بازسازی کامل دهان یک روش درمانی تخصصی است. هدف از بازسازی کامل دهان ، بهینه سازی سلامت کل دهان از جمله دندان ها، لثه ها و اکلوژن است. در بسیاری از موارد، لازم است با استفاده از ترکیبی از خدمات دندانپزشکی شامل ایمپلنت، روکش های تمام سرامیک، لمینیت، عصب کشی، جراحی لثه و… هر دندان موجود در دهان جایگزین یا ترمیم شود. جهت بازسازی کامل دهان دندانپزشک باید در ابتدا کلیه مشکلات بیمار را مشخص کرده و براساس آن طرح درمان دقیقی برای بیمار طراحی کند و سپس مرحله به مرحله درمان را انجام دهد تا هم زیبایی و هم عملکرد صحیح را به بیمار برگرداند.
بیمارانی که دارای مشکلات سایش، پریودنتال، آملوژنز ایمپرفکتا یا دنتینوژنزایمپرفکتا و بیمارانی که به هر دلیل تعداد زیادی از دندان ها یا همه آن ها را از دست داده باشند، کاندید بازسازی کامل دهان می باشند.
توجه داشته باشید بازسازی کامل فک، طرح درمانی کامل و پیچیده است که برای افرادی مورد استفاده قرار میگیرد که دندان هایی به شدت آسیب دیده دارند. این نوع طرح درمان شامل کلیه روش ها و تکنیک هاییست که برای بازسازی دهان و دندان های بیمار و ایجاد یک لبخند زیبا مورد استفاده قرار میگیرند و جنبه های مختلف دندانپزشکی را در بر می گیرند.
بسته به شرایط دندان ها، ممکن است بیمار قبل از دریافت درمان های پروتزی نیاز به درمان های کنترل پلاک، کشیدن ریشه های عفونی، اندو و جراحی لثه و یا کاشت ایمپلنت های معمولی یا مخصوص داشته باشد. همیشه درمان های پروتزی آخرین کار دندانپزشکی می باشد و قبل از آن شرایط محیط دهان باید عاری از وجود هرگونه کانون عفونی باشد.
- مراحل درمان:
- با انجام رادیوگرافی و اسکن های مخصوص فک بالا و پایین و معاینه دقیق توسط متخصص پروتز بهترین طرح درمان با توجه به سطح سلامتی و میزان تحمل طول درمان برای شما در نظر گرفته می شود.
- حال با زمانبندی و همینطور اولویت بندی درمان پیش خواهد رفت.
- توجه داشته باشید که ابتدا تمامی بافت های دهان باید سالم باشند تا درمان آغاز گردد (ساخت ساختمان زیبا بدون فونداسیون درست بی فایده خواهد بود).
برخی از این روش های بازسازی عبارت اند از:
روکش های دندانی
روکش های دندانی، کلاهک هایی برای محافظت از دندان های ضعیف و شکننده می باشند که جنس آن ها متال سرامیک و یا تمام سرامیک می باشد که روی سطح دندان قرار می گیرند.
چه افرادی به روکش دندان نیاز دارند؟
این روش می تواند برای افراد زیر گزینه مناسبی باشد:
- افراد دارای یک و یا چند دندان بد رنگ و یا تیره
- افرادی که دیواره جانبی دندان خود را از دست داده اند.
- برخی از افرادی که درمان عصب کشی انجام داده اند.
- کسانی که میزان زیادی از حجم دندان خود را پر کرده اند.
- کسانی که نیاز به روکش برای پیشگیری از شکستگی در تخریب های وسیع دندان های عقبی دارند.
در چه شرایطی نمی توان از روکش دندان بهره مند شد؟
معمولاً در شرایط زیر استفاده از این روش درمانی توصیه نمی شود:
- دندان به طور عمیق ترک خورده است.
- دندانی که دچار تحلیل ریشه شده است.
- دندانی که دچار عفونت شده است.
در این صورت ممکن است درمان هایی مانند عصب کشی، ایمپلنت و یا کشیدن دندان پیشنهاد شوند.
