ایمپلنت دندان جایگزین دندان از دست رفته می باشد. که امروزه به عنوان درمان استاندارد برای پر کردن جای خالی دندان ها در نظر گرفته می شود. ایمپلنت دندان یک فلز کوچک پیچی شکل است که طی یک عمل جراحی در داخل استخوان فک پیچ می شود و به استخوان اطراف جوش خورده و آماده نگه داشتن تاج مصنوعی (روکش) دندان می شود. در واقع پایه ایمپلنت به عنوان ریشه دندان عمل می کند و روکش دندان به عنوان تاج دندان.
بنابراین ایمپلنت نیازی به تکیه بر دندان های اطراف ندارد و در داخل استخوان فک ثابت می شود. فرآیند جوش خوردن استخوان به ایمپلنت را یکپارچگی استخوان (osseointegration) می گویند.
کلیک کنید: بهترین دکتر برای اصلاح طرح لبخند در شمال تهران
جنس ایمپلنت
ایمپلنت دندان به دلیل وجود تیتانیوم در مواد خود بسیار راحت با استخوان فک انسان پیوند خواهد خورد. ایمپلنت ها به دلیل جنس خاصشون در برابر نیروی جویدن روزانه بسیار مقاوم و قوی عمل می کنند شاید تصور کنید چون این محصول از تیتانیوم ساخته شده است به آهنربا یا دیگر محصولات واکنش نشان خواهد داد، باید بدانید این تصورتان اشتباه است و هیچ واکنشی اتفاق نخواهد افتاد.
جالب است بدانید که تیتانیوم از آلیاژ های سازگار زیستی است که با بدن انسان سازگار بوده و به عنوان یک پایه قوی و محکم جایگزین دندان های اصلی خواهد شد، از آنجایی که تیتانیوم بسیار سبک است در صورت استفاده از آن هیچگونه سنگینی احساس نخواهید کرد.
در چه مواردی کاشت دندان انجام می شود؟
- زمانی که یک دندان یا چندین دندان بر اثر عوامل گوناگون از دست رفته باشند، برای جایگزینی دندان از دست رفته، از ایمپلنت استفاده می شود.
- گاهی به صورت مادرزاد برخی از دندان ها، رویش نمی کنند. برای پر کردن فضای خالی این دندان ها، از کاشت دندان استفاده می شود.
- زمانی که یک یا چند دندان از دست می رود، ممکن است جا به جایی دندان های مجاور، فضای خالی نامناسبی ایجاد کند که در این صورت، کاشت دندان انجام می گیرد.
- زمانی که دندان های از دست رفته، تاثیر نامناسبی بر روی ظاهر فرد بگذارند، باید کاشت دندان انجام گیرد تا زیبایی لبخند، مجددا به صورت فرد بازگردد.
ایمپلنت دندان چگونه انجام می شود؟
- در ابتدا باید شرایط بیمار بررسی شود. آزمایشات لازم همچون عکس برداری، ارزیابی استخوان ها و دندان های مجاور بیمار، مقاومت لثه و سلامت آن توسط متخصص دندانپزشک بررسی می شود.
- در قدم بعدی، داخل مطب پایه تیتانیومی با بی حسی درون استخوان فک قرار می گیرد. پایه تیتانیومی همچون یک پیچ کوچک، با کمک دستگاه های مخصوص دندانپزشکی مناسب، داخل فک جایگذاری می شوند.
- بسته به شرایط بیمار، تاج ایمپلنت در همان جلسه یا 3 الی 4 ماه بعد، روی پایه تیتانیومی قرار می گیرد. معمولا باید منتظر جوش خوردن پایه تیتانیومی با استخوان ها بود.
به طور کلی مراحل ایمپلنت دندان به شرح زیر می باشد:
- برداشتن دندان آسیب دیده
- آماده سازی استخوان فک، در صورت نیاز پیوند استخوان
- کاشت ایمپلنت دندان
- رشد و بهبود استخوان
- قرار دادن اباتمنت
- قرار دادن پروتز نهایی ایمپلنت
مراقبت های پس از انجام ایمپلنت دندان
از مهمترین عوامل در روند درمان مراقبت و رعایت بهداشت در طول دوره درمان و همچنین پس از درمان می باشد. از این رو مراقبت هایی نیز برای سرعت بخشیدن به روند درمان و ترمیم بخیه پس از ایمپلنت وجود دارد. برای بهبود شرایط جراحی ایمپلنت می بایست به خوبی استراحت کنید و از فعالیت های سنگین حداقل تا ۴۸ ساعت خودداری نمایید. از کمپرس یخ برای بهبود تورم نیز می توانید استفاده کنید.
