در طراحي لبخند چه زماني روكش و چه زماني لمينيت؟

در برخی مواقع پیش آمده که حین صحبت با عده‌ای از افراد، چشمانمان روی لبخندشان مکث می‌کند و از لبخند زدنشان لذت می‌بریم. در واقع لبخند این افراد ما را به خود جذب می‌کند. گویی که آن‌ها یا به صورت طبیعی و مادرزاد یک طرح لبخند زیبا دارند، یا طی فرآیند طراحی و اصلاح طرح لبخند، صاحب چنین لبخند زیبایی شده اند.

طرح لبخند چیست؟

لبخند، توانایی هر فرد برای بروز طیفی از احساسات است و این ساختار و حرکت دندان‌ها و لب‌ها هستند که یک طرح لبخند را می‌سازند. صحبت از اهمیت لبخند حرف تازه‌ای نیست، بنابراین به همین یک نکته اشاره می‌شود که یکی از عواملی که بر روی عملکرد فرد در جامعه تاثیرگذار است، لبخند است. به همین دلیل امروزه طراحی لبخند شاید یکی از دغدغه‌های بسیاری از افراد جامعه باشد.

در لبخندی زیبا هماهنگی کاملی بین تمامی اجزاء دندانی و صورتی به هنگام لبخند دیده می‌شود، وجود دارد. جهت اصلاح طرح لبخند و برقراری چنین هماهنگی، طیف وسیعی از درمان‌ها انجام می شود که برخی از مهمترین آن ها عبارتند از:

• بلیچینگ دندان
• ترمیم دندان‌ها
• لمینیت های سرامیکی
• کامپوزیت ونیرها
•  روکش دندان
• ارتودنسی دندان
• جراحی زیبایی لثه
• و…

طراحی لبخند چیست و چه تعاریف یا معنایی دارد؟

طراحی لبخند یا اصلاح طرح لبخند به معنای استفاده از اصول علمی و هنری برای ایجاد یک لبخند زیبا و برطرف کردن ایرادات لبخند است. این اصول با توجه به موارد زیر شکل گرفته و یا تدوین شده اند:

• بررسی داده های جمع آوری شده از بیماران
• مدل های تشخیصی
• معاینات دندانپزشکی
• عکس های رادیوگرافی و فتوگرافی
• و با در نظر گرفتن اصول پایه و بیسیک هنری در مورد زیبایی

 اهداف اصلاح و طراحی لبخند چیست؟

پیتر داوسون (Peter Dawson)  از بزرگان علم دندانپزشکی هدف از بازسازی، طراحی و اصلاح طرح لبخند را ایجاد سیستمی با ثبات دانسته که اجزای آن در صلح و هارمونی کنار یکدیگر کار می کنند.

این اجزاء شامل موارد زیر می شوند:

• دندان ها
• بافت‌های لثه‌ای
• عضلات
• مفاصل
• و استخوان‌ها

با این تعریف، طراحی لبخند را نمی‌توان جزئی جداگانه از سیستم دهان و دندان دانست. و کسب نتیجه‌ای که کلیت زیبایی و سلامتی را توامان دربرداشته باشد، مستلزم توجه به کلیه اجزای سیستم دهان و دندان ها است.

به عنوان مثال، کامپوزیت ونیرهایی که بدون توجه به فضای لثه‌ای انجام شده‌اند موجب التهاب بافت‌های لثه‌ای شده و علاوه بر سلامتی، زیبایی را نیز دچار مخاطره می‌کنند. و یا لمینت دندان و روکش‌هایی که بدون توجه به اکلوژن (نحوه روی هم آمدن دندان‌ها) و برقراری تماس‌های صحیح با دندان‌های مقابل بر روی دندان‌ها قرار داده می‌شوند، به مرور زمان موجب آسیب به عضلات و مفاصل فک می‌گردند.