روکش دندان چقدر دوام دارد؟
یکی از سؤالات پرتکرار در این زمینه این است که روکش دندان چقدر دوام دارد؟ این موضوع به نوع و جنس مواد به کار رفته در روکش و همچنین نحوه مراقبت های شما از دهان و دندان هایتان بستگی دارد. به طور میانگین روکش های دندان طول عمری بین 5 تا 15 سال دارند. اگر به طور مرتب از مسواک، نخ دندان و دهان شویه استفاده نمایید و نکاتی از جمله کاهش مصرف مواد غذایی شیرین و استعمال دخانیات را در نظر داشته باشید، قطعاً می توانید انتظار طول عمر بالایی را از این درمان انتظار داشته باشید.
بریج های دندانی
اگر یک یا چند دندان شما کشیده شده و از دست رفته باشند، با استفاده از یک پل دندانی می‌توان جای خالی را با یک یا چند دندان مصنوعی (روکش) پرکرد. دندانپزشک دو دندان کناری ناحیه بی دندانی را تراش می‌دهد و یک پروتز که متشکل از چند دندان مصنوعی (روکش) است، روی این دو دندان و ناحیه بی‌دندانی قرار می دهد.
چه کسانی به بریج دندان نیاز دارند؟
گاهی عواملی مانند پوسیدگی دندان، بیماری های لثه یا ضربه باعث ازدست دادن دندان می شوند. اگر دندان خود را از دست داده اید، می توانید برای ترمیم دندان و پرکردن فضای خالی از روش بریج دندان استفاده کنید. پرشدن فضای خالی به زیبایی بیشتر لبخند شما کمک کرده و گفتار و جویدن را آسان تر می کند. اگر فضای خالی بین دندان ها با بریج یا سایر روش ها پر نشود، به مرور دندان های مجاور حرکت کرده و مشکلاتی را برای فرد ایجاد می کنند. در این شرایط ممکن است دچار مشکلاتی در جویدن و گاز زدن شوید. همچنین ممکن است به دلیل فشار اضافی درد داشته باشید.
ونیرها
برخلاف روکش ها، که دندان را به طور کامل پوشش می دهند، ونیر تنها سطح بیرونی دندان ها را پوشش می دهد، مثل لمینیت ونیر و یا کامپوزیت ونیر.
منظور از ونیرهای دندانی چیست؟
ونیرها را می توان به عنوان لایه ای از مواد همرنگ دندان که به منظور زیبایی و اصلاح طرح لبخند بر روی سطح دندان اعمال می شوند توصیف کرد. ونیرها به منظور پوشش تغییر رنگ های داخلی و آسیب های گسترده یا ناحیه ای وارد شده به دندان ها بکار می روند. معمولا ونیرها با کاربرد مستقیم و یا غیر مستقیم کامپوزیت ها و یا با استفاده از مواد سرامیکی (لمینیت دندان) ساخته می شوند.
ونیرها به دو صورت ممکن است ساخته شوند:
- ونیر پارسیل
- ونیر کامل یا فول ونیر
بررسی پارسیل ونیرها
ونیرهای پارسیل برای ترمیم آسیب های کوچک و یا نواحی تغییر رنگ یافته موضعی به کار می روند. فول ونیرها برای ترمیم آسیب های گسترده یا نواحی تغییر رنگ داخلی که اکثر سطوح دندان را در بر گرفته کاربرد دارند. به عبارت ساده تر در ونیر پارسیل هایی مانند کامپوزیت ونیر، تنها قسمتی از دندان با ونیر پوشیده می شود اما در فول ونیر یا ونیر کامل تمام سطح دندان با ونیر پوشیده خواهد شد.
بررسی فول ونیرها
هنگام در نظر گرفتن فول ونیر به عنوان طرح درمان چندین فاکتور مهم مانند سن بیمار، اکلوژن یا نحوه روی هم قرارگیری دندان ها، سلامتی بافت ها، موقعیت دندان ها، همچنین بهداشت دهان و دندان باید مورد ارزیابی قرار گیرند. در صورت استفاده از فول ونیرها، فراهم آوردن انحنا های فیزیولوژیک مناسب به ویژه در نواحی که ونیرها در تماس با لثه قرار می گیرند، جهت اطمینان از سلامت لثه بسیار اهمیت دارد. فول ونیرها می توانند هم با تکنیک مستقیم و هم غیر مستقیم انجام شوند. در تکنیک مستقیم متخصص دندانپزشک با استفاده از کامپوزیت های زیبایی، ونیرها را بر روی سطح خارجی دندان ها شکل می دهد، که البته درمانی است زمان بر که به کار زیادی نیاز دارد. در تکنیک غیر مستقیم، از دندان ها قالبگیری شده و پرسلن ونیر( لمینیت سرامیکی) به صورت غیرمستقیم در لابراتوار ساخته شده و بر روی دندان ها چسبانده می شوند. در افراد با سنین پایین و یا زمانی که تک دندان تغییر رنگ یافته داریم، تکنیک مستقیم انتخاب ارزشمندی می باشد.
چه زمانی استفاده از ونیرهای کامپوزیتی بهترین روش درمانی است؟
از آنجا که کامپوزیت ها باند مناسبی به مینا و عاج دندان دارند، زمانی که دندان ها به دلایل مختلف مینای خوبی ندارند، گزینه مناسبی جهت درمان های زیبایی می باشند. و به طور کلی در شرایط زیر اصلاح طرح لبخند با کامپوزیت ونیرها کاملاً مناسب ترین درمان است:
- زمانی که سطح خارجی دندان به دلایل مادرزادی، بیماری ها، سایش ها، عادات نا صحیح و ترمیم های قبلی مینای مناسبی برای باند ندارد.
- ترمیم های کامپوزیتی قبلی نامناسب
- تغییر رنگ ترمیم های قبلی
- تغییر رنگ دندانی
همچنین در مواقعی که مینای دندان کاملا سالم بوده و فرد از رنگ دندان خود رضایت دارد، نیاز به پوشانده شدن کامل دندان نیست. در این موارد می توان برای اصلاح طرح لبخند با کامپوزیت ونیر پارسیل، درمانی محافظه کارانه انجام داد. و هنگامی که رنگ و فرم دندان ها دلخواه شخص نیست، می توان از درمان لمینیت های سرامیکی استفاده کرد.
ایمپلنت ها
ایمپلنت دندان جایگزین ریشه های دندان می شود. ایمپلنت ها یک پایه قوی مانند دندان دائمی ایجاد می کنند که با دندان های طبیعی شما سازگاری دارند. ایمپلنت ها از جنس تیتانیوم خالص هستند که با بدن انسان سازگاری کامل دارد. شکل آن به صورت میله باریکی است که درون استخوان فک قرار داده می شود. گفته می شود که امروزه ایمپلنت دندان بهترین جایگزین برای دندان های از دست رفته است.
- نکته قابل توجه در مورد ایمپلنت ها این است که اگر پس از قرار گرفتن در فک به طور صحیح از آن نگهداری شود، ماندگاری بسیار بالایی خواهند داشت.
از بین روش های جایگزینی دندان های از دست رفته کدام روش مناسب تر می باشد؟
هدف از جایگزینی دندان ها در دندانپزشکی، بازگرداندن زیبایی و عملکرد به دهان است. به طور کلی هنگامی که سخن از جایگزینی دندان ها به میان می آید، سه روش اصلی برای این منظور مطرح می شود:
- پروتز مصنوعی غیر ثابت مانند دندان مصنوعی کامل یا نیمه
- بریج دندان
- ایمپلنت دندان
دندان مصنوعی از نظر هزینه، ارزان ترین روش است و برای بیشتر افراد قابل تهیه می باشد اما از نظر زیبایی و عملکردی ضعیف ترین نتیجه را در بین این سه روش دارد چرا که مشکلات زیادی به دنبال دارد. علاوه بر این دندان مصنوعی بر حس چشایی نیز تأثیر می گذارد. بریج دندان روش متداول تری برای پر کردن جای خالی دندان ها محسوب می شود. مهم ترین اشکال بریج دندان در مقایسه با کاشت دندان، بهره گیری آن از سلامت دندان های مجاور است. انتخاب روش جایگزینی دندان های از دست رفته به چند عامل بستگی دارد. به خصوص در صورتی که ایمپلنت دندان نیز جز گزینه ها باشد، فاکتورهای زیر اهمیت بیشتری دارد:
- محل دندان یا دندان های از دست رفته که باید جای خالی آن ها پر شود.
- حجم و تراکم استخوان فک در محل کاشت دندان
- سلامت عمومی بیمار
- بودجه مالی در نظر گرفته شده
- ترجیحات شخصی بیمار
با توجه به همه ی موارد گفته شده ایمپلنت های دندانی بهترین روش جایگزینی دندان های از دست رفته می باشند زیرا دارای ظاهر و عملکرد دندان های طبیعی هستند، از دوام و طول عمر بالایی برخوردارند، از تحلیل لثه و استخوان جلوگیری می کنند و…
ایمپلنت های مخصوص SPI
افرادی که به علت ضربه، تروما، تومور بدخیم و یا خوش خیم، از دست رفتن استخوان فکی، پوکی استخوان و تحلیل شدید استخوان و…امکان جایگزینی دندان توسط ایمپلنت های معمولی رو ندارند می توانند از ایمپلنت های مخصوص SPI استفاده کنند، با استفاده از این نوع ایمپلنت ها قادر هستیم استخوان فک ناحیه ی از دست رفته و همزمان دندان های از دست رفته ی فرد رو جایگزین کنیم.
SPI ایمپلنت ها به علت اینکه توسط تکنولوژی 3D printing ساخته می شوند این امکان رو به ما میدهند که علاوه بر بازسازی استخوان فک ایمپلنت های مخصوص نیز برای بیمار ساخته شوند و برای حفظ ظاهر و توانایی خوردن غذا پروتز های موقت هم با تکنولوژی دیجیتال ساخته می شوند و بیمار بعد از جراحی هیچگونه مشکلی با ظاهر و خوردن غذا ندارد.
مزایای ایمپلنت های ساب‌پریوستئال SPI
ایمپلنت های ساب پریوستئال با توجه به نحوه ی ساخت منحصر بفردی که دارند دارای وجه تمایز بسیار زیادی با سایر درمان ها هستند. جراح در حین عمل نیازی به تغییر شکل و فرم دادن پلیت نخواهد داشت و به همین دلیل مدت زمان جراحی کاهش می یابد، ریسک و عوارض احتمالی جراحی کاهش پیدا می کند، دوره ی نقاهت و بستری کوتاه می شود و همینطور روند جراحی آسان تر خواهد شد. ایمپلنت های ساب پریوستئال دقیقا مطابق آناتومی صورت بیمار و هندسه ی مورد نظر پروستودو نتیست و جراح به صورت کاملا دیجیتال طراحی و تولید می شوند و به همین منظور آثار جراحی بر روی ظاهر بسیار کم خواهد بود و زیبایی طبیعی چهره بازسازی می شود. ایمپلنت های ساب پریوستئال به صورت کامل با استخوان های اطراف یکپارچه می شوند و روی پوست صورت ناملموس و اسکلت فکی صورت را قرینه سازی می کنند.
ازدیگرمزایای اینگونه ایمپلنت ها می توان گفت:
- جایگذاری تعداد زیادی اباتمنت در مدت زمان بسیار کوتاه
- بازسازی سریع تر دندان ها نسبت به روش های احیا و آگمنت استخوانی
- تطابق هندسی با سطح استخوان ها و توزیع فشار یکنواخت
- سطوح زبر در محل تماس با استخوان جهت تسریع روند استخوان سازی
پروتزهای متحرک دندانی
گاهی نمی توان از پروتز ثابت دندان و یا ایمپلنت برای جایگزینی دندان های از دست رفته استفاده کرد. در چنین شرایطی، دندانپزشک استفاده از پروتز دندان متحرک را تجویز می کنند. همان طور که از نام پروتز متحرک مشخص است، این پروتزهای دندانی را می توان به راحتی داخل دهان گذاشت و یا برداشت.
