپلنت ها
ایمپلنت های سابپریوستئال نوعی از ایمپلنتهای دندانی محسوب می‌شوند که بر خلاف ایمپلنتهای دندانی معمول (اندوستال) بجای قرارگرفتن در داخل استخوان فک به وسیله فریمی بر روی استخوان فک و زیر لثه قرار میگیرند. این پروتز‌ها توسط پیچ‌های کوچکی در نقاط مختلف فک کاشته شده و به مرور زمان و از طریق استخوان سازی در اطراف و روی فریم کاملا مستحکم می‌شوند. با استفاده از تکنولوژی جدیدی که در دست داریم می توانیم به بیمارانی که دچار تحلیل شدید استخوانی شده اند در اثر نواقص فکی، تومور، ضربه و یا تروما و… و نمی توانند از ایمپلنت های معمول استفاده کنند این نوید رو بدهیم که آنان هم می توانند از زیبایی دوباره لبخندشان و قدرت جویدن بهره مند شوند.
ایمپلنت های SPI پلیت هایی از جنس تیتانیوم مرغوب هستند که استخوان فک و همینطور ایمپلنت های ما رو باز سازی می کنند، این پلیت ها با توجه به شرایط فک و دهان هر فرد به طور اختصاصی برای اون فرد با استفاده از عکس برداری های مخصوص و پرینت سه بعدی ساخته می شوند.
این تکنولوژی جدید به ما این امکان رو میدهد که بدون روش های روتین قدیمی مثل قالب گیری فقط با اسکن پلیت روکش های موقت و دائم بیمارمون ساخته شود و بعد از قرار گیری پلیت بیمار بدون هیچگونه مشکلی به زندگی روتن خود ادامه دهد.
معرفی ایمپلنت های سابپریوستئال SPI
ایمپلنتهای ساب پریوستئال اولین بار در اواسط قرن گذشته در سوئد و ایالات متحده معرفی شدند. این پلیت‌ها فیکساتور‌هایی سفارشی بودند که در زیر لایه پریوست قرار گرفته و از طریق تماس با استخوان زیر آن و به کمک پیچ‌های فیکسیشن و غشا مخاطی که بر روی آن قرار میگیرد ثابت می‌شدند. آن‌ها عموما از جنس‌های کبالت کروم و یا آلیاژهای تتیانیوم ساخته می‌شدند و به صورت پلیت‌هایی که با عبور از بافت مخاط در داخل حفره دهان ظاهر می‌شوند طراحی و استفاده می‌شدند.
در آن زمان تولید و استفاده از این نوع ایمپلنت‌ها از نظر فنی کاری دشوار بود چرا که نیاز بود در مرحله اول جراحی شرایط فیزیکی استخوان‌های باقی‌مانده مورد ارزیابی و ثبت قرار گیرد که این جراحی ابتدایی برای بیماران به شدت آزاردهنده بود. پس از آن، در حین جراحیِ جایگذاری، میزان دقت این ایمپلنت‌ها به شدت پایین بود که این مساله ریسک حصول نتایج غیر‌قابل پیش‌بینی را افزایش می‌داد. در حقیقت نیاز به تطابق این ایمپلنت‌ها با استخوان در طول جراحی می‌توانست منجر به طولانی شدن زمان جراحی شود که این مسئله خطربروز عوارض و عفونت را افزایش می‌داد.
ایمپلنتهای ساب پریوستال برای سال‌ها مورد استفاده قرار گرفتند اما به دلیل مشکل جایگذاری و نرخ عوارض بالا با ایمپلنتهای درون استخوانی (ایمپلنتهای امروزی) که توسط پروفسور برنمارک در دانشگاه گوتنبرگ معرفی شدند جایگزین شدند. این نوع ایمپلنت بسیاری از مشکلات ایمپلنتهای سابپریوستئال را حل کرده و به سرعت جای آن را گرفت.
یکی از شرایط مورد نیاز برای کاشت ایمپلنتهای درون‌استخوانی کمیت و کیفیت کافی استخوان است. در نبود این شرایط سه گزینه در حال حاضر وجود دارد.
گزینه اول استفاده از مواد بازسازی به وسیله روش‌هایی است که با عناوینی همچون پیوند و آگمنت استخوانی باز و بسته، احیا هدایت‌شده استخوان (از جمله استفاده از مش‌های بازسازی استخوان تحلیل رفته) با استفاده از مواد غیر‌جذبی و یا ممبران‌های جذبی، تکنیک ریج اسپلیت، استخوان‌سازی کششی (دیسترکشن استخوانی) و یا آگمنت سینوس (سینوس لیفت) شناخته می‌شوند. مساله موجود در استفاده از این روش‌ها مدت زمان طولانی درمان، و امکان بروز عوارض حین و پس از جراحی به دلیل پیچیدگی پروسه درمان است. به علاوه هزینه مالی زیادی برای بیمار به همراه دارد.
روش دوم استفاده از ایمپلنتهای درون استخوانی در مکان‌های نا‌مطلوب از نظر آناتومیک، بدون استفاده از روش‌های احیا استخوان است. از جمله استفاده از ایمپلنتهای کوتاه (شورت ایمپلنت)، ایمپلنت زاویه دار (تیلتد ایمپلنت)، ایمپلنت زایگوماتیک از جمله این ایمپلنت‌ها هستند که البته در عمل کمتر مورد استفاده قرار میگیرند.
و در روش سوم در مورد برخی بیمارانی که دچار تحلیل شدید استخوانی شده‌اند و تمایلی به استاده از روش‌های بازسازی و احیا استخوانی ندارند، فناوری‌های مدرن دیجیتال روشی قابل اتکا و تایید شده ارائه می‌دهند. در این روش شرایط ساخت ایمپلنتهای سابپریوستئال شخصی‌سازی شده که در تطابق با مورفولوژی ناحیه مورد نظر و آناتومی بیمار باشند امکان پذیر است. این روش به صورت خاص در مورد افراد مسن و یا کسانی که در اثر سوانح، عمل های براشت تومور ، تحلیل شدید استخوانی ، ناهنجاری های هنگام تولد و بیماری های مفصل فکی استخوان فکی خود را از دست داده اند و نیاز به درمانی خاص دارند و شرایط انتخاب روند درمانی طولانی و پیچیده جراحی‌های احیا و بازسازی استخوان را ندارند کاربرد بیشتری دارد.
هدف این مطالعه نشان دادن کاربرد درمانی ایمپلنت های پرینت سه‌بعدی شخصی‌سازی‌شده سابپریوستئال تیتانیومی، برای جایگذاری پروتز دندانی ثابت در بیماران است.
بیماران توسط ایمپلنت های سابپریوستئال شخصی‌سازی شده که بر اساس تصاویر CBCT طراحی و از جنس تیتانیوم به روش ساخت افزایشی یا پرینت سه‌بعدی ساخته شده بودند تحت درمان قرار گرفتند. نتایج مورد ارزیابی عبارتند از ثبات و قرارگیری مناسب ایمپلنت ها در محل مورد نظر، مدت زمان جراحی و مداخله، عمر ایمپلنت، پروتزو عوارض کوتاه و بلندمدت. همه بیماران به مدت یک سال پس از جراحی فالو شدند.
طراحی پروتز
اطلاعات دایکام به دست آمده از تصاویر CBCT استخراج شده به کمک متخصص پروتز و از طریق نرم‌افزار‌های تخصصی مهندسی پزشکی، آناتومی دندان باقی‌مانده بیمار به صورت سه‌بعدی بازسازی شد. فایل نهایی در قالب فرمت STL ذخیره گردید. در این مرحله با دقت و در نظر گرفتن موارد مختلف ( از جمله محل عصب الوئول تحتانی) محل قرارگیری سازه پروتز و ایمپلنت ها بر روی استخوان و شرایط استخوان کورتیکال ارزیابی شد و بهترین محل قرارگیری پیچ‌های فیکسیشن پروتز انتخاب شد.
فایل STL مدل نهایی به نرم افزار دیگری منتقل شد تا برای اصلاح لبه‌ها و کنترل کیفی نهایی و تنظیمات نهایی آماده شود. در انتها فایل نهایی بعد از تایید متخصص پروتز آماده و تولید می شد.
جراحی
پس از آماده‌سازی محل قرارگیری ایمپلنت های سابپریوستئال، از بسته‌بندی استریل خارج شده و بر روی محل مورد نظر قرار گرفت تا میزان تطابق آن ارزیابی شده و سپس از به کمک مینی‌پیچ‌های استئوسینتتیک فیکس می شود. سپس بخیه زده شده و از طریق برش جداسازی پریوست شرایط برای ترمیم زخم فراهم شد.
با توجه با نتایج نهایی تحقیق، شرایط قرارگیری و فیت بودن ایمپلنت های سابپریوستئال شدیدا رضایت بخش بوده است. میانگین نمره فیت بودن ۷ از ۱۰ بوده و تنها دو مورد تطابق ناکافی داشتند (با نمره ۴ و ۵) که دلیل آن وجود آرتیفکت ناشی از تاج دندان‌ها مجاور در طی فرآیند شبیه سازی ۳بعدی بوده است. هر چند این دو مورد در حین جراحی با استخوان بیمار‌ها تطابق داده شدند.
میانگین مدت زمان جراحی ۳/۴۴ دقیقه (انحراف از معیار 4/19± با میانه ۳۷) بوده. هر چند این مقدار به شدت تحت تاثیر دو موردی بود که تطابق آن‌ها با استخوان شرایط مطلوب را نداشت، مواردی که ۸۵ و ۶۷ دقیقه از لحظه بیهوشی تا بخیه زمان بردند.
در فالو آپ یک ساله بیماران هیچکدام از ایمپلنت‌ها از دست نرفت (دچار فیلر یا غیر قابل استفاده نشد) و در نتیجه نرخ ماندگاری یکساله ۱۰۰ درصد بود. با وجود اینکه این تحقیق دارای محدودیت‌هایی از جمله تعداد محدود نمونه‌ها و مدت زمان فالو‌آپ کوتاه‌مدت بود همچنان میتوان نتیجه‌گیری مثبتی برای آن متجسم شد. این روش ثابت کرد روش مناسبی برای ساخت ایمپلنت های سابپریوستئال با دقت تولید بالا برای بیماران که دچار تحلیل شدید استخوانی شده اند در اثر نواقص فکی، تومور، ضربه و یا تروما و… دچار به آتروفی شدید استخوانی که از استفاده از روش‌های تهاجمی و بلندمدت درمان از جمله احیا استخوانی امتناع می‌ورزند و یا امکان استفاده از ایمپلنت های معمولی رو ندارند مناسب است. علاوه بر این میزان عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت ایجاد شده در اثر این درمان نیز بسیار اندک است.
مزایای ایمپلنت های سابپریوستئال SPI
ایمپلنت های سابپریوستئال با توجه به نحوه ساخت منحصر بفردی که دارند دارای وجه تمایز بسیار زیادی با سایر درمان ها هستند.
جراح در حین عمل نیازی به تغییر شکل و فرم دادن پلیت نخواهد داشت و به همین دلیل مدت زمان جراحی کاهش می یابد، ریسک و عوارض احتمالی جراحی کاهش پیدا می کند، دوره ی نقاهت و بستری کوتاه می شود و همینطور روند جراحی آسان تر خواهد شد.
ایمپلنت های ساب پریوستئال دقیقا مطابق آناتومی صورت بیمار و هندسه ی مورد نظر پروستودونتیست و جراح به صورت کاملا دیجیتال طراحی و تولید می شوند و به همین منظور آثار جراحی بر روی ظاهر بسیار کم خواهد بود و زیبایی طبیعی چهره بازسازی می شود.
ایمپلنت های ساب پریوستئال به صورت کامل با استخوان های اطراف یکپارچه می شوند و روی پوست صورت ناملموس و اسکلت فکی صورت را قرینه سازی می کنند.
از دیگر مزایای اینگونه ایمپلنت ها می توان گفت:
- جایگذاری تعداد زیادی اباتمنت در مدت زمان بسیار کوتاه
- بازسازی سریع‌تر دندان‌ها نسبت به روش‌های احیا و آگمنت استخوانی
- تطابق هندسی با سطح استخوان‌ها و توزیع فشار یکنواخت
- سطوح زبر در محل تماس با استخوان جهت تسریع روند استخوان‌سازی
مراحل درمان
- بعد از معاینات اولیه و تشخیص متخصصین، پروتزی جهت تعیین محل قرار گیری اباتمنت ایمپلنت ها توسط متخصص پروتز ساخته می شود ️با کمک اسکن های ۳ بعدی مخصوص و طراحی توسط متخصص پروتز مراحل ساخت آغاز می شود.
- پس از ساخت، ایمپلنت های سابپریوستئال توسط جراح، در اتاق عمل داخل فک بیمار کار گذاشته می شود.
- پس از گذشت ۳ الی 6 ماه ماه پیوند پلیت با فک بیمار به صورت کامل انجام می شود.
- با در دست داشتن اسکن های مخصوصی که از قبل از پلیت تهیه شده، پروتز بیمار به صورت کاملا دیجیتال ساخته و به بیمار تحویل داده می شود. همینطور در صورت تمایل بیمار می توان پروتز های موقت هم به صورت دیجیتال قبل از جراحی ساخته شده و بعد از عمل پیوند در اتاق عمل داخل دهان بیمار جای داد.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