انواع روش های اصلاح طرح لبخند

1-بلیچینگ یا سفید کردن دندان

بنا به دلایل متعددی دندان ها دچار تغییر رنگ می شوند، در این صورت با کمک بلیچینگ دندان می توان سفیدی و زیبایی را به دندان ها بازگرداند. فرآیند بلیچینگ دندان به دو طریق هوم بلیچینگ( سفید کردن دندان ها در خانه) و آفیس بلیچینگ (سفید کردن دندان ها در مطب دندانپزشکی)  و یا ترکیبی از دو روش صورت می گیرد. در روش هوم بلیچینگ، سفید کردن دندان توسط خود بیمار، اما زیر نظارت متخصص صورت می گیرد. در جلسه اول دندانپزشک بعد از بررسی وضعیت دندان ها، قالبی ساخته و آن را برای ساخت تری پلاستیکی به لابراتوار ارسال می کند. بین تری پلاستیکی و دندان ها فضای مناسبی برای قرار گرفتن ژل بلیچینگ وجود دارد که دستورالعمل انجام این کار توسط دندانپزشک به بیمار داده می شود. برای نتیجه گیری از این روش، چند هفته زمان مورد نیاز است. روش بعدی یعنی آفیس بلیچینگ طی یک جلسه در مطب دندانپزشکی انجام می گیرد. دندانپزشک ابتدا به کمک دهان باز کن، از لب و لثه بیمار طی درمان محافظت می کند. سپس دندان ها به وسیله ژل مخصوص بلیچینگ پوشانده می شوند و در ادامه با دستگاه مخصوص بلیچینگ، چندین بار به دندان ها اشعه تابانده شده تا ژل بلیچینگ فعال شود و اثر سریع خود را بر روی دندان ها بر جای بگذارد. بلیچینگ روشی با قیمت مناسب بوده و تاثیر آن به سرعت برای بیمار قابل مشاهده می باشد.

2- لمینیت های سرامیکی

لمینیت های سرامیکی یک روش عالی برای درمان مشکلات یک یا چند دندان است. لمینیت ها یک لایه نازک از مواد سرامیکی مرغوب هستند که روی یک یا چند دندان قرار می گیردند تا احساس، عملکرد و ظاهر را بازیابی کنند. لمینیت دندان می تواند سبب تغییر رنگ، شکل، اندازه دندان، بستن فاصله بین دندان ها، ترمیم دندان های  لب پر شده، ترمیم دندان های شکسته، افزایش ارتفاع طول تاج ها و درمان ناهنجاری های مادرزادی گردد. برای نصب لمینیت ها روی دندان، بعضی از انواع لمینت ها، نیاز به آماده سازی دندان یعنی تراشیدن مختصری از سطح بیرونی دندان ها داشته و بعضی دیگر مانند لمینت لومینیرز بدون تراشیدن دندان روی دندان نصب می شود. انجام لمینیت در دو جلسه مراجعه به مطب دندانپزشکی نیاز دارد که در جلسه اول، دندانپزشک قالبی از دندان های بیمار تهیه کرده و آن را برای ساخت لمینیت ها به لابراتوار می فرستد. ساخته شدن لمینیت در لابراتوار حدود 2 الی 3 هفته زمان می برد. در جلسه دوم، دندانپزشک ابتدا برای اطمینان، لمینیت را روی دندان های بیمار امتحان می کند و اگر همه چیز درست و دلخواه بود آن را به طور دائم روی دندان بیمار می چسباند. لمینیت های سرامیکی بسیار مقاوم بوده و می تواند زیبایی چشمگیری برای لبخند شما به ارمغان بیاورند.

3- کامپوزیت ونیر

یکی دیگر از روش های اصلاح طرح لبخند، کامپوزیت می باشد که امروزه برای زیبایی دندان ها بسیار پر کاربرد است. کامپوزیت برای ترمیم لب پر شدن دندان ها، بستن فاصله بین دندان ها، تغییر رنگ دندان ها و شکستگی دندان ها کاربرد دارد. درمان کامپوزیت ونیر بسیار سریع و مقاوم بوده و بدون نیاز به تراشیدن دندان صورت می گیرد. کامپوزیت ونیر را معمولا با نام های ونیر کامپوزیت، لمینیت کامپوزیتی و کامپوزیت دندان می شناسند.

4- روکش

روکش های دندانی نوعی ترمیم دندان است که بر روی تاج دندان قرار می گیرد. روکش وقتی نسج دندان به مقدار زیادی از دست رفته باشد یا خطر شکستن دندان وجود داشته باشد تجویز می شود. روکش های دندان (dental crown) یک ساختار کوچک به شکل تاج دندان طبیعی شما است که روی دندان‌های آسیب دیده قرار می‌گیرد. روکش‌های دندانی نه تنها استحکام را به دندان‌های ضعیف برمی‌گردانند بلکه ویژگی‌های ظاهری دندان طبیعی را، چه از لحاظ زیبایی و چه از لحاظ شکل و اندازه به آن برمی‌گردانند.