مزایای استفاده از پروتز متحرک دندان
- برای جایگذاری پروتز متحرک نیازی به عمل جراحی نیست و قرار دادن آن در دهان توسط متخصص پروتز انجام می شود.
- روش درمانی پروتز متحرک یک روش به صرفه برای جایگزینی دندان از دست رفته است.
- نصب پروتز متحرک (پارسیل) به دندان های مجاور آسیب نمی رساند.
توجه داشته باشید که هنگام استفاده از پروتز متحرک نباید از غذا های خیلی سفت و چسبنده استفاده کنید. بهتر است از غذا های نرم و با قطعات کوچک تر استفاده کنید و با هر دو طرف دهان عمل جویدن را انجام دهید.
تفاوت بازسازی کامل دهان با اصلاح طرح لبخند در چیست؟
اصلاح طرح لبخند در حقیقت زیر مجموعه ای از بازسازی دهان است و زمانی استفاده می شود که شما تصمیم می گیرید لبخندی زیباتر داشته باشید.
امروزه بازسازی کامل دهان بدون طراحی لبخند امکانپذیر نیست و هر دو در کنار یکدیگر طرح ریزی می شوند.
در بازسازی کامل دهان کلیه مراحل درمانی مورد نیاز در همان جلسه اول باید مشخص شود و براساس پروتز نهایی بیمار بازسازی مرحله به مرحله توسط تیم متخصصین صورت می پذیرد.
سوالات متداول
آیا پروتز کامل بر روی نحوه ی صحبت کردن اثر دارد؟
اگر شخصی برای اولین بار از پروتز کامل دندان استفاده می کند، مدتی طول می کشد تا به طور کامل با آن سازگار شود. صحبت کردن با پروتز کامل مستلزم کمی تمرین است. خوشبختانه جای نگرانی نیست؛ مدت زیادی طول نمی کشد تا حرکت لب ها و زبان با پروتز کامل دندان تطابق پیدا کند.
آیا پروتز کامل روی نحوه ی غذا خوردن اثر دارد؟
در ابتدا ممکن است غذا خوردن با پروتز کامل کمی دشوار باشد. غذا خوردن با دندان های طبیعی بسیار ساده است؛ زیرا دندان ها دارای ریشه در استخوان فک هستند و به راحتی می توان غذا ها را گاز زد و وارد دهان کرد. هنگام استفاده از پروتز کامل، شخص نحوه ی درست غذا خوردن را با تجربه کردن می آموزد. هر چند تغییر ایجاد شده در نحوه غذا خوردن نامحسوس است اما نیاز به کمی تمرین دارد.
آیا بریج دندان بهتر از ایمپلنت است؟
بریج دندان نسبت به ایمپلنت مقرون به صرفه تر بوده و نیازی به جراحی ندارد. اما اگر به دنبال روشی مادام العمر هستید، ایمپلنت دندان گزینه بهتری است.
بریج دندان چه مزایایی دارد؟
بریج دندان نیازی به جراحی نداشته و کاملا شبیه به دندان های طبیعی است. تا ۴ دندان را می توان با دو دندان مجاور به روش بریج جایگزین کرد. طول درمان کوتاه بوده و معمولا طی ۱ تا ۲ هفته درمان تکمیل می شود.
پروتز دندان مصنوعی چه مزایایی دارد؟
پروتز دندان مصنوعی متحرک بوده و می توان آن را به راحتی از دهان خارج کرده و تمیز کرد. اگر قیمت کاشت دندان برای شما مهم است، پروتز مقرون به صرفه ترین روش است.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