کلیک کنید: معرفی درمانهای زیبایی دندان ها
همچنین لازم به ذکر است که از مشروبات الکلی و سیگار پس از درمان دوری کنید زیرا سبب ایجاد عفونت بر روی قسمت جراحی شده می شود. برای شستشوی دهان نیز از دهانشویه و آب ولرم استفاده نمایید از مسواک کشیدن بر ناحیه جراحی شده بپرهیزید. اما همواره توجه داشته باشید که پس از هر وعده حتما دهان و دندان خود را تمیز نمایید و حداقل روزی 2 بار در نواحی که حراجی انجام نشده مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. استفاده از مواد غذایی نرم نیز در طول هفته اول درمان توصیه می شود. همچنین از جویدن مواد غذایی سفت خودداری نمایید تا فشاری بر روی بخیه وارد نشود.
چه کسانی نمی توانند دندان های خود را ایمپلنت کنند؟
بسیاری از افراد با گذشت زمان بنا به دلایل متعددی همچون پیری، کشیدن دندان و… دندان های خود را از دست می دهند. این موضوع علاوه بر این که باعث ایجاد مشکل در ظاهر و طرح لبخند شما می شود، می تواند در صحیح جویدن و غذا خوردن شما نیز منفی بگذارد. بسیاری از افراد به دنبال یک روش دائمی برای جایگزین کردن دندان های از دست رفته هستند. تا چند سال گذشته انجام پروتز متحرک دندان (دندان مصنوعی) میان این افراد بسیار رایج بود.
مشکلاتی که این درمان ایجاد می کرد باعث شد که روش بهتری به نام ایمپلنت دندان جایگزین آن شود. ایمپلنت دندان درمانی دائمی برای دندان های از دست رفته است. خوشبختانه امروزه با فراگیر شدن ایمپلنت دندان افراد دیگر دغدغه ای برای از دست دادن دندان های خود ندارند و دیگر به سراغ دست دندان نمی روند. قرار دادن ایمپلنت در دهان هیچ مشکلی را برای استفاده کننده از آن به وجود نمی آورد و فرد می تواند تا آخر عمر بدون هیچ گونه مشکلی از آن استفاده کند.
کاشت ایمپلنت دندان برای چه کسانی مناسب نیست؟
محدودیت های ایمپلنت
محدودیت سنی: کودکان و نوجوانان نمی توانند ایمپلنت دندان بکارند. هیچوقت برای کاشت ایمپلنت دندان دیر نیست اما ممکن است زود باشد. بسیاری از افراد سالمند به اشتباه تصور می کنند دیگر ایمپلنت برای آن ها دیر شده است اما این تصور اشتباه است. اگر شرایط آن را داشته باشید، سن بالا هیچ مانعی برای این کار نیست اما کودکان و نوجوانان نمی توانند این درمان را انجام بدهند. چون استخوان فک در این سنین هنوز در حال رشد و تغییر است و تا زمانی که به اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی (اوایل دهه بیست زندگی) برسید این رشد ادامه دارد.
دخانیات: افراد سیگاری ممکن است برای کاشت ایمپلنت مناسب نباشند. هنگامی که برای کاشت ایمپلنت دندان مراجعه می کنید ممکن است از عادات زندگی شما مانند مصرف الکل و دخانیات سوال شود. چون الکل بر انعقاد خون تاثیر می گذارد که می تواند در جراحی مشکل ایجاد کند. سیگار و سایر دخانیات نیز بر اکسیژن رسانی به بافت ها تاثیر می گذارند و گردش خون را کند می کنند.
کلیک کنید: لمینیت فوری دندان چگونه انجام می شود؟!
این باعث می شود التیام و ترمیم کند تر انجام شود و احتمال عفونت خیلی بیشتر شود. علاوه بر این، سیگار و سایر محصولات تنباکو در عملکرد سیستم ایمنی اختلال ایجاد می کنند که این هم به نوبه خود خطر عفونت را افزایش می دهد. با این حال اگر دخانیات و یا الکل مصرف می کنید به این معنی نیست که نمی توانید از درمان ایمپلنت استفاده کنید بلکه باید چند هفته پیش از جراحی مصرف را قطع کنید و تا چند هفته بعد نیز مصرف نکنید تا بافت ها جوش بخورند. همچنین باید به رعایت بهداشت دهان پایبند باشید.
استخوان فک: اگر استخوان فک شما حجم یا تراکم کافی را ندارد نمی توانید از درمان ایمپلنت استفاده کنید. شرایط استخوان فک نقش کلیدی در موفقیت ایمپلنت ایفا می کند. استخوان فک باید به پایه ایمپلنت جوش بخورد تا آن را ثابت در جای خود نگه دارد. اما اگر مدتی از کشیدن دندان گذشته باشد استخوان فک به سرعت شروع به تحلیل رفتن و ضعیف شدن می کند بنابراین ممکن است حجم زیادی از آن از دست برود و قابلیت کاشت ایمپلنت دیگر وجود نداشته باشد. در این شرایط باز هم می توان این درمان را انجام داد به شرطی که پیش از آن با پیوند استخوان، قاعده و پشتیبان محکمی برای ایمپلنت فراهم شود.
سلامت دهان: اگر عفونت لثه یا عفونت دهانی دیگری دارید نمی توانید درمان ایمپلنت انجام دهید. در این موارد باید ابتدا بیماری دهان و دندان را درمان کنید و سپس برای کاشت ایمپلنت اقدام نمایید.
داروی بیس فسفونات: کسانی که داروی بیس فسفونات مصرف کرده اند ممکن است نتوانند تا مدت طولانی ایمپلنت دندان بگذارند. استئونکروز (مرگ استخوان) یکی از عوارض جانبی برخی داروهای تقویت کننده استخوان است که بسیاری از زنان برای درمان پوکی استخوان یا وضعیت خفیف تر آن یعنی استئوپنی مصرف می کنند. این داروها معمولا با متوقف کردن فعالیت برخی سلول ها در استخوان که استئوکلاست نام دارند، تاثیر می گذارند. استخوان ها درست همانند پوست دائما در حال رشد و تجدید سلولی هستند.
کلیک کنید: مهمترین علت لق شدن کامپوزیت دندان
استئوکلاست ها به عنوان بخشی از این فرآیند دائما سلول های قدیمی استخوان را باز جذب می کنند و گروه دیگری از سلول ها استخوان جدید تولید می کنند. داروهای پوکی استخوان بر عملکرد استئوکلاست ها تاثیر می گذارد و مانع بازجذب و تحلیل رفتن سلول های استخوانی می شود. اما اگر چه این اتفاق می تواند جلوی تحلیل رفتن استخوان را بگیرد، اما به نظر می رسد ممکن است جلوی جوش خوردن و ترمیم استخوان را هم بگیرد چرا که استئوکلاست ها بخش مهمی از فرآیند ترمیم استخوان هستند.
در واقع داروهای درمان پوکی استخوان از جمله بیس فسفونات در حالت عادی خطری برای سلامت دهان ندارند و کسانی که این داروها را مصرف می کنند بیشتر از دیگران دچار نکروز یا مرگ استخوان نمی شوند بلکه فقط کسانی که دوز بالای این داروها را که در درمان سرطان به صورت تزریق درون رگی داده می شود، مصرف می کنند در خطر نکروز استخوان قرار می گیرند و نباید ایمپلنت دندان بگذارند.
برآورد می شود احتمال نکروز استخوان در کسانی که داروهای پوکی استخوان را به صورت خوراکی مصرف می کنند یک نفر در هر ده هزار نفر است و اگر این دارو را مدت طولانی نیست که (به صورت خوراکی) مصرف می کنید. ریسک نکروز استخوان در شما تنها یک در صد هزار است. اگر قصد کاشت ایمپلنت دندان را دارید، حتما با متخصص دندانپزشک خود مشورت کنید و هر بیماری که دارید یا دارویی که مصرف می کنید را به اطلاع متخصص دندانپزشک برسانید.