5- جراحی لثه

یکی از مشکلات رایج زیبایی و بویژه هنگام لبخند زدن، نمایان شدن بیش از حد لثه است که به آن لبخند لثه ای (gummy smile) هم کفته میشود ولی عبارت دقیق تر برای این مشکل : “نمایش بیش از حد لثه یا excessive gingival display میباشد که به اختصار EGD بیان میشود .

سه روش درمانی برای برطرف کردن لبخند لثه ای وجود دارد:

• جراحی فک
• جراحی زیبایی لثه یا esthetic crown lengthening
• جراحی افزایش طول لب بالا یا Lip repositioning

انواع روکش دندان کدامند؟

هر زمان دندان نیاز به روکش داشته باشد به طور معمول ما دو گزینه رایج در دسترس داریم. روکش های تمام سرامیک و متال سرامیک که رایج ‌ترین نوع روکش های دندانی هستند که می‌توانند دندان‌های ضعیف و آسیب دیده را به خوبی حمایت کنند.

روکش های تمام سرامیک  (All-ceramic Crown)

روکش های تمام سرامیک که این روز ها مورد استقبال بیماران و دندانپزشکان واقع شده اند تنها به دلیل زیبایی و رنگی که دارا هستند نیست. این روکش ها جنس متفاوتی دارند که شما زیرکونیا، لیتیوم دی سیلیکات و… می باشد. این روکش ها با تکنولوژی CAD/CAM 3DPrinting ساخته می شوند و درصد خطای کمی دارند علاوه بر زیبایی و نمای ترنسلوسنت از استحکام بالایی برخوردار هستند و با لبه جینجیوال (لثه) تطابق بالایی دارند و مانند روکش های متال سرامیک (بیس فلز) لثه را دچار تحلیل و تیرگی در لبه نمی کنند. در ساخت روکش های تمام سرامیک به هیچ عنوان از هیچ ماده دیگری (مخصوصا فلز) استفاده نشده است و تماما از سرامیک استفاده می شود. این امر باعث شده که به مرور زمان این روکش‌ها رنگ طبیعی خود (همرنگ دندان) را حفظ کنند و هیچ حاشیه تیره رنگی بین آن‌ها و لثه ( جیجیوال) مشاهده نشود.

روکش فلز سرامیک (Porcelain Fused to Metal Crown)

همانطور که از نام این روکش‌ها پیداست، در ساختار آن‌ها فلز و سرامیک با هم استفاده شده است. به طور خلاصه به روکش فلز سرامیک پی اف ام (PFM) گفته می شود.  در این روکش ها یک لایه سرامیک روی یک لایه فلزی را پوشانده است. استحکام و زیبایی دو ویژگی و خصیصه قابل توجه در این روکش‌ها هستند، به طوری که در ظاهر سفید و همرنگ دندان هستند و در داخل مستحکم و پایدار.

مقایسه روکش های دندانی با لمینیت های سرامیکی

لمینیت های سرامیکی و روکش های دندانی هر دو شیوه هایی برای بازسازی ظاهر و عملکرد دندان ها هستند. تفاوت اصلی آن ها در این است که لمینیت سرامیکی لایه ای بسیار نازک از جنس سرامیک می باشد که ضخامتی حدود نیم ميليمتر دارد و توسط سمان روی سطح دندان ها قرار می گیرد. در حالی که روکش های دندانی حدود ۲ میلی متر از کل یک دندان تراش ميخورد.

روکش های دندانی برای دندان هایی استفاده می شوند که مقدار زیادی از بافت سالم خود را از دست داده باشند و به علت شکننده بودن و محافظت از بافت سالم باقی مانده دندانی و افزایش طول عمر دندان ها از روکش استفاده می شود.

ولی در لمینیت های سرامیکی سطح بیرونی دندان ها بسیار جزئی و کم تراش می خوردند و نسبت به روکش حتی در ظاهر دندان های فرد تغییر زیادی ایجاد نمی شود.

روکش ها و لمینیت های سرامیکی در زيبايي ظاهري کاملا شبیه به هم هستند و تفاوت ظاهری با یک دیگر ندارند.

دکتر مهناز ارشد

متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

متخصص درمان مشکلات مفصل فکی و آپنه خواب

استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران