به فاصله ی بین دندان های پیشین که بیش از 0.5 میلی متر باشد، دیاستم می گویند. دیاستم در زبان یونانی به معنای از هم جدا بودن و فاصله است. فاصله ای که ممکن است بین دندان ها در هر جایی از دهان به وجود بیاید، اما بیشتر در دندان های قدامی بالایی و پایینی اتفاق می افتد. درصد وقوع این فاصله در بین دندان های قدامی بالا 14.8 و در بین دندان های قدامی پایین 1.6 درصد است.
با این که عده ای از افراد به فاصله بین دندان ها خود عادت می کنند و نیازی به تغییر آن نمی بینند و عده ای دیگر فاصله بین دندان های جلویی خود را نشانه خوش شانسی می دانند و حاضر نیستند تغییری در آن ایجاد کنند، اما واقعیت آن است که تعداد بسیار بیشتری از افراد خواهان آنند که با بستن این فاصله ها و ایجاد تناسب بیشتر، زیبایی لبخند خود را ارتقاء دهند.
انواع دیاستم دندان
- فاصله میان دندان های کناری و جلو
- بین اطراف دندان های نیش
- فاصله بین دندان های جلو و یا تمام دندان ها
علت فاصله بین دندان ها
وجود فاصله بین دندانها علتهای مختلفی می تواند داشته باشد که در ادامه به آنها می پردازیم:
ژنتیک و تاریخچه فامیلی
فیزیولوژیک: دیاستم میانی و یا فاصله بین دندان های فردی در سن 6 سالگی به میزان 98%، در 11 سالگی 49% و در 12 تا 18 سالگی 7% مشاهده می شود.
کلیک کنید: مزایا و معایب بروساژ دندان
بزرگ بودن زبان
فرنوم لب غیرنرمال (فرنوم لب محل چسبندگی عضلات لب به فک بالاست که می توان آن را از داخل لب بالا لمس کرد.)
عدم تناسب اندازه دندان ها و فکین
در موارد زیر مشاهده می شوند:
- کم بودن تعداد دندان ها به طور مادرزادی
- میکرودنشیا (دندان ها کوچک)
- ماکروگناتیا (فک بزرگ)
- دندان هایی که فرمی کوچک و غیرنرمال دارند. peg-shaped lateral
عادات
عادات زیر سبب ایجاد فاصله بین دندان های می شوند:
Thumb sucking یا مکیدن انگشت
Tongue thrusting که به معنای جلو آوردن زبان و اعمال فشار بر دندان های جلو به هنگام بلع است. شاید دیده باشید که در بعضی افراد مکیدن انگشت در دوران کودکی به یک عادت تبدیل شده باشد. مکیدن انگشت شصت در زمان رویش دندان ها باعث ایجاد فشار بر روی دندان ها و هدایت نامناسب آن ها می شود و در نتیجه منجر به فاصله بین دندانی می شود.
مشکلات پریودنتال
هنگامی که فرد مبتلا به بیماری های لثه و پریودنتال است، استخوان ساپورت کننده ی دندان ها دچار تحلیل می شود. در نتیجه با ایجاد موبیلیتی یا لقی، دندان ها از جای خود حرکت می کنند. به این ترتیب شاهد خواهیم بود دندان هایی که به هنگام سلامت در تماس با یکدیگر و بدون فاصله بوده اند، با مشکلات پریودنتال از یکدیگر جدا شده و فاصله می گیرند.
ریفلاکس بلع
دیاستما می تواند ناشی از رفلكس های نادرست بلع باشد. ریفلاکس بلع، به بلعیدن غذا و هدایت کردن آن به سمت گلو و مری گفته می شود. زمانی که شما یک لقمه را جویده و می خواهید آن را ببلعید، نوک زبان به سمت سقف دهان حرکت کرده و به آن میچسپد.
کلیک کنید: روشهای ترمیم لمینت دندان + هزینه
در این حالت لقمه بلعیده می شود. اما در برخی افراد (بیشتر کودکان) نوک زبان به جای حرکت به سمت کام دهان، به سمت دندان های جلو فشار وارد می کند. به مرور زمان این فشار وارد کردن ها علت فاصله بین دندان های جلو می شود.
علت دیاستم در کودکان
در برخی از اطفال پس از افتادن دندان ممکن است دیاستم ایجاد شود، اما جای نگرانی نیست زیرا در اکثر موارد بعد از رویش دندان های دائمی این فاصله ها از بین می رود. همچنین معمولاً دندان های شیری دندان های کوچک تری نسبت به دندان های دائمی هستند و باعث ایجاد دیاستم در کودکان می شوند اما پس از رشد دندان های دائمی فاصله بین دندان ها از بین می رود.
عوارض و مشکلات ناشی از فاصله بین دندان ها
متداول ترین عوارض ناشی از فاصله بین دندان ها عبارت است از:
کلیک کنید: اثرات دیابت بر سلامت دهان و دندان
- مشکلات گفتاری یا دشواری در یادگیری گفتار
- پوسیدگی دندان ها و ایجاد بیماری های لثه به خاطر قرار گرفتن بیش از حد لثه ها در برابر مواد غذایی
- نا زیبا کردن طرح لبخند
- غذاها به درستی جویده نشده و در لا به لای فضای بین دو دندان گیر می کنند.
- فاصله بین دندان ها این تصور را ایجاد می کند که بیمار یک یا چند دندان از دست داده است.
- شکاف بین دندان های جلو باعث می شود فضای کافی برای درآمدن دندان های کناری وجود نداشته باشد.
- کاهش اعتماد به نفس بیمار هنگام لبخند زدن
روش های از بین بردن فاصله دندان
در ادامه به روشهای کاهش و تنظیم فاصله بین دندانها می پردازیم:
کلیک کنید: ۱۱ مورد از بهترین برندهای کامپوزیت ونیر
ارتودنسی دندان
از ایمن ترین و محافظه کارانه ترین روش های از بین بردن فاصله دندان، درمان ارتودنسی دندان است. این درمان در موارد زیر تجویز می شود:
- زمانی که فاصله بین دندان های جلو بیش از 2 میلی متر است.
در این حالت اگر از درمان های ترمیمی استفاده شود، نسبت طول به عرض دندان ها نا متناسب شده و نسبت طلایی که یکی از اصول طراحی لبخند است به هم می ریزد.
- هنگامی که اندازه دندان ها به طور مادرزادی بزرگ است.
با درمان های ترمیمی دندان ها بزرگ تر و حجیم تر شده و از تناسب خارج می شوند. در این موارد ارتودنسی دندان درمان انتخابی است.
- در افرادی که علاوه بر وجود فاصله بین دندان ها، به دلایل مختلف مانند:
غیر قرینه بودن فضای بین دندان ها، دندان های بیرون زده، انحراف میدلاین (خط وسط بین دندان ها) نیاز به درمان ارتودنسی دندان دارند.
مزایای بستن فاصله بین دندان ها با ارتودنسی
- محافظه کارانه ترین درمان است.
- بدون هیچ تغییری در دندان ها، تنها با حرکت دادن و هدایت صحیح آن ها، فاصله بین دندان ها بسته می شود.
معایب ارتودنسی دندان
- نیازمند زمان طولانی است.
- هزینه ی بالاتری نسبت به درمان های ترمیمی دارد.
جراحی فرنوکتومی
جراحی برداشتن فرنوم لبی فقط در صورتی انجام می شود که ارتودنسی دندان برای بستن فاصله ناشی از فرنوم بزرگ لب نتیجه نداده باشد. البته اگر فرنوم باعث درد گرفتن لثه ها و لب بالا در خردسالان شود، فرنکتومی لب انجام می شود.
لمینیت دندان
زمانی که علاوه بر وجود فواصل جنرالیزه، دندان ها از نظر رنگ و فرم نیز مشکلاتی داشته و نیازمند تصحیح باشند، لمینیت دندان گزینه ی درمانی مناسبی محسوب می شوند. در واقع با کمک لمینیت های سرامیکی می توان تمامی مواردی را که بر طرح لبخند فرد تاثیر منفی دارند را با یک درمان اصلاح نمود.
کلیک کنید: کامپوزیت دندان در افراد مسن
مزایای لمینیت دندان برای بستن فاصله بین دندان ها
- استحکام بالا در مقابل فشار و ضربه
- طول عمر بیشتر (بین 10 تا 20 سال)
- قابلیت پوشش بیشتر عیوب دندان
- زیبایی بیشتر و شباهت بیشتر به مینای دندان واقعی
- شفاف و طبیعی بودن نمای دندان ها
- عدم رنگ پذیری سرامیک موجب می شود که رنگ لمینیت های سرامیکی در طول زمان ثابت باقی بماند.
- می توان همزمان با بستن فاصله ها، اصلاح طرح لبخند را انجام داد.
معایب لمینیت دندان
- به علت اضافه شدن هزینه لابراتوار، هزینه ی این درمان بالا تر از درمان کامپوزیت دندان است.
- در بسیاری از موارد نیاز به تراش دندان ها است، هر چند این تراش بسیار مختصر و در حد چند دهم میلی متر است.
- نیاز به مدت زمان بیشتر برای تکمیل درمان است. (معمولا دو هفته)
- برگشت پذیر نبودن درمان
کلیک کنید: صفر تا صد ارتودنسی متحرک
چه کسانی نمی توانند از لمینیت دندان برای درمان دیاستم استفاده کنند؟
معمولاً این روش برای افراد زیر گزینه مناسبی نیست:
- کسانی که فاصله بین دندان آن ها بسیار زیاد است، در این شرایط معمولاً درمان ارتودنسی دندان بهترین گزینه در نظر گرفته می شود.
- افرادی که علاوه بر فاصله بین دندان ها، فکین آن ها در موقعیت مناسبی قرار ندارد. در این شرایط حتماً باید با متخصص ارتودنسی مشورت شود.
- کسانی که پوسیدگی های گسترده دندانی و بیماری های لثه دارند.
- افرادی که به دندان قروچه مبتلا هستند. این مشکل می تواند آسیب شدیدی به لمینیت دندان وارد کند.
- استفاده از لمینیت برای کودکان توصیه نمی شود. چرا که معمولا استفاده از آن در این سن، دوام زیادی ندارد. علاوه بر این نیز، لمینیت جنبه زیبایی دارد و برای درمان به کار نمی رود. این در حالی است که جنبه زیبایی لمینیت در کودکان، خیلی کاربردی ندارد.
آیا می توان لمینیت دندان را بهترین روش از بین بردن فاصله دندان دانست؟
خیر، نمی توان لمینت سرامیکی را بهترین روش از بین بردن فاصله دندان برای تمام افراد در نظر گرفت، زیرا هر فردی دارای ساختار و شرایط دهان متفاوتی است.
کلیک کنید: کامپوزیت دندان و تاثیر سیگار بر روی آن
در برخی از مواقع میزان فاصله بین دندان ها آن چنان زیاد است که متخصص دندانپزشک توصیه می کند از ارتودنسی دندان یا ایمپلنت دندان کمک گرفته شود. بنابراین، برای اینکه از بهترین گزینه درمانی خود اطلاعات لازم را کسب کنید، باید به مطب متخصص دندانپزشک مراجعه کرده و تحت معاینه قرار بگیرید.
کامپوزیت دندان
با بهبود خصوصیات فیزیکی و مکانیکی کامپوزیت دندان، این روش به یکی از رایج ترین درمان ها جهت از بین بردن فاصله بین دندان ها تبدیل شده است. نقطه قوت اصلاح طرح لبخند با کامپوزیت دندان در محافظه کارانه بودن آن است. چرا که دندان ها هیچگونه تراشی نمی خوردند. استفاده از کامپوزیت دندان برای همه افراد مناسب نیست. اگر دندان های شما کج بوده و به اور بایت یا آندر بایت مبتلا هستید، استفاده از این روش درمانی برای شما مناسب نیست. به جای آن با متخصص زیبایی برای تعیین نوع درمان مناسب برای تنظیم بایت و هر گونه ناهنجاری یا فاصله بین دندانی مشورت کنید.
مزایا کامپوزیت دندان برای از بین بردن فاصله بین دندان ها
- هزینه ی پایین تری نسبت به روش های درمانی دیگر دارد.
- این امکان وجود دارد که در یک جلسه درمان انجام شود.
- در این درمان دندان ها به هیچ وجه تراش نمی خورند.
- برگشت پذیر است یعنی هر زمانی که بخواهید، می توانید به وضعیت سابق برگردید.
معایب کامپوزیت دندان برای از بین بردن فاصله بین دندان ها
- نیاز به پالیش های دوره ای جهت ثبات رنگ دارد.
- هنگامی که دندان ها تحت استرس و نیروی زیاد قرار دارند، درمانی مناسب محسوب نمی گردد.
- در افرادی که براکسیسم یا دندان قروچه دارند و یا کسانی که عاداتی مانند ناخن جویدن دارند، احتمال شکست درمان کامپوزیت ونیر وجود دارد.
- تغییر رنگ به مرور زمان
- استحکام کمتر
- عمر کوتاه تر
ایمپلنت دندان
در صورتی که فاصله بین دندان ها به دلیل فقدان و یا افتادن دندان باشد، بهترین راهکار برای اصلاح آن استفاده از روش ایمپلنت دندان است. کاشت دندان یا در اصطلاح علمی، ایمپلنت دندان، جایگزین بسیار خوبی برای دندان های دائمی به حساب می آید.
کلیک کنید: تیر کشیدن دندان روکش شده
در واقع به این شکل است که نوعی دندان مصنوعی همانند ریشه و تاج دندان های طبیعی توسط ایمپلنتولوژیست در محل فاصله بین دندان ها کاشته می شود. روش ایمپلنت دندان نسبت به سایر روش های از بین بردن فاصله بین دندان ها بسیار ماندگار تر است.
آیا همه افراد می توانند اقدام به از بین بردن فاصله بین دندان های خود کنند؟
بله اغلب افرادی که مشکل فاصله بین دندانی دارند، می توانند برای رفع آن اقدام کنند. بسته به شرایط دهان و دندان هر فرد و علت دیاستم، ممکن است هریک از روش های از بین بردن فاصله دندان که مطرح کردیم، برای اصلاح دیاستم مناسب باشند. با مراجعه به متخصص دندانپزشک و انجام معاینات مورد نیاز، بهترین راه حل به آن ها پیشنهاد خواهد شد.
کلیک کنید: مهمترین علت لق شدن کامپوزیت دندان
روش های خانگی از بین بردن فاصله دندان
به هیچ عنوان امکان بستن فاصله بین دندان ها در خانه و روش های درمانی خانگی وجود ندارد لذا به صورت جدی توصیه می شود از انجام هر گونه اقدام در این خصوص اجتناب شود. تنها روش های دندانپزشکی شامل ارتودنسی، استفاده از ونیرها و سایر روش های ذکر شده در این صفحه می توانند فواصل بین دندانی را برطرف کنند. چنانچه بین دندان هایتان فاصله بیش از 0.5 میلی متر وجود دارد تنها با متخصص دندانپزشک مشورت کنید.
بهترین روش از بین بردن فاصله دندان و هزینه آن
تعیین بهترین روش برای درمان این عارضه نیاز به معاینه توسط متخصص دندانپزشک دارد و با توجه به شرایط هر بیمار انتخاب می شود. اما به طور کلی می توان گفت ارتودنسی دندان برای درمان نامرتبی دندان ها و فاصله بین دندان ها، بهترین درمان است. بسته به روشی که برای از بین بردن فاصله بین دندان ها مورد استفاده قرار می گیرد، هزینه آن متفاوت است. به عنوان مثال بستن شکاف بین دندان های جلو با لمینیت دندان در مقایسه با روشی مانند ارتودنسی دندان بسیار کم هزینه تر است.
بهترین زمان مراجعه به متخصص دندانپزشک برای از بین بردن فاصله بین دندان ها
پیشنهاد می شود که تمام کودکان تا سن هفت سالگی برای ارزیابی به ارتودنتیست مراجعه کنند. ارتودنتیست می تواند دیاستم را شناسایی کند و در صورت نیاز پروسه درمانی مناسب را انجام دهد.
سوالات متداول
آیا نخ دندان باعث فاصله بین دندان ها می شود؟
این سوال که آیا نخ دندان باعث شکاف بین دندان های جلو می شود، یک باور غلط است، نخ دندان به هیچ عنوان قادر به ایجاد فاصله بین دندان ها نیست، بلکه استفاده از آن، به خصوص برای افرادی که هیچ فاصله ای بین دندان هایشان نیست بسیار مفید است. استفاده از نخ دندان، از بیماری های لثه، پوسیدگی و… جلوگیری می کند. البته بهتر است که به درستی از آن استفاده شود تا باعث آسیب رساندن و زخم کردن لثه ها نشود.
دیاستم چقدر شایع است؟
دندان های شیری در کودکان کوچک تر از دندان های بزرگسال بوده و اغلب فاصله زیادی بین آن ها دیده می شود. این دندان های اولیه در نهایت افتاده و با دندان های دائمی که دارای اندازه طبیعی هستند، جایگزین می شوند. با رشد دندان های دائمی شکاف بین دندان های جلو نیز از بین می رود. اما اگر دیاستم حتی پس از رشد دندان های دائمی و در بزرگسالی نیز ادامه یافت، برای برطرف کردن آن می توانید با متخصص دندانپزشک مشورت کنید. دیاستم در بزرگسالان نیز نسبتاً شایع است. این وضعیت ممکن است ادامه دیاستم دوران کودکی، نتیجه آسیب دندان، بیماری های پریودنتال، ناهنجاری های ساختاری یا عادات اشتباه باشد.
سن مناسب بستن فواصل بین دندانی چه سنی است؟
بهتر است که تمام دندان های دائمی در آمده باشند و در موقعیت ثابتی قرار گرفته باشند.اما اگر زائه فرنوم باعث فاصله شده باشد می توان در سنین پایین آن را با عمل برداشت و کمی بعد از آن با ارتودنسی دندان و یا سایر درمان های زیبایی فاصله ایجاد شده را بست.
جهت پیشگیری از ایجاد فاصله بین دندان های کودکان چه کار هایی باید صورت بگیرد؟
در صورتی که مشاهده کردید بین دندان های کودک، فاصله افتاده، بهتر است از روش هایی که در قسمت روش های از بین بردن فاصله دندان بیان شد استفاده کنید. معمولا اگر سن کودک پایین باشد، از نوار یا براکت دندان برای از بین بردن شکاف و فاصله بین دو دندان مجاور استفاده می شود. هرچه سن کودک پایین تر باشد، استحکام بافت لثه کم تر خواهد بود و همین موضوع باعث می شود که بتوان با سرعت بیشتری فاصله بین دندان را از بین برد.
علت فاصله افتادن بین دندان های پایین چیست؟
هر یک از مواردی که پیش تر در این مطلب بیان کردیم، می توانید دلیلی برای ایجاد فاصله بین دندان های پایین باشد.
آیا دیاستم با افزایش سن افزایش می یابد؟
معمولا فاصله بین دندان ها با افزایش سن، زیاد نمی شود. اما اگر متوجه شدید که شکاف بین دندان ها بیشتر از قبل شده، حتما به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید تا علت آن تشخیص داده شود. زیرا ممکن است این اتفاق به دلیل وجود مشکلاتی مانند بیماری های لثه اتفاق افتاده باشد.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
