ایمپلنت دندان: جایگزینی دائمی برای دندان های از دست رفته

ایمپلنت های دندانی پین هایی هستند که به نام فیکسچر نیز شناخته می شوند. این پین ها  از تیتانیوم خالص سازگار با بافت های بدن ساخته شده اند. ایمپلنت ها درون استخوان فک به طریق جراحی قرار داده می شوند. در واقع پایه های ایمپلنت شبیه به ریشه دندان عمل می کنند و پروتز ها روی این پایه ها قرار می گیرند.

انواع ایمپلنت دندان

علیرغم پیشرفت در زمینه مراقبت از دندان، میلیون ها ایرانی از دندان درد رنج می برند، که عمدتا به علت پوسیدگی دندان، بیماری پریودنتال یا ضربه و تروما است. برای سال ها، تنها گزینه جایگزینی دندان های از دست رفته، استفاده از بریج دندان (پل ها ) و پروتزهای متحرک بود. اما امروزه، ایمپلنت دندان در دسترس می باشد.

دو نوع ایمپلنت دندان مختلف وجود دارد:

ایمپلنت اندوستئال

اندوستئال (endosteal)

ایمپلنت اندوستئال مانند ریشه دندان به صورت پیچ کوچک تیتانیوم در استخوان فک قرار می گیرد و سپس روکش ایمپلنت بر روی آن قرار می گیرد. رایج ترین روش کاشت ایمپلنت، اندوستئال است که درون استخوان قرار می گیرد و دارای  استحکام بالایی می باشد.

ایمپلنت ‌های ساب‌ پریوستئال

ساب ‌پریوستئال (subperiosteal)

ایمپلنت ‌های ساب‌ پریوستئال نوعی از ایمپلنت ‌های دندانی محسوب می‌ شوند که بر خلاف ایمپلنت ‌های دندانی معمول (اندوستئال) به جای قرارگرفتن در داخل استخوان فک به وسیله فریمی بر روی استخوان فک و زیر لثه قرار می گیرند. این پروتز‌ها توسط پیچ ‌های کوچکی در نقاط مختلف فک کاشته شده و به مرور زمان و از طریق استخوان سازی در اطراف و روی فریم کاملا مستحکم می ‌شوند.

طول درمان ایمپلنت دندان

در صورتی که دندان کشیده شود و همزمان ایمپلنت دندان انجام نشود، حداقل به مدت دو ماه فاصله زمانی لازم است تا در محل دندان کشیده شده استخوان تشکیل شود. ایمپلنت می تواند همزمان با کشیدن دندان جایگزین شود. به این روش ایمپلنت فوری می گویند. ایمپلنت فوری شرایط خاص خود را دارد:

کلیک کنید: کاشت ایمپلنت دندان و عمل بینی

• دندان مورد نظر عفونی نباشد.
• قطر ریشه دندان و تعداد ریشه های دندان مذکور
• استخوان موجود در فک به ویژه به صورت طولی
• نزدیک بودن یا نبودن ریشه دندان به سینوس

پس از از دست رفتن دندان در صورت عدم جایگزینی سریع، امکان تحلیل استخوان و کاهش توانایی جویدن و کج شدن دندان های کناری وجود دارد. زمانی که ایمپلنت با تاخیر گذاشته می شود، بهتر است که از پروتز دندان موقت استفاده شود تا فضای خالی را حفظ کند. امکان کاشت دندان و نوع سیستم مناسب، تنها به وسیله معاینه ای که متخصص دندانپزشک انجام می دهد امکان پذیر است.

متخصص دندانپزشک برای بررسی شرایط، باید وضعیت فک و استخوانی بیمار را به طور کامل در نظر بگیرد. میزان حجم و دانسیته استخوان فک، تعداد و موقعیت و استحکام دندان های طبیعی فرد، شرایط لثه، شرایط و تعداد دندان های فک مقابل از عوامل مهم حین معاینه هستند.

مزایای ایمپلنت دندان

• احتمال موفقیت این درمان بالای ۹۵ درصد است بنابراین یکی از موفق ترین درمان ها محسوب می شود.
• ایمپلنت دندان بسیار با دوام و مقاوم است.
• ایمپلنت دندان بر خلاف روش‌های دیگر جایگزینی دندان‌ های از دست رفته، نیازی به مراقبت ویژه و جداگانه ندارد بلکه همانند دندان‌ های دیگرتان تنها کافیست که بهداشت دهان را به طور صحیح رعایت کنید.
• احساس راحتی ایمپلنت دندان درست همانند دندان های طبیعی است.
• ایمپلنت از نظر زیبایی کاملاً طبیعی و شبیه دندان های واقعی است.
• ایمپلنت تنها روشی است که از تحلیل رفتن استخوان فک جلوگیری می کند.
• برای ثابت نگه داشتن ایمپلنت دندان نیازی به بهره‌ گیری از دندان های مجاور نیست و آسیبی به آن ها وارد نمی شود.
• در بلند مدت به دلیل عدم نیاز به تعویض ممکن است مقرون به صرفه تر از روش های دیگر تمام شود.

کلیک کنید: همه چیز در مورد ایمپلنت فرانسوی

معایب ایمپلنت دندان

• این درمان تهاجمی تر از روش‌ های دیگر است و برای انجام آن باید عمل جراحی صورت بگیرد.
• دفعات نیاز به مراجعه به متخصص دندانپزشک بیشتر است و طول درمان طولانی تری دارد.
• ممکن است نیاز به پیوند استخوان داشته باشید.
• گران تر از روش‌ های دیگر است.

مراحل ایمپلنت دندان

در ادامه به توضیح در مورد این مراحل می پردازیم:

معاینه اولیه

برای کاشت ایمپلنت دندان عمل جراحی لازم است به همین علت متخصص دندانپزشک باید معاینه کامل از دهان و دندان شما انجام دهد. معاینه معمولاً با عکس پرتوی ایکس از دندان‌ ها انجام می‌ شود تا وضعیت دقیق دندان‌ ها، استخوان فک، سینوس ها و ارتباط آن ها با هم مشخص شود. همچنین باید وضعیت سلامت عمومی بیمار مشخص شود.

کلیک کنید: ایمپلنت دندانی و مصرف بیسفسفونات ها

برخی از بیماری‌ ها و برخی داروها می ‌توانند در فرآیند التیام بافت‌ ها و پیوند اختلال ایجاد کنند. هر نوع بیماری که دارید یا دارویی که مصرف می ‌کنید حتی داروهای بدون نسخه و گیاهان دارویی را باید به متخصص دندانپزشک خود اطلاع دهید.

جایگذاری ایمپلنت

به طور کلی فرآیند کاشت ایمپلنت دندان چند مرحله ‌ای است. اگر دندان صدمه دیده هنوز کشیده نشده است، ابتدا باید این کار انجام شود. اگر استخوان فک برای پشتیبانی ایمپلنت ضعیف باشد باید پیوند استخوان انجام شود و سپس کاشت ایمپلنت صورت گیرد.

پس از پیوند استخوان باید چندین ماه صبر کرد تا استئواینتگریشن انجام شود( پیوند استخوان). سپس می‌ توان ایمپلنت را در داخل استخوان فک جایگذاری کرد. پس از جایگذاری ایمپلنت باید مدتی به استخوان فرصت بدهید تا بازسازی شده و رشد کند و به ایمپلنت جوش بخورد.

کلیک کنید: بازسازی فک های شدیدا تحلیل رفته توسط ساب‌ پریوستئال ایمپلنت ها

و در نهایت روکش یا هر پروتز دندانی دیگر بر روی ایمپلنت قرار می گیرد. پس از این که ایمپلنت درون استخوان فک جایگذاری شد، بر روی آن یک پیچ درپوش بسته می ‌شود تا سوراخ ایمپلنت مهر و موم شود. اگر بنا بر کاشت دو مرحله ‌ای باشد، در اینجا لثه روی ایمپلنت را می ‌پوشاند و اگر بنا بر کاشت یک مرحله ‌ای باشد، روی ایمپلنت پوشانده نمی‌ شود بلکه قطعه فلزی که روی آن پیچ شده (هیلینگ کپ) است از لثه بیرون می زند تا بعدا لازم نباشد دوباره لثه برش خورده و باز شود.

پس از این عمل جراحی، اگر ایمپلنت در فک پایین است باید سه تا چهار ماه منتظر بمانید تا کامل با استخوان پیوند بخورد و اگر ایمپلنت در فک بالا است باید چهارتا پنج ماه صبر کنید. در این مدت استخوان در حال رشد کردن و جوش خوردن به ایمپلنت است.

جراحی مرحله دوم ایمپلنت

پس از این که ایمپلنت به استخوان فک به طور کامل پیوند خورد و ثبات ثانویه آن تأمین شد، جراحی مرحله دوم ایمپلنت صورت می گیرد. این عمل جراحی خیلی ساده‌ تر از عمل اولیه است. لثه که روی ایمپلنت را پوشانده است کنار زده می‌ شود تا سر ایمپلنت نمایان شود. سپس یک یقه فلزی به نام هیلینگ کپ بر سر ایمپلنت بسته می ‌شود تا بافت لثه را به جوش خوردن درست در اطراف ایمپلنت هدایت نماید.

این یقه فلزی گرد باعث می‌ شود لثه روی ایمپلنت را نپوشاند. بعد مدت 10 تا 14 روز پس از بستن هیلینگ، ایمپلنت آماده اسکن برای پروتز می شود. یادتان باشد عمل جراحی دوم سرپایی و بسیار ساده است بنابراین جای نگرانی نیست. این عمل تحت بی‌ حسی موضعی انجام می ‌شود.

قالب گیری/اسکن

قالب ‌گیری و یا اسکن ایمپلنت از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا تعیین کننده‌ ی شکل نهایی دندان  بازگردانی شده است. بعد از اسکن دقیق از ایمپلنت، کراون (پروتز) مناسب ساخته خواهد شد و بیمار از نتیجه ‌ی گرفته شده راضی خواهد بود. بعد از سپری شدن تقریبا 10 الی 14 روز بعد از بستن هیلینگ این قسمت باز می شود. سپس impression   coping بر روی ایمپلنت نصب می شود.

کلیک کنید: مزایا و معایب پروتز های ثابت و متحرک

بعد از آن اسکن از ایمپلنت با استفاده از اسکنر مخصوص انجام می گردد و ادامه مراحل ساخت روکش ایمپلنت در لابراتوار دندانپزشکی انجام می گیرد. مدت زمان مورد نیاز برای اسکن روکش وساخت آن ممکن است ۲ الی ۳ هفته به طول بیانجامد.

نقش پودر استخوان در پیوند استخوان در ایمپلنت چیست؟

یکی از رایج ترین کاربردهای پودر استخوان در ایمپلنت دندان است که به جهت افزایش تراکم و ارتقا کیفیت استخوان فک مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع نقش اصلی پودر استخوان برای افزایش طول و عرض استخوان، بهبود رشد آن و همچنین جایگزین شدن با قسمت های از دست رفته است. پس از پیوند استخوان، با بهبود روند گردش خون به استخوان، رشد آن تحریک می ‌شود.

عوارض ایمپلنت دندان

مهم ترین عوارض ایمپلنت دندان که ممکن است افراد بعد از جراحی آن را تجربه کنند عبارت اند از:

شل شدن ایمپلنت

احتمالاً از شایع ترین عوارض ایمپلنت دندان، شل شدن ایمپلنت باشد. زمانی که استخوان به اندازه کافی برای جای دهی و حفظ ایمپلنت قوی نباشد ممکن است با این مشکل رو به رو شوید. همچنین برخورد ضربه به صورت، افزایش سن، سیگار کشیدن و جویدن مکرر اجسام سفت و سخت با ایمپلنت موجب شل شدن آن می شود. در صورت بروز این مشکل حتما باید در اولین فرصت و پیش از آنکه عوارض جبران ناپذیر دیگری رخ دهند به مطب متخصص دندانپزشک خود مراجعه کنید.