چرا ایمپلنت ها دچار شکست شده یا پس زده می شوند؟
عوامل مختلفی می توانند باعث شکست یا پس زدن ایمپلنت دندان شوند که مهم ترین آن ها موارد زیر هستند:
- پری ایمپلنتیت
- شکست در فرآیند جوش خوردن ایمپلنت به استخوان
- آسیب به عصب و بافت های دیگر
- مشکلات سینوس
- کاشت سریع ایمپلنت
- واکنش آلرژیک
- واکنش جسم خارجی
- آسیب دیدن ایمپلنت
- بهداشت نامناسب دهان و دندان
درمان شکست ایمپلنت چیست؟
بسته به اینکه علت عدم موفقیت در ایمپلنت چیست روش درمان آن نیز متفاوت خواهد بود. برای مثال اگر از عفونت ایمپلنت دندان رنج می برید احتمالا در صورت عدم درمان عفونت نیاز باشد که ایمپلنت برداشته شده و پس از التیام کامل ناحیه عمل، مجددا جراحی دیگری برای کاشت صورت بگیرد. روش درمان عدم موفقیت در ایمپلنت دندان به علت اصلی بروز آن نیز بستگی دارد. به عنوان مثال:
- اگر دلیل شکست ایمپلنت پری ایمپنتیت است، میتوانید با تمیز کردن و شستشوی ایمپلنت آن را درمان کنید.
- اگر دلیل شکست ایمپلنت بیماری بافت های دهان است با ارتقاء بهداشت دهان و دندان می توان آن را برطرف کرد.
- و اگر دلیل عدم موفقیت در ایمپلنت به خاطر وارد شدن ضربه یا استرس فیزیکی به توده استخوانی فک باشد، اولین گام برداشتن بافت های ملتهب اطراف ایمپلنت دندان است و سپس عمل پیوند استخوان. البته بسته به میزان آسیب و ضربه ممکن است نیاز باشد تاج ایمپلنت را نیز تعویض کنید.
چگونه از شکست ایمپلنت پیشگیری کنیم؟
بهترین راه برای جلوگیری از شکست ایمپلنت دندان، اطمینان از رعایت بهداشت دندان است که خود شامل موارد زیر می شود:
- تمیز کردن دندان ها با مسواک و خمیر دندان مناسب
- استفاده از نخ دندان
- شستشو دهان با دهانشویه ضد باکتری
- مراجعه منظم به متخصص دندانپزشک برای معاینه
- رعایت رژیم غذایی مناسب
- پرهیز از عاداتی که ممکن است به ایمپلنت آسیب بزند.
- ترک سیگار و مشروبات الکلی
سوالات متداول
ایمپلنت دندان برای چه کسانی مناسب نیست؟
بعضی شرایط احتمالا بهتر است تحت عنوان عوامل خطرساز توصیف شوند، نه موارد عدم تجویز زیرا ایمپلنت ها می توانند تقریبا در تمام بیماران موفقیت آمیز باشند. در بعضی موارد ممکن است موفقیت ایمپلنت ها کمتر قابل پیش بینی باشند. دیابت (به ویژه دیابت کنترل نشده)، پوکی استخوان، نقص سیستم ایمنی و درمان های پزشکی مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی از این موارد هستند.
آیا افراد سیگاری می توانند از ایمپلنت‌های دندان بهره مند شوند؟
میزان موفقیت ایمپلنت های دندان در طولانی مدت ممکن است در افراد سیگاری نسبت به غیر سیگاری ها کمتر باشد. سیگار کشیدن موجب کاهش تراکم و کیفیت استخوان و کاهش روند بهبود زخم می شود. اینکه چگونه این فاکتورها موجب کاهش عمر ایمپلنت می شوند واضح است. البته این بدین معنا نیست که کاشت ایمپلنت در افراد سیگاری ممنوع است، اما این افراد باید بدانند که اگر به این عادت خود ادامه بدهند احتمال عدم موفقیت درمان ایمپلنت افزایش می یابد.
تفاوت دندان طبیعی و ایمپلنت در چیست؟
اطراف ریشه دندان طبیعی بافتی وجود دارد که دو ویژگی مهم حرکت و حس را برای دندان ایجاد می کند و از آنجایی که ایمپلنت ها فاقد این بافت هستند، از این مزایا محرومند. چون ایمپلنت ها این بافت ها را ندارند نمی توانند حرکت کنند و بنابراین در مواردی مشکلاتی به وجود می آورند، به طور مثال در صورتی که دندان های طبیعی فک بالا و پایین تماس مناسبی نداشته باشند می توانند رشد کنند، به هم برسند و تماس خوبی برقرار کنند اما ایمپلنت در این موارد نمی تواند حرکتی داشته باشد.
از مشکلات دیگر نداشتن خاصیت حرکت این است که چون ایمپلنت نمی تواند همزمان با رشد سایر اجزای فک رشد داشته باشد، در افراد در حال رشد منع تجویز دارد. همچنین اگر ایمپلنت کنار دندان لق دیگری باشد دندان حرکت می کند و نیروی جویدن بر آن وارد نمی شود، اما ایمپلنت حرکتی ندارد و بنابراین تمام بار تحمل نیروها بر دوش ایمپلنت خواهد افتاد. نبود حس طبیعی در ایمپلنت نیز از دیگر تفاوت های دندان با ایمپلنت است.
تفاوت های ایمپلنت معمولی و ایمپلنت فوری دیجیتال چیست؟
به طور معمول بیماران با در نظر گرفتن هزینه ایملپنت معمولی و دیجیتال، کاشت ایمپلنت به روش معمولی را انتخاب می کنند. اما با وجود گران تر بودن ایمپلنت دیجیتال، باید گفت که این روش مدرن با استفاده از تکنولوژی های پیشرفته، مزیت های بسیار بی نظیری دارد. ایمپلنت دیجیتال استاندارد های بسیار ظریفی را در نظر می گیرد که به همین دلیل بسیار طبیعی بوده و دارای راحتی بسیار بیشتری می باشد. به طور کلی تفاوت های ایمپلنت معمولی با دیجیتال را در زیر بررسی می کنیم:
- ایمپلنت دیجیتال تنها در جلسه انجام می شود، اما برای کاشت ایمپلنت دندان به روش معمولی جلسات بیشتری مورد نیاز است.
- مدت زمان جراحی ایمپلنت دیجیتال کمتر از نیم ساعت می باشد در حالی که ایمپلنت معمولی به 120 دقیقه و یا بیشتر نیاز دارد.
- ایمپلنت دیجیتال راحتی بسیار بیشتری برای بیمار داشته و دوره نقاهت بسیار کمتری نسبت به ایمپلنت معمولی دارد.
- در ایمپلنت دیجیتال بیمار درد بسیار کمتری نسبت به ایمپلنت معمولی خواهد داشت.
- به دلیل استفاده از سیستم و تکنولوژی پیشرفته در ایمپلنت دیجیتال، جوش خوردن ایمپلنت با استخوان فک بسیار بهتر بوده و در واقع جویدن غذا و صحبت کردن بسیار برای بیمار راحت تر خواهد بود.
درد ایمپلنت دیجیتال دندان از درد ایمپلنت معمولی کمتر است؟
تصاویر و مدل سازی های سه بعدی که در روش ایمپلنت دیجیتال به ثبت می رسند، سبب می گردند که متخصص ایمپلنت ساده تر اختلالات استخوان فک فرد را دریابد و مکان قرارگیری رشته های عصبی دندان را بهتر بیابد. این در حالی است که طی انجام ایمپلنت به روش معمولی، متخصص دندانپزشک شکاف بزرگ تری روی لثه شما ایجاد می کند تا به استخوان فک برسد.
پس از آن جایی که با استفاده از تصاویر سه بعدی در روش دیجیتال ایمپلنت دندان، شکاف دندان به حداقل می رسد، در نتیجه بیمار درد کمتری را حس خواهد کرد و شکاف ایجاد شده به بخیه نیاز نخواهد داشت. همچنین خونریزی کاهش یافته و بهبود سریع تر حاصل خواهد شد.
دکتر مهناز ارشد
متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی
متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