عفونت اطراف ایمپلنت

در صورت بروز، عفونت اطراف ناحیه کاشت ایمپلنت از نگران کننده ترین عوارض ایمپلنت دندان است. این عارضه معمولا می تواند به فاصله کمی بعد از کاشت دندان دیده شود و یا ماه ها و حتی سال ها بعد به دلایل متعددی رخ دهد. عفونت می تواند همراه با علائمی مانند خونریزی، قرمزی، تورم، خروج چرک، بوی بد دهان و یا حتی تب همراه باشد. در صورت مشاهده این علائم حتما به متخصص دندانپزشک خود مراجعه کنید.

خونریزی لثه

این امکان وجود دارد که ایمپلنت باعث خونریزی لثه شود. البته بعد از جراحی ممکن است به صورت جزئی (اما موقت) خونریزی وجود داشته باشد اما اگر متوقف نشود حتما باید مورد توجه قرار بگیرد.

جا به جایی جزئی ایمپلنت

با اینکه طی فرآیند استئوانتگریشن، پایه ایمپلنت کاملا به استخوان جوش می خورد و توسط آن احاطه می شود، اما باز هم ممکن است بر اثر جویدن زیاد خوراکی های سفت و سخت و یا برخورد ضربه، ایمپلنت به صورت جزئی تغییر موقعیت دهد که اصطلاحا به این حرکت، میکرو گفته می شود زیرا بسیار جزئی است. این حرکت و جا به جایی معمولا قابل مشاهده نیست و اینطور نیست که حس کنید ایمپلنت شل شده و یا می خواهد بیافتد.

کلیک کنید: چگونه بهترین روکش دندان را انتخاب کنیم؟

بلکه خود را به صورت احساس درد جزئی در دندان های مجاور یا احساس وارد شدن فشار به دندان ها کناری نشان می دهد. این خود به تنهایی یکی از عوارض ایمپلنت دندان نیست اما اگر به آن توجه نشود احتمالا موجب شل شدن و شکست ایمپلنت خواهد شد. بنابراین پیش درآمد یک عارضه قابل توجه تر است.

وارد شدن آسیب عصبی در ناحیه جراحی

در برخی افراد ممکن است حین ایجاد فضا در استخوان برای کاشت ایمپلنت، به عصب آسیب وارد شود. همچنین این امکان وجود دارد که هنگام کاشت ایمپلنت اتفاق بیفتد. این مشکل علائمی مانند بی حسی، سوزن سوزن شدن در زبان، لثه، لب یا صورت را ایجاد می کند.

در چنین مواردی مشکل باید برطرف شود اما در بعضی موارد آسیب می تواند دائمی باشد ولی این مورد نادر است زیرا متخصصان کاشت ایمپلنت با احتیاط مراحل کاشت را انجام می دهند. اما در هر صورت احتمال آسیب به عصب می تواند از عوارض ایمپلنت دندان باشد که در صورت بروز می بایست جدی گرفته شود.

طول عمر ایمپلنت دندان

با توجه به بررسی های انجام شده، طول عمر ایمپلنت دندان حدود 20 سال در نظر گرفته شده است، اما به طور کلی عوامل بسیاری بر طول عمر ایمپلنت دندان تاثیر دارند. اگر بعد از کاشت ایمپلنت دندان مراقبت های لازم و دستورالعمل های متخصص دندانپزشک انجام شود، ایمپلنت دندان می تواند طول عمری بسیار طولانی و حتی تا پایان عمر نیز داشته باشد.

مراقبت از ایمپلنت دندان

یکی از مهم ترین مسائلی که درباره ی مراقبت از ایمپلنت دندان وجود دارد، رعایت بهداشت دهان و دندان است. فرد باید حتماً روزی ۲ بار با استفاده از مسواک و خمیر دندان این کار را انجام دهد. همچنین بیمار باید روزی ۱ بار نخ دندان بکشد و از دهانشویه ‌ای که متخصص دندانپزشک پیشنهاد داده است برای شست و شوی دهان و حفظ بیشتر سلامت دندان ‌ها و لثه ‌های خود استفاده کند.

کلیک کنید: تفاوت اوردنچر دندان و ایمپلنت

هر ۶ ماه یک بار برای کنترل وضعیت ایمپلنت دندان به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید. درست است که ایمپلنت دندان بسیار با دوام بوده و همانند دندان‌ های طبیعی عمل می ‌کند، اما به هر حال یک جسم خارجی بوده که در دهان شما قرار گرفته است. به همین دلیل اگر به نکات گفته شده توجه نداشته باشید، عفونت و انواع بیماری‌ های دهان و دندان برایتان مشکلات زیادی را به همراه خواهد داشت.

بریج دندانی برای چه کسانی مناسب می باشد؟

توصیه استفاده از بریج دندان تنها برای افرادی مناسب است که یک واحد بی دندانی دارند، البته این افراد باید در نظر داشته باشند که بریج دندان نیاز به تراشیدن دندان های اطراف دارد و علاوه بر این معایب متعدد دیگری نیز دارد. بریج دندان مانع از تحلیل استخوان نمی شود و مراقبت از سلامت دهان و دندان را سخت می کند. در واقع استفاده از این روش برای افرادی مناسب است که دندان های کناری آن ها آسیب زیادی دیده و نیاز به استفاده از تاج دندان (روکش) دارند.

آیا بریج دندان همانند ایمپلنت دائمی می باشد؟

در واقع قسمتی از دندان طبیعی در زیر بریج دندان باقی می ماند که عدم رسیدگی درست به دندان ها می تواند سبب پوسیدگی دندان و بیماری های دهان و دندان شده که بیمار را نیازمند به تعویض بریج دندان می کند.

هزینه ایمپلنت دندان

واقعیت این است شرایط هر بیمار متفاوت است، در نتیجه هزینه ایمپلنت‌ دندان متغییر است، قیمت ایمپلنت دندان براساس برند ایمپلنت ثابت بوده ولی چون شرایط استخوان فک هر فرد متفاوت است، جراحی های اضافه مثل سینوس لیفت و بازسازی استخوان هزینه ی ایمپلنت دندان را تغییر می دهند.

سوالات متداول

جراحی کاشت ایمپلنت دندان چقدر طول می ‌کشد؟

کاشت ایمپلنت دندان بسته به محل و تعداد ایمپلنت‌ ها 60 الی30 دقیقه طول می ‌کشد.

ایمپلنت دیجیتال دندان چیست؟

در ایمپلنت دیجیتالی دندان از عکس و فناوری های سه بعدی برای موقعیت یابی دقیق استخوان و عصب ها استفاده می شود و این شبیه سازی باعث دقت بالای کاشت دندان، حداقل ریسک، برش و خونریزی می شود. در ایمپلنت دیجیتال از یک راهنما به نام سرجیکال گاید استفاده می شود که به هیچ وجه به بافت و عصب ها آسیبی وارد نشود و ایمپلنت دقیقا در بهترین جای استخوان قرار بگیرد. همچنین این حداقل برش باعث کاهش درد و خونریزی می شود تا بیمار بیشترین رضایت را از درمان خود داشته باشد.

اگر از روکش ایمپلنت دندان خود با دقت مراقبت نکنید چه چیزی در انتظارتان خواهد بود؟

اگر با دقت و به صورت منظم مسواک نزنید قطعا شاهد رشد پلاک و باکتری روی ایمپلنت ها خواهید بود و چه بسا همین پلاک ها باعث بروز عفونت لثه در اطراف ایمپلنت شوند که می تواند منجر به جدا شدن اتصال پایه ایمپلنت از بافت استخوانی شود. این عفونت می تواند باعث لق شدن ایمپلنت و شکست کامل آن شود. تا زمانی که از ایمپلنت ها به طور صحیح مراقبت شود و استخوان های فکین شرایط لازم برای نگهداری را داشته باشند، این درمان، یک درمان دائم برای دندان های از دست رفته خواهد بود.

آیا می توان ایمپلنت و یا بریج را به دلخواه خود انتخاب کرد؟

زمانی که دندان از دست رفته وجود داشته باشد، نیاز هر فرد به درمان و شرایط متفاوتی وجود دارد که متخصص دندانپزشک آن ها را بررسی کرده و بهترین روش درمانی را برای فرد توصیه می کند.

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران